Ngày 6/5 cách đây 20 năm, Nữ hoàng Anh Elizabeth II và cựu Tổng thống Pháp Francois Mitterrand đã chính thức cắt băng khánh thành Đường hầm qua eo biển Manche, góp phần hiện thực hóa giấc mơ nhiều thế kỷ nối liền Pháp và "Xứ sở sương mù" bằng đường hầm chạy ngầm dưới biển.

Đường hầm qua eo biển Manche.

Tuy nhiên, cũng phải mất gần hai thập niên, Eurotunnel - hãng vận hành con đường hầm này - mới bắt đầu chạm được tới cánh cửa thành công, kinh doanh có lãi với lượng vận tải hành khách qua đường hầm đạt mức cao kỷ lục.

Được ví như "cuộc phiêu lưu kỳ thú" trong ngành công nghiệp, dự án huy động sự tham gia và đóng góp công sức của 12.000 kỹ sư, kỹ thuật viên và lao động này đã “dệt” nên giấc mơ 200 năm của người Anh và Pháp khi hoàn tất con đường hầm đường sắt ngầm dưới biển dài nhất thế giới với chiều dài tổng cộng 50,5 km, trong đó riêng đoạn chạy ngầm dưới biển Manche dài 37,9 km. Đường hầm qua eo biển Manche - người Pháp gọi là “Le tunnel sous la Manche” còn người Anh gọi là “Channel Tunnel” - đã giành được “Giải thưởng cơ khí toàn cầu của Thế kỷ”do Hiệp hội kỹ sư tư vấn toàn cầu trao tặng.

Ý tưởng giúp Anh chấm dứt những tháng ngày là một hòn đảo cô độc giữa đại dương thông qua việc đào một đường hầm tới Pháp đã xuất hiện từ thế kỷ thứ 18. Dự án đầu tiên được đưa ra là vào thập kỷ 1970 song nó sớm bị “bỏ rơi”. Phải đến ngày 12/2/1986 khi hiệp ước Canterbury về khởi công xây dựng Đường hầm qua eo biển Manche được chính thức ký kết dưới sự chứng kiến của cựu Tổng thống Pháp Mitterrand và nguyên Thủ tướng Vương quốc Anh Margaret Thatcher, người ta mới có thể tạm yên tâm “giấc mơ nhiều thế kỷ” sẽ không “mãi chỉ là giấc mơ”. Hợp đồng xây dựng khi đó được trao cho một tập đoàn có tên gọi là TransManche Link gồm 10 công ty xây dựng của Anh và Pháp thi công, với lời khẳng định của Thủ tướng Thatcher “không dùng một đồng xu của người dân”.

Sau bao chờ mong, ngày 6/5/1994, lễ khai trương Đường hầm qua eo biển Manche ở độ cao 100 m so với mực nước biển (nối liền Folkestone, Kent ở Anh với Coquelles gần Calais ở phía bắc nước Pháp) đã diễn ra sau 6 năm xây dựng và với tổng chi phí 100 tỷ franc (21 tỷ USD), tức là gấp đôi con số dự trù trước đó. Sáu tháng sau lễ khai trương, chuyến tàu cao tốc đầu tiên Eurostar chính thức được đưa vào phục vụ khách đi các tuyến Paris - London và London - Brussels. Hành khách đi tàu chuyến Paris - London mất khoảng 3 tiếng và 6 phút, trong đó thời gian qua đường hầm này khoảng 20 phút, trong khi hành khách đi chuyến London - Brussels (Bỉ) mất khoảng 3 tiếng và 15 phút. Các tàu chạy chặng ngắn cũng được đưa vào hoạt động để vận chuyển xe ô tô con, xe buýt và xe tải qua hầm.

Đường hầm qua eo biển Manche khai thông là thành công lớn đối với người Pháp và người Anh, song thành công không phải lúc nào cũng được nối tiếp bởi thành công. Sau năm 1994, tuyến đường hầm này đã trải qua nhiều khó khăn về tài chính, nhiều lúc tưởng “nhấn chìm” Eurotunnel, hãng ký hợp đồng vận hành đường hầm này tới năm 2086.

Một con tàu của Eurotunnel.

Tuy nhiên, mọi khó khăn - từ trận cháy trên đoàn tàu chở xe hồi tháng 11/1996 khiến đường hầm bị đóng cửa một phần trong một thời gian, sự kiện hàng trăm người nhập cư ở trại tị nạn Sangatte ở Calais đã cố gắng vượt đường hầm này để vào Anh trong dịp Giáng sinh năm 2001 gây bất đồng nhỏ về ngoại giao, việc dịch vụ vận tải qua đường hầm này thỉnh thoảng bị hủy và thường xuyên bị chậm, đến những ý kiến cho rằng kinh tế Anh, Pháp có thể tăng trưởng tốt hơn nếu không phải đầu tư xây dựng đường hầm - đều không thể cản trở triển vọng tươi sáng của con đường hầm thế kỷ.

Với hai dịch vụ vận tải khách và xe riêng biệt, Đường hầm qua eo biển Manche giờ đây trở thành đối thủ cạnh tranh đáng gờm đối với dịch vụ vận tải bằng phà đường biển và dịch vụ hàng không trên tuyến Paris-London.

Nếu như vào năm 1994, có tới 75% người Anh nói rằng họ không có ý định sử dụng tuyến đường ngầm dưới biển này để tới Pháp, thì tới tháng 10/2012 (năm 2012 là năm diễn ra Thế vận hội London), Eurotunnel đã đón vị khách thứ 300 triệu qua đường hầm này. Và sau tất cả những thất vọng ban đầu, số người sử dụng đường hầm này ngày càng tăng. Đến năm 2013, ước tính đã có gần 325 triệu lượt khách đi qua đường hầm, trong đó riêng năm 2013 đón trên 20 triệu lượt khách. Trong khi đó, dịch vụ vận chuyển chặng ngắn của Eurotunnel đã chuyên chở 2,5 triệu lượt ô tô và 1,4 triệu lượt xe tải.

Ngày càng có nhiều người Anh lái xe lên tàu chặng ngắn của Eurotunnel để sang Pháp, trong khi người Pháp dường như chưa sẵn sàng sử dụng dịch vụ này.

Năm 2013, Eurotunnel có tổng cộng 3.700 nhân viên và thu về khoản lợi nhuận ròng 101 triệu euro (140 triệu USD). Lần đầu tiên từ trước tới nay, doanh thu của hãng cán mốc 1,1 tỷ euro trong năm 2013.

T.L