Vùng Đồng bằng sông Cửu Long giữ vai trò then chốt trong kết quả này, khi các địa phương trọng điểm như Cần Thơ, Cà Mau, An Giang đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao, chuyển đổi số trong nuôi trồng, chế biến, hướng tới nền sản xuất xanh và bền vững.

Động lực mới từ công nghệ cao và chuyển đổi số

Những tháng cuối năm 2025, vùng Đồng bằng sông Cửu Long đang chứng kiến bước chuyển mạnh trong sản xuất và xuất khẩu thủy sản. Tại Thành phố Cần Thơ, chính quyền địa phương xác định thủy sản là ngành kinh tế mũi nhọn; trong đó, tôm nước lợ đóng vai trò chủ lực, đóng góp lớn cho kim ngạch xuất khẩu của thành phố.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường Thành phố Cần Thơ, giai đoạn 2015 - 2024, sản lượng tôm nước lợ tăng bình quân hơn 11%/năm, từ 90.000 tấn lên gần 233.000 tấn. Năm 2025, Cần Thơ đặt mục tiêu đạt sản lượng 229.700 tấn tôm, hướng tới kim ngạch xuất khẩu hơn 1 tỷ USD.

Để đạt mục tiêu này, Thành phố Cần Thơ đã triển khai hàng loạt mô hình nuôi tôm công nghệ cao như ao lót bạt nhiều giai đoạn, semi biofloc, hệ thống quan trắc tự động và cơ giới hóa toàn bộ quy trình nuôi - từ cải tạo ao, cho ăn, giám sát môi trường đến thu hoạch. Đến cuối năm 2024, diện tích nuôi tôm lót bạt của thành phố đạt gần 8.700 ha, tăng 12% so với cùng kỳ.

Đặc biệt, hơn 7.500 mã số vùng nuôi đã được cấp, phục vụ truy xuất nguồn gốc, đảm bảo minh bạch sản phẩm cho xuất khẩu. Thành phố đồng thời khuyến khích doanh nghiệp đầu tư chuyển đổi số trong chế biến và phân phối, hình thành chuỗi giá trị khép kín từ sản xuất đến tiêu thụ.

Theo ông Vũ Tuấn Cường, Giám đốc Trung tâm Khảo nghiệm, Kiểm nghiệm, Kiểm định Thủy sản (Cục Thủy sản và Kiểm ngư), ngành thủy sản năm nay ghi nhận tăng trưởng tích cực dù kinh tế toàn cầu còn nhiều biến động. Lợi thế của Việt Nam không chỉ đến từ điều kiện tự nhiên mà còn ở năng lực chế biến, công nghệ và giá trị gia tăng ngày càng cao. Mục tiêu xuất khẩu 10,5 - 11 tỷ USD trong năm nay là hoàn toàn khả thi.

Tính đến hết quý III/2025, kim ngạch xuất khẩu thủy sản cả nước đạt 8,33 tỷ USD, tăng 15,5% so cùng kỳ. Riêng nhóm tôm đạt 3,36 tỷ USD, chiếm hơn 40% tổng giá trị, nhờ nhu cầu phục hồi tại các thị trường lớn như Mỹ, EU, Nhật Bản và Hàn Quốc.

“Thủ phủ tôm” khẳng định vị thế xuất khẩu

Sau khi hợp nhất với Bạc Liêu, tỉnh Cà Mau trở thành địa phương có diện tích nuôi tôm lớn nhất cả nước, với hơn 427.000 ha. Năm 2025, kim ngạch xuất khẩu thủy sản toàn tỉnh ước đạt 2,43 tỷ USD, tăng 7% so với năm 2024.

Với mục tiêu đến năm 2030 đạt 2,4 tỷ USD/năm, Cà Mau đang quy hoạch vùng nuôi nguyên liệu đạt chuẩn quốc tế, mở rộng mô hình tôm hữu cơ, tôm sinh thái và tôm công nghệ cao. Tỉnh đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số, tăng tỷ lệ vùng nuôi đạt chứng nhận quốc tế như ASC, BAP, GlobalGAP nhằm đáp ứng yêu cầu khắt khe của các thị trường nhập khẩu.

Theo đại diện một doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản tại địa phương, tôm Cà Mau có lợi thế cạnh tranh nhờ chất lượng cao và sản phẩm giá trị gia tăng. Tuy nhiên, ngành vẫn đối mặt thách thức lớn từ dịch bệnh và chi phí sản xuất cao hơn một số quốc gia như Ấn Độ, Ecuador. Muốn duy trì vị thế, địa phương cần tiếp tục đầu tư cho hạ tầng vùng nuôi và công nghệ chế biến sâu.

Không chỉ có tôm, tỉnh Cà Mau còn phát triển mạnh nghề nuôi cua - được ví như “vàng xanh” của miền sông nước. Hiện tỉnh có khoảng 260.000 ha nuôi cua kết hợp trong mô hình tôm - cua - cá - lúa, sản lượng đạt trên 31.000 tấn/năm. Nhiều hợp tác xã địa phương như Hợp tác xã Cái Bát (xã Tân Hưng) đã đạt chứng nhận ASC, triển khai sản xuất hữu cơ, truy xuất nguồn gốc minh bạch.

Theo Giám đốc Sở Công Thương Cà Mau Nguyễn Chí Thiện, đến nay tỉnh có hơn 26 dự án điện gió ven biển đã được chấp thuận đầu tư, 14 dự án trong số đó đi vào vận hành với tổng công suất gần 700 MW. Song song với thủy sản, Cà Mau đang phát triển mạnh năng lượng tái tạo để trở thành trung tâm năng lượng của khu vực Đồng bằng sông Cửu Long. Đây là bước đi chiến lược để tạo động lực tăng trưởng bền vững.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn và rào cản kỹ thuật gia tăng, các chuyên gia cho rằng, việc chuyển đổi sang mô hình nuôi trồng thông minh, thân thiện môi trường là yếu tố sống còn. Tổng Thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) Nguyễn Hoài Nam nhận định, ngành thủy sản Việt Nam phải đẩy nhanh số hóa chuỗi cung ứng, kiểm soát nguồn nguyên liệu và truy xuất minh bạch để duy trì niềm tin với các thị trường lớn. Đây cũng là con đường để Việt Nam thoát khỏi cảnh báo IUU và nâng cao vị thế quốc tế.

Hướng tới tương lai, tỉnh Cà Mau cùng các địa phương vùng Đồng bằng sông Cửu Long tiếp tục đẩy mạnh liên kết vùng, đầu tư hạ tầng logistics, chế biến sâu và nghiên cứu giống mới, tạo nền tảng cho ngành thủy sản phát triển bền vững. Với quyết tâm và chiến lược đúng hướng, vùng đất cực Nam Tổ quốc đang khẳng định vị thế “thủ phủ thủy sản” của Việt Nam, góp phần đưa kim ngạch xuất khẩu thủy sản cả nước lên tầm cao mới.