Nowruz hay còn gọi là Năm Mới ở Ápganixtan là một ngày lễ quan trọng của mọi người dân nước này cũng như nhiều nước khác nói tiếng Ba Tư từ cách đây 3.000 năm. Nowruz là ngày đầu tiên của tháng Hamal - tháng đầu tiên theo lịch của người Ápganixtan (ngày 21/3 theo dương lịch).

Bảy loại quả khô dùng để làm món haft mewa.

Trong hai tuần lễ mừng Nowruz, người dân Ápganixtan tổ chức nhiều lễ đặc biệt và là dịp để mọi người hội họp, chúc mừng Năm Mới bằng tiếng hát, điệu nhảy, tiệc tùng. Nowruz đã được Tổ chức Văn hóa, Khoa học và Giáo dục của Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.

Người dân Ápganixtan chuẩn bị Nowruz từ đầu tháng 3. Họ lau chùi nhà cửa, giặt thảm, sơn lại nhà và dọn dẹp sân vườn để đón Nowruz. Sau đó, toàn thể thành viên trong gia đình sẽ cùng tham gia mua sắm các đồ dùng cho Nowruz. Ai cũng phải sắm đồ mới như quần áo, mũ, giày và những thứ tương tự. Ngoài ra, họ còn mua đồ trang trí, nến, hoa quả, quả hạnh và mứt cũng như làm nhiều loại bánh ngọt.

Một việc không thể thiếu đó là đến ngân hàng để đổi lấy những đồng xu sáng bóng hoặc những tờ tiền mới cứng để tặng làm quà.

Phụ nữ Ápganixtan thường làm một món ăn ngọt đặc biệt và không thể thiếu trong dịp này để ăn và mời khách. Đó là món haft mewa, được làm từ 7 loại quả khô, gồm nho, nhót đắng, hồ trăn, phỉ, mận, óc chó và hạnh. Trong đêm giao thừa, họ nấu món sabzi chalaw, một món ăn làm từ gạo, rau chân vịt và nướng loại bánh quy đặc biệt kulcha-e Nowrozī. Một món ăn truyền thống khác thường được chế biến là món māhī wa jelabī làm từ cá rán và jelabi. Ápganixtan có một phong tục phổ biến là gia đình chồng chưa cưới của một cô gái phải chuẩn bị quà hoặc làm các món ăn đặc biệt tặng gia đình cô gái trong những ngày quan trọng như Nowruz.

Ngoài các món ăn trên, samanak là một món ăn khác được chế biến nhiều vào dịp Năm Mới. Đó là một loại nước sốt ngọt làm từ cây lúa mỳ mới nảy mầm trước Nowruz vài ngày. Người Ápganixtan ăn samanak kể từ ngày đầu tiên của Năm Mới. Món ăn này thường được phụ nữ trong gia đình làm chung. Họ ngồi quanh nồi samanak đang sôi trên bếp lửa cả đêm và cùng nhau hát. Sáng hôm sau, họ ăn samanak và hát một bài hát đặc biệt.

Vào ngày Nowruz, trẻ em thường chơi trò thả diều truyền thống. Bầu trời Ápganixtan tràn ngập những cánh diều đủ màu sắc, đặc biệt là tại khu vực đồi Tapai Malang Jan ở thủ đô Cabun. Trong khi đó, các cô gái trẻ theo mẹ đến đền thờ và cầu may mắn, tương lai tốt đẹp và một người chồng tốt.

Ở các tỉnh khác, người dân Ápganixtan cũng mừng lễ Nowruz nhưng theo những cách khác nhau. Họ thường chơi môn thể thao truyền thống là cưỡi ngựa (hay còn gọi là buzkashi) để thử thách lòng dũng cảm. Trò này được tổ chức ở một bãi cỏ rộng, ở giữa bãi cỏ là một con bê bị chặt đầu đặt trước ban giám khảo. Mục tiêu của người chơi là cưỡi ngựa và tranh nhau giành lấy xác con bê, phi ngựa qua một số điểm định sẵn rồi lại ném xác con bê vào vị trí cũ.

Một tục đón Năm Mới độc đáo khác là Jashini Dehqan, theo đó vào ngày đầu tiên của Năm Mới, những người nông dân sẽ đi ra phố nhằm khuyến khích sản xuất nông nghiệp. Ngày nay, tập tục này chỉ còn lưu lại ở Cabun, một số thành phố lớn và thường được các quan chức cấp cao tham dự.

Thùy Dương (tổng hợp)