Nhiều “điểm nghẽn” trong phát triển

Khu vực ven biển phía Đông Thành phố Hồ Chí Minh mỗi năm đón khoảng 13-15 triệu lượt khách, song thời gian lưu trú trung bình chỉ đạt 1,9 đêm, thấp hơn Đà Nẵng (2,3 đêm) và Nha Trang (2,5 đêm). Nguyên nhân là do hoạt động về đêm còn đơn điệu, chủ yếu tập trung ở các quán hải sản, quán bar nhỏ lẻ, thiếu sự sáng tạo trong dịch vụ. Các mô hình phố đi bộ, chợ đêm, ẩm thực đường phố mới ở mức tự phát, thiếu liên kết và chưa khai thác chiều sâu văn hóa. Sản phẩm biểu diễn nghệ thuật, giải trí nghèo nàn, chưa phát huy lợi thế bản sắc biển đảo và giá trị di sản.

Thường xuyên lựa chọn các điểm ven biển để đi du lịch, chị Lê Minh Thương đến từ Bình Dương, chia sẻ: “Tôi và gia đình đã nhiều lần đi du lịch Hồ Tràm, nơi đây có bờ biển đẹp, khí hậu trong lành, giao thông đi lại thuận lợi. Tuy nhiên, các dịch vụ vụ vui chơi giải trí về đêm chưa đáp ứng được nhu cầu, buổi tối chỉ có một vài quán ăn uống, không có thêm hoạt động giải trí nào khác để gia đình trải nghiệm”.

Ông Huỳnh Phi Khánh, Chủ tịch UBND xã Hồ Tràm thẳng thắn nhìn nhận: “Hồ Tràm hiện có đến 41 dự án du lịch được chấp thuận đầu tư, trong số đó có 13 dự án đã đi vào hoạt động với hàng loạt khu nghỉ dưỡng cao cấp từ 4-5 sao. Tuy nhiên, du lịch ban đêm vẫn chỉ xoay quanh một khu phố đi bộ nhỏ duy nhất với một vài quán hải sản. Phát triển du lịch ban đêm ở khu vực này chưa tương xứng với tiềm năng và kỳ vọng của khách du lịch”.

Tình trạng tương tự cũng diễn ra tại phường Vũng Tàu. Dù sở hữu nhiều bãi biển đẹp như Bãi Trước, Bãi Sau, Bãi Dứa, Bãi Dâu cùng với hạ tầng giao thông tốt, với tuyến đường ven biển làm say lòng du khách nhưng hoạt động đêm tại đây vẫn nghèo nàn, rời rạc. Chị Cao Thị Lan Anh (Tây Ninh) cho biết: “Gia đình tôi thường tắm biển, ăn hải sản rồi về. Không có chợ đêm, không có phố ẩm thực hay hoạt động văn hóa nào để níu chân khách ở lại”.

Định hướng phát triển du lịch ban đêm

Để tháo gỡ những điểm nghẽn, nhiều địa phương đã bắt đầu đưa ra định hướng cụ thể. Theo ông Huỳnh Phi Khánh, Chủ tịch UBND xã Hồ Tràm, địa phương đang quy hoạch một khu đất có diện tích 8,5ha ngay sát đường ven biển DT 994, để kêu gọi đầu tư phát triển dịch vụ vui chơi 24 giờ, bao gồm mua sắm, ẩm thực và các hoạt động giải trí đa dạng hoạt động cả ngày lẫn đêm. Hồ Tràm kỳ vọng khu vực này sẽ trở thành “trung tâm kinh tế đêm” mới, để giữ chân du khách lâu hơn.

Phường Vũng Tàu cũng đưa phát triển kinh tế đêm vào Nghị quyết Đảng bộ nhiệm kỳ 2025-2030, với mục tiêu xây dựng thành “đô thị du lịch biển xanh, thân thiện, đẳng cấp quốc tế”. Bà Trần Thị Bích Vân, Phó Chủ tịch UBND phường Vũng Tàu cho biết: “Chúng tôi định hướng phát triển các phố đi bộ ven biển, xây dựng chợ đêm, phố ẩm thực, kết hợp các hoạt động thể thao và nghệ thuật đường phố. Nhưng để làm được, cần có cơ chế chính sách đặc thù và sự đồng hành của doanh nghiệp, cộng đồng”.

Nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, du lịch đêm tại vùng ven biển Thành phố Hồ Chí Minh đã có những bước khởi đầu nhưng vẫn chưa đủ mạnh. Để bứt phá, các địa phương cần có mô hình phát triển mang tính chiến lược.

Tiến sĩ Lê Thị Thanh Thủy, Đại học Văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh đề xuất mô hình “Vũng Tàu - Đêm bản sắc” với 5 trụ cột: Không gian đặc thù, nội dung nghệ thuật, ứng dụng công nghệ - truyền thông, cơ chế chính sách và sự tham gia của cộng đồng - doanh nghiệp. Vùng ven biển của Thành phố Hồ Chí Minh (khu vực tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu trước đây) có ba lớp giá trị độc đáo, gồm: Di sản cách mạng (Chiến khu Minh Đạm, Địa đạo Long Phước, Nhà tù Côn Đảo); bản sắc biển đảo (văn hóa ngư dân, lễ hội Nghinh Ông, ẩm thực hải sản) và sắc thái đa văn hóa (dân tộc Hoa - Chăm - Chơ Ro). Đây chính là nền tảng để thiết kế các show diễn, lễ hội đêm khác biệt, tránh “đồng phục hóa” sản phẩm như ở nhiều địa phương khác. Chợ đêm và phố đi bộ là hai mô hình tối ưu để kích hoạt không gian đêm. Nhưng để thành công, phải chú trọng hạ tầng đi kèm như bãi xe, chiếu sáng, vệ sinh, an ninh trật tự và chất lượng dịch vụ.

Theo các chuyên gia, phát triển du lịch đêm không chỉ giúp đa dạng hóa sản phẩm, kéo dài thời gian lưu trú mà còn mở ra cơ hội tăng trưởng kinh tế mới cho địa phương. Kinh tế đêm tạo ra nhiều việc làm, nâng cao thu nhập cho cư dân, tăng nguồn thu ngân sách. Trong bối cảnh cạnh tranh du lịch ngày càng gay gắt, nếu biết tận dụng lợi thế, vùng ven biển Thành phố Hồ Chí Minh có thể tái định vị không chỉ là điểm đến ban ngày mà trở thành “thủ phủ đêm” sôi động, đẳng cấp, hấp dẫn du khách quốc tế. Để làm được điều này, cần sự chung tay của chính quyền, doanh nghiệp và cộng đồng, trong đó Nhà nước giữ vai trò kiến tạo chính sách, doanh nghiệp làm hạt nhân đầu tư, còn người dân vừa là chủ thể sáng tạo sản phẩm, vừa là đối tượng thụ hưởng.

Vùng ven biển Thành phố Hồ Chí Minh đang sở hữu nhiều lợi thế để phát triển du lịch đêm nhưng vẫn còn nhiều điểm nghẽn về sản phẩm, hạ tầng và liên kết. Việc xây dựng một chiến lược dài hạn, sáng tạo và bản sắc sẽ là chìa khóa để biến tiềm năng thành lợi thế cạnh tranh, đưa khu vực này trở thành điểm đến “đẹp ban ngày”, “sôi động ban đêm”, đóng góp xứng đáng vào tăng trưởng du lịch và kinh tế của Thành phố./.