Việt Nam đã trải qua hơn 4 thập kỷ đổi mới với kết quả không thể phủ nhận: GDP quốc gia tăng nhanh, vị thế quốc tế được nâng lên. Quy mô kinh tế của Việt Nam đã tăng trưởng gần 106 lần, từ 4,5 tỷ USD vào năm 1986 lên 476,3 tỷ USD ở năm 2024. Dự kiến, năm 2025, GDP của Việt Nam vượt mức 500 tỷ USD, xếp thứ 32 thế giới và thứ 4 trong khu vực ASEAN. Tuy nhiên, quy mô lớn chưa đủ, chất lượng tăng trưởng mới là thước đo thực sự khi hướng tới mục tiêu xây dựng nền kinh tế hiện đại, công nghiệp - dịch vụ tiên tiến chứ không phải quay trở lại với lợi thế lao động giá rẻ. Nhân tố quyết định để biến khát vọng phát triển thành hiện thực chính là sức mạnh nội lực và ở đây, phong trào thi đua yêu nước có thể đóng vai trò quyết định.

Trước hết, thi đua yêu nước là phát huy tinh thần tự lực, tự cường, lòng tự hào dân tộc và trách nhiệm công dân - những giá trị rất cần trong giai đoạn đất nước chuyển đổi mạnh mẽ. Nếu tiến trình đổi mới, công nghiệp hóa - hiện đại hóa đặt ra nhiều thử thách về cải thiện năng suất lao động, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tạo đột phá trong đổi mới sáng tạo, quản trị hiệu quả, thì thi đua yêu nước có thể trở thành chất xúc tác để mỗi tổ chức, mỗi doanh nghiệp, mỗi cá nhân ý thức hơn về vai trò của mình, và chủ động vươn lên, sáng tạo, đổi mới.

Điều này không chỉ mang tính biểu tượng mà đã được thể hiện rõ nét qua các phong trào thi đua giai đoạn 2020 - 2025 trên toàn quốc. Thi đua được gắn chặt với nhiệm vụ chính trị, với việc thực hiện hiệu quả cuộc vận động “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”; phong trào “Cả nước thi đua xây dựng xã hội học tập, đẩy mạnh học tập suốt đời giai đoạn 2023-2030” và việc tổ chức triển khai thực hiện phong trào thi đua “Cả nước thi đua đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số” cùng phong trào “Bình dân học vụ số”… Những phong trào, cuộc vận động này không phải hình thức mà đặt rõ yêu cầu đạt kết quả thực chất, nghĩa là phải mang đến các công trình, sản phẩm cụ thể, nâng cao hiệu quả công tác.

Bên cạnh đó, trong bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế sâu rộng, Việt Nam cần cải thiện năng lực cạnh tranh toàn diện, từ năng suất, công nghệ, quản trị, lao động có kỹ năng đến đổi mới sáng tạo để tham gia sâu hơn vào các chuỗi giá trị toàn cầu, tránh mắc kẹt ở khâu lắp ráp thâm dụng lao động trình độ thấp. Những nghiên cứu gần đây cho thấy Việt Nam vẫn còn nhiều hạn chế trong kết nối doanh nghiệp nội địa với các chuỗi giá trị toàn cầu, và tỷ lệ doanh nghiệp có kỹ năng, công nghệ cao vẫn thấp.

Trong bối cảnh đó, một phong trào thi đua yêu nước được tổ chức bài bản, sâu rộng, không chỉ ở phạm vi cơ quan Nhà nước, mà lan tỏa tới doanh nghiệp, cộng đồng và người lao động… sẽ thúc đẩy đổi mới ý thức, từ việc tiếp cận công nghệ mới, ứng dụng khoa học, nâng cao năng lực, cho tới đổi mới cách quản trị, cách thức làm việc, nâng cao hiệu quả sản xuất và năng suất.

Ngoài ra, thi đua yêu nước còn mang ý nghĩa như nhiệt kế của tinh thần trách nhiệm xã hội và công dân. Khi cả dân tộc đang quyết tâm thực hiện thành công mục tiêu đến năm 2030 trở thành nước đang phát triển có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; đến năm 2045 trở thành nước phát triển, thu nhập cao, thì mỗi tổ chức, mỗi doanh nghiệp cũng như mỗi cá nhân, đều cần phải xác định rõ vai trò, trách nhiệm của mình. Thi đua yêu nước, nếu được nhân rộng và tích cực hóa thành phong trào quần chúng thì thi đua không chỉ trong công việc, sản xuất, kinh doanh, mà sẽ lan toả vào trong học tập, sáng tạo, bảo vệ môi trường, đổi mới quản trị, xây dựng công bằng, minh bạch, hình thành ý chí chung: xây dựng đất nước lớn mạnh, phát triển bền vững, người dân có đời sống tốt hơn.

Chưa kể, thi đua yêu nước còn là công cụ để phát hiện, tôn vinh và lan tỏa những điển hình tiên tiến - những tấm gương đổi mới, sáng tạo, cống hiến, tinh thần vượt khó, khát vọng vươn lên. Những tấm gương đó, từ đơn vị, tổ chức, doanh nghiệp tới công chức, giáo viên… và người lao động bình thường, khi được nhìn nhận, tôn vinh và lan tỏa, sẽ tạo hiệu ứng lan rộng, truyền cảm hứng và tạo động lực xã hội mạnh mẽ.

Thực tế cho thấy, nhân rộng điển hình tiên tiến là một trong những thành tố quan trọng giúp phong trào thi đua yêu nước không dừng lại ở lời nói mà đi vào hành động, vào thực tiễn, vào kết quả cụ thể. Trong khuôn khổ Đại hội thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ XI sẽ có các hoạt động như Triển lãm ảnh về Bác Hồ với phong trào thi đua yêu nước và các kỳ Đại hội thi đua; triển lãm giới thiệu các thành tựu kinh tế, xã hội của đất nước sau 40 năm đổi mới đất nước; giao lưu các điển hình tiên tiến… Đó là cách để tôn vinh những người dám nghĩ, dám làm, dám đổi mới, đồng thời lan tỏa tinh thần đó đến mọi miền đất nước, mọi lĩnh vực, mọi tầng lớp.

Dẫu vậy, chúng ta cũng cần nhìn thẳng những hạn chế như tình trạng thi đua nửa mùa, hình thức, thờ ơ, thiếu động lực thực chất, nếu không được điều chỉnh, thay đổi dễ biến thành hư danh, mất tác dụng. Đại hội thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ XI là dịp để đánh giá khách quan, toàn diện phong trào thi đua giai đoạn 2020 - 2025, nhìn rõ những điểm yếu, tồn tại; từ đó xác định phương hướng, nhiệm vụ, giải pháp giai đoạn 2026 - 2030 để thi đua yêu nước thực sự đi vào chiều sâu, trở thành động lực mạnh mẽ cho phát triển.

Với mục tiêu phát triển đến năm 2045 trở thành quốc gia thu nhập cao, hiện đại, công nghiệp – dịch vụ phát triển, Việt Nam không còn nhiều dư địa để “trì trệ”. Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc lần XI với chủ đề "Thi đua đổi mới, sáng tạo, tăng tốc bứt phá đưa đất nước vào kỷ nguyên phát triển hùng cường, văn minh, thịnh vượng" chính là tiếng trống lệnh thời đại để toàn dân, toàn hệ thống chính trị cùng vào cuộc.

Muốn thực hiện khát vọng ấy, cần phải biến thi đua yêu nước từ khẩu hiệu, truyền thống tốt đẹp thành chương trình hành động và chiến lược phát triển cụ thể, gắn kết chặt chẽ với các mục tiêu kinh tế - xã hội, mục tiêu phát triển bền vững, mục tiêu đổi mới sáng tạo. Mỗi phong trào thi đua cần đi kèm với tiêu chí rõ ràng: năng suất lao động, chất lượng công việc, hiệu quả quản lý, đổi mới sáng tạo, bảo vệ môi trường, phát huy nguồn nhân lực chất lượng cao… Đưa thi đua vào KPI của tổ chức, doanh nghiệp, gắn khen thưởng với giá trị, hiệu quả được tạo ra trong thực tế để khích lệ động lực thực chất, không phải hình thức.

Điều quan trọng hơn cả là thi đua yêu nước phải đi liền với tinh thần cải cách, đổi mới, thúc đẩy doanh nghiệp nội địa phát triển, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, phát triển khoa học - công nghệ để Việt Nam không chỉ phát triển “nhanh”, mà phát triển “bền vững, hiện đại, chất lượng cao”. Phong trào thi đua yêu nước vì thế không thể là “ngọn lửa nhỏ”, mà cần phát triển thành ngọn lửa cách mạng cháy bền, lan rộng, truyền cảm hứng, tạo động lực mạnh mẽ, đưa đất nước đi lên, kiến tạo tương lai thịnh vượng, văn minh, hùng cường.