Phát biểu đề dẫn, ông Nguyễn Văn Thanh, Ủy viên Đoàn Chủ tịch, Trưởng ban Dân tộc và Tôn giáo Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam nêu rõ: Hiện nay, đồng bào các tôn giáo nước ta có khoảng 27 triệu người, chiếm gần 1/3 dân số, nếu tính cả những người có tín ngưỡng, tôn giáo thì chiếm trên 95% dân số cả nước; đồng bào các dân tộc thiểu số hiện có trên 14,4 triệu người, chiếm khoảng 15% dân số. Đây là những bộ phận nhân dân đặc thù, đồng thời là bộ phận rất quan trọng của khối đại đoàn kết toàn dân tộc. 

Đồng bào các dân tộc thiểu số ở nước ta cư trú trên địa bàn rộng lớn, chiếm 3/4 diện tích cả nước, thuộc 34 tỉnh, thành phố (trước đây thuộc 51 tỉnh/thành phố, 463 huyện, 5.453 xã và gần 50.000 khu dân cư). Vùng đồng bào các dân tộc thiểu số sống có gần 5.000 km đường biên giới với Trung Quốc, Lào, Campuchia, được coi là "phên dậu" của Tổ quốc, có ý nghĩa rất quan trọng đối về chính trị, kinh tế, an ninh, quốc phòng và bảo vệ môi trường sinh thái của đất nước. 

Việc vận động, tập hợp xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc là chức năng, nhiệm vụ quan trọng đầu tiên được quy định trong Hiến pháp, Luật MTTQ Việt Nam và nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác. Do đó, công tác vận động, tập hợp, đoàn kết đồng bào các dân tộc, các tôn giáo là những lĩnh vực công tác đặc thù, được Đảng, Nhà nước quy định là nhiệm vụ rất quan trọng của MTTQ các cấp. Qua đó tập hợp, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc, xây dựng, bảo vệ Tổ quốc. 

Do là những nhiệm vụ quan trọng có tính chất chiến lược nên Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều Nghị quyết chuyên đề, Chỉ thị, Kết luận, Thông báo... để lãnh đạo, chỉ đạo đối với công tác dân tộc và tôn giáo. Trong đó có nhiều nhiệm vụ cụ thể trong công tác công tác tôn giáo, dân tộc được Đảng, Nhà nước giao cho Mặt trận các cấp chủ trì phối hợp với các cơ quan, tổ chức liên quan để tham mưu cho cấp ủy các cấp tổ chức triển khai thực hiện.

MTTQ Việt Nam là tổ chức liên minh chính trị, liên hiệp tự nguyện, là trung tâm, ngôi nhà chung của khối đại đoàn kết toàn dân tộc, có vai trò, trách nhiệm rất quan trọng trong việc tập hợp, vận động, đoàn kết đồng bào các dân tộc, đồng bào các tôn giáo, gắn kết các dân tộc, tôn giáo với các giai cấp, tầng lớp, thành phần khác trong xã hội để xây dựng, bảo vệ Tổ quốc. Để thực hiện tốt công tác tuyên truyền, vận động, tập hợp đồng bào các dân tộc, các tôn giáo, Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam đã ban hành các Kết luận số 01 và 02 (năm 2015) về đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của MTTQ Việt Nam đối với công tác dân tộc và tôn giáo.

Tại hội thảo, các đại biểu đã cùng nhìn lại chặng đường 10 năm thực hiện đổi mới nội dung, phương thức hoạt động của MTTQ trong công tác dân tộc và tôn giáo; chỉ ra những thuận lợi, khó khăn, các yêu cầu đặt ra; trao đổi thẳng thắn, chia sẻ kinh nghiệm, đề xuất các nhiệm vụ, giải pháp cho giai đoạn tới.

Theo nhiều đại biểu, thời gian tới, đề làm tốt các mặt công tác này, MTTQ, các đoàn thể chính trị xã hội cần tiếp tục làm tốt việc tuyên truyền, vận động đồng bào các dân tộc, tôn giáo, người có uy tín, các chức sắc, chức việc, nhà tu hành, người theo tín ngưỡng, tôn giáo và nhân dân thực hiện chính sách, pháp luật; tổ chức thực hiện tốt các các cuộc vận động, phong trào thi đua yêu nước của MTTQ Việt Nam trong đồng bào các dân tộc, tôn giáo, sống "Tốt đời, đẹp đạo"; phản ánh tâm tư, nguyện vọng của đồng bào các dân tộc, tôn giáo; chủ động đề xuất, kiến nghị giải quyết nguyện vọng, quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng cho tổ chức, cá nhân trong các dân tộc, tôn giáo.

Bên cạnh đó, MTTQ, các đoàn thể tiếp tục tham gia góp ý, phản biện xã hội dự thảo các đề án, chính sách, pháp luật liên quan đến dân tộc, tín ngưỡng, tôn giáo, góp phần hoàn thiện chính sách, thúc đẩy thực thi, hoàn thiện chính sách; tập hợp, phát huy người có uy tín, người tiêu biểu trong đồng bào các dân tộc, theo tín ngưỡng, tôn giáo và đồng bào không theo tín ngưỡng, tôn giáo tham gia đoàn kết trong MTTQ; giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật và  kiến nghị các giải pháp thực hiện tốt công tác dân tộc, tôn giáo,...