Âm nhạc trở thành hệ thống di sản văn hóa

Theo bà Trần Thị Hoàng Mai, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch thành phố, Hải Phòng là mảnh đất của nhiều loại hình âm nhạc dân gian như ca trù, chèo, trống hội và đặc biệt là hát văn. Vùng đất này cũng là nơi sinh ra, nuôi dưỡng nhiều tài năng âm nhạc Việt Nam, từ Văn Cao, Hoàng Quý, Đoàn Chuẩn, Tô Vũ, Trần Hoàn, Ngô Thụy Miên cho đến thế hệ ngày nay như Vũ Tự Lân, Duy Thái, Vũ Ngọc Quang, Thế Vinh, Tùng Ngọc.

Sau khi sáp nhập, Hải Phòng được biết đến là “Thành phố Anh hùng - Xứ Đông văn hiến”. Cũng bởi vậy mà âm nhạc của Hải Phòng không chỉ mang theo khí phách hào hùng, tinh thần “trung dũng, quyết thắng” mà còn mang dấu ấn sâu đậm của xứ Đông văn hiến. Từ mạch nguồn này, âm nhạc của thành phố là một hệ thống di sản văn hóa phong phú, có cộng đồng nghệ sĩ chuyên nghiệp cùng hệ thống nhà hát đương đại và bề dày truyền thống lịch sử. Trong đó, tập thể lãnh đạo, nghệ sĩ, diễn viên các nhà hát của Hải Phòng đã không ngừng đổi mới tư duy sáng tạo, tiên phong trong việc thử nghiệm những hình thức biểu diễn mới.

Không chỉ biểu diễn trên những sân khấu lớn, các nhà hát còn đưa nghệ thuật tới từng khu phố, nhà máy, trường học, nơi mỗi người cần được tiếp thêm năng lượng tích cực, được chia sẻ và khơi dậy khát vọng sống. Chính những hoạt động ấy đã giúp nghệ thuật biểu diễn thực sự trở thành một phần trong đời sống tinh thần của nhân dân và là tiền đề để xây dựng Hải Phòng trở thành Thành phố Âm nhạc.

Thành phố Hải Phòng còn dành nhiều nguồn lực đầu tư cho hoạt động âm nhạc và người dân nơi đây rất say mê âm nhạc. Trên nền tảng đó và trong bối cảnh Hải Phòng đang hội nhập quốc tế sâu rộng, việc xây dựng Đề án “Hải Phòng - Thành phố Âm nhạc” sẽ góp phần khẳng định tiềm năng và vị thế thành phố, đồng thời sẽ đưa Hải Phòng trở thành trung tâm âm nhạc có bản sắc, có sức hút trong khu vực và quốc tế.

Theo thông tin từ Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hải Phòng, đề án “Hải Phòng - Thành phố Âm nhạc” có bốn phần. Phần thứ nhất giới thiệu đặc điểm địa lý, kinh tế, văn hóa, xã hội và quá trình phát triển âm nhạc của thành phố gắn với bối cảnh phát triển kinh tế, xã hội và công tác xây dựng con người theo định hướng xã hội chủ nghĩa, trong đó nhấn mạnh vai trò của văn hóa Xứ Đông và lịch sử hình thành bản lĩnh, khí phách người Hải Phòng. Phần thứ hai giới thiệu thực trạng phát triển âm nhạc thành phố Hải Phòng giai đoạn 2020-2025, trong đó là rõ vai trò và tác động của âm nhạc đến đời sống văn hóa, tinh thần và đạo đức xã hội, cũng như việc bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa đặc trưng. Phần ba là quan điểm, mục tiêu, phương án phát triển âm nhạc thành phố Hải Phòng đến năm 2030, định hướng đến năm 2045. Phần thứ tư là các giải pháp, chính sách và tổ chức thực hiện xây dựng Hải Phòng trở thành Thành phố Âm nhạc.

Chiến lược phát triển công nghiệp âm nhạc

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Bùi Hoài Sơn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, Hải Phòng hội tụ được nhiều yếu tố của một “Thành phố Âm nhạc” cần có như: Di sản, bản sắc, con người và tinh thần quật khởi. Di sản âm nhạc cách mạng là nền móng, truyền thống cảng biển là nguồn cảm hứng, tinh thần sáng tạo là động lực, còn công nghiệp âm nhạc chính là con đường tương lai. Khi những yếu tố ấy được kết nối bằng tầm nhìn và chính sách, thành phố sẽ không chỉ giữ được linh hồn quá khứ, mà còn mở ra tương lai, nơi âm nhạc trở thành nguồn lực phát triển kinh tế và thương hiệu văn hóa đặc trưng của đô thị Việt Nam hiện đại.

Việc hướng tới tham gia Mạng lưới các Thành phố Sáng tạo của UNESCO trong lĩnh vực Âm nhạc không chỉ là một danh hiệu mục tiêu, mà là tuyên ngôn cho khát vọng vươn mình của Hải Phòng, khát vọng khẳng định giá trị văn hóa Việt Nam trên bản đồ sáng tạo thế giới. Khi thành phố biết đầu tư cho văn hóa, biết khơi dậy sức sáng tạo của con người, biết để âm nhạc dẫn lối cho sự phát triển, thì đó cũng là lúc Hải Phòng góp phần làm rạng rỡ hình ảnh một Việt Nam năng động, trẻ trung, nhân văn và đầy cảm hứng.

Ông Bùi Hoài Sơn đề xuất một số giải pháp để Hải Phòng đạt mục tiêu, trong đó có việc tổ chức Liên hoan Âm nhạc Quốc tế Hải Phòng gắn với thương hiệu thành phố. Đây sẽ là festival thường niên quy mô khu vực, vừa mang màu sắc di sản, vừa cập nhật xu hướng âm nhạc đương đại, thu hút du khách, nghệ sĩ và nhà đầu tư

Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đặng Thị Phương Anh, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội đề xuất, để Hải Phòng trở thành Thành phố Âm nhạc - nơi tổ chức các sự kiện âm nhạc quy mô lớn không chỉ ở Việt Nam mà còn cho toàn khu vực và trên thế giới - thành phố cần xây dựng và nâng cấp hạ tầng tổ chức sự kiện đáp ứng yêu cầu các chương trình âm nhạc quốc tế. Chính quyền địa phương có những ưu tiên cho các sự kiện âm nhạc lớn như cấp phép nhanh, hỗ trợ về giao thông cũng như các vấn đề liên quan đến an ninh trật tự. Đặc biệt, việc tổ chức các sự kiện âm nhạc cần phải xác định rõ phân khúc và nhu cầu khán giả

Còn Tiến sĩ Ngô Tự Lập, Hội viên Hội Nhạc sĩ Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng Khoa học Viện Nghiên cứu Phát triển Văn hóa - Ngôn ngữ và Giáo dục (CLEF) cho rằng, Hải Phòng cần số hóa, bảo tồn, phục hồi và quảng bá các di sản văn hóa, trong đó có di sản âm nhạc liên quan đến các nội dung như: tác giả, tác phẩm, các địa danh, các di tích. Cùng với đó, thành phố cần thành lập giải thưởng âm nhạc về Hải Phòng. Việc tổ chức liên hoan quốc tế về âm nhạc là hết sức cần thiết. Liên hoan sẽ góp phần quảng bá Hải Phòng và du lịch thành phố, là động lực cho công nghiệp âm nhạc Hải Phòng và sẽ có những đóng góp vào ngoại giao văn hóa của cả nước.