Áp lực hiện hữu

Trong bản báo cáo thị trường tiền tệ mới nhất, Công ty cổ phần Chứng khoán MB (MBS) nhận định chỉ số DXY (thước đo sức mạnh của đồng USD) đã giảm mạnh 2,5% trong tháng 6/2025 và đánh dấu nửa đầu năm tệ nhất kể từ năm 1973 khi mất 12%. Đến cuối tháng 6/2025, chỉ số này rơi về mức 96,6 - đáy thấp nhất trong ba năm, khiến trải nghiệm của đồng USD trên thị trường quốc tế trở nên ảm đạm hơn bao giờ hết. Những tưởng điều này sẽ tạo thuận lợi cho tỷ giá VND/USD, tuy nhiên áp lực từ các yếu tố nội tại lại đóng vai trò quyết định hơn cả.

Báo cáo của MBS chỉ rõ áp lực tỷ giá vẫn dai dẳng khi chịu sức ép từ trong nước. Trong tháng 6, Kho bạc Nhà nước đã mua ròng 300 triệu USD từ các ngân hàng thương mại, nâng tổng lượng USD mua vào từ đầu năm lên gần 1,9 tỷ USD. Việc này góp phần siết chặt nguồn cung ngoại tệ trên thị trường, tạo tâm lý “cung khan cầu nhiều” kéo tỷ giá lên.

Yếu tố thứ hai được MBS nhấn mạnh là chênh lệch lãi suất giữa VND và USD. Việc giảm mạnh lãi suất điều hành để hỗ trợ phục hồi kinh tế khiến lãi suất VND xuống mức thấp nhất 15 tháng, chỉ còn 1,3% qua đêm trên liên ngân hàng. Chênh lệch lãi suất VND - USD đảo chiều kéo dòng tiền ngắn hạn chuyển sang nắm giữ USD, tăng sức ép lên tỷ giá. 

Ông Phạm Chí Quang, Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ, Ngân hàng Nhà nước cho biết trong nửa đầu năm 2025, VND đã mất giá khoảng 2,8% so với USD. Một trong những nguyên nhân chính là chênh lệch lãi suất giữa VND và USD, khi lãi suất trong nước được điều hành giảm mạnh để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế theo chỉ đạo của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ.

Ông Phạm Chí Quang lý giải kể từ năm 2022, Ngân hàng Nhà nước đã cắt giảm lãi suất điều hành để hạ mặt bằng lãi suất cho vay xuống còn hơn 6%/năm, riêng trong 6 tháng đầu năm lãi suất đã giảm 0,64% so với cuối năm 2024. Để đạt được điều này, Ngân hàng Nhà nước luôn đảm bảo thanh khoản dồi dào, cho phép các ngân hàng tiếp cận nguồn vốn rẻ, từ đó hỗ trợ sản xuất, kinh doanh.

Tuy nhiên, việc hạ thấp lãi suất VND đã đẩy chênh lệch lãi suất USD - VND xuống mức âm, khiến dòng tiền ngắn hạn chuyển qua nắm giữ USD. “Từ năm 2024 đến nay, dòng vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài (FII) liên tục bị rút khỏi thị trường chứng khoán, khối doanh nghiệp FDI cũng đẩy mạnh chuyển lợi nhuận về nước, tạo áp lực đáng kể lên cung - cầu ngoại tệ”, ông Quang nhấn mạnh.

Ông cũng cho biết cán cân thanh toán tổng thể vẫn thặng dư, nhưng “trên thị trường ngoại hối, điều quan trọng không chỉ là khối lượng, mà là dòng tiền tại từng thời điểm”. 

Xu hướng ổn định trở lại

Dự báo về diễn biến tỷ giá USD/VND cuối năm, các tổ chức tài chính lớn đưa ra những kịch bản khác nhau dựa trên điều kiện cụ thể.

Theo đó, Bộ phận Nghiên cứu Thị trường và Kinh tế toàn cầu của Ngân hàng UOB (Singapore) cho rằng tỷ giá có thể chạm đỉnh vào quý III ở mức 26.400 VND/USD rồi dần điều chỉnh giảm trong quý IV còn 26.200 VND/USD, đặc biệt khi các đồng tiền châu Á phục hồi sau giai đoạn điều chỉnh. Điều này sẽ tạo ra môi trường thuận lợi hơn để Ngân hàng Nhà nước điều hành linh hoạt, tránh phải can thiệp mạnh như các giai đoạn trước.

Tương tự, Công ty TNHH Chứng khoán Vietcombank (VCBS) kỳ vọng thị trường ngoại hối có diễn biến tích cực hơn khi những căng thẳng thương mại tạm dịu, dự báo VND giảm giá khoảng 3-4% cho cả năm.

Tuy vậy, báo cáo của MBS cho rằng dù USD được dự báo sẽ tiếp tục đà giảm về cuối năm khi Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) bắt đầu cắt giảm lãi suất, các áp lực nội tại sẽ là yếu tố chính góp phần làm tăng áp lực lên tỷ giá; trong đó nổi bật là hai động lực chính.

Thứ nhất, hoạt động xuất khẩu có thể chậm lại. MBS chỉ rõ doanh nghiệp đã phần lớn hoàn tất giao hàng trước hạn chót hoãn thuế quan vào ngày 9/7, kéo theo khả năng nhu cầu quốc tế giảm; thực tế, chỉ số đo lường sức khỏe của ngành sản xuất và dịch vụ PMI của S&P ghi nhận đơn hàng xuất khẩu đã giảm tám tháng liên tiếp, với mức sụt mạnh nhất trong hai năm qua. Song song đó, Việt Nam đang tăng nhập khẩu hàng hóa từ Mỹ với thuế suất gần 0% nhằm thu hẹp thặng dư thương mại. Theo Tổng cục Thống kê, trong 6 tháng đầu năm nay, kim ngạch nhập khẩu tăng 18% trong khi xuất khẩu chỉ tăng 14,4%, khiến thặng dư thương mại giảm 34,4%.

Thứ hai, chênh lệch lãi suất VND - USD có thể tiếp tục nới rộng khi lãi suất tiền gửi còn dư địa giảm trong quý III, trong khi lãi suất quỹ liên bang chỉ hạ từ tháng 9 do thị trường lao động Mỹ ổn định và áp lực lạm phát dai dẳng. Với những nhận định này, MBS dự báo tỷ giá USD/VND sẽ dao động trong khoảng từ 26.600 đến 26.750 VND/USD vào cuối năm, tương đương mức tăng từ 4,5 đến 5% so với đầu năm.

Chuyên gia tài chính Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng Tư vấn Chính sách của Thủ tướng nhận định tỷ giá USD/VND có thể chỉ mất giá khoảng từ 3 đến 4% cho cả năm 2025. Đây là mức “chấp nhận được” trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều biến động. Ông Lực nhấn mạnh rằng khi Fed bắt đầu giảm lãi suất, dòng vốn ngoại có thể quay lại Việt Nam, góp phần ổn định thị trường ngoại hối.

Về phía điều hành, Vụ trưởng Vụ Chính sách tiền tệ Phạm Chí Quang đánh giá tỷ giá USD/VND sẽ chịu tác động từ chính sách lãi suất của Fed cũng như từ các biện pháp thuế quan mới của chính quyền Tổng thống Donald Trump, vốn có thể tác động lên chuỗi cung ứng và dòng vốn đầu tư.

Trong nước, mặc dù nền kinh tế có dấu hiệu phục hồi, ông Quang dẫn số liệu của Tổng cục Thống kê cho thấy, số doanh nghiệp rút lui vẫn cao, số doanh nghiệp thành lập mới không đủ bù đắp, cho thấy sức bật nội tại còn yếu và tăng trưởng GDP trong nửa cuối năm vẫn thiếu tính bền vững. 

Ngân hàng Nhà nước khẳng định sẽ điều hành tỷ giá linh hoạt theo cung - cầu thị trường, đảm bảo đáp ứng đầy đủ nhu cầu ngoại tệ hợp pháp của doanh nghiệp và người dân.