Bài 2: Xây nền tri thức, chắp cánh tương lai 

Giáo dục - động lực bền vững cho phát triển

Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho tương lai, điều này được cụ thể hóa tại Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 5/5/2022 của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Chương trình hành động số 27-CTr/TU ngày 17/2/2014 của Thành ủy Hà Nội, Kế hoạch số 140/KH-UBND ngày 6/8/2014 của UBND thành phố.

Trong suốt những năm qua, thực hiện các Nghị quyết của Trung ương và chỉ đạo của Thành ủy, UBND thành phố, ngành Giáo dục và Đào tạo Hà Nội đã nỗ lực phấn đấu và đạt được nhiều thành tựu nổi bật, góp phần tích cực vào sự phát triển toàn diện của Thủ đô. Đến nay, quy mô trường lớp các cấp học ổn định và phát triển, cơ sở vật chất trường học được tăng cường, đáp ứng nhu cầu dạy và học, chất lượng giáo dục toàn diện được nâng cao, chất lượng giáo dục mũi nhọn có chuyển biến mạnh mẽ. Hà Nội là địa phương dẫn đầu cả nước về chất lượng giáo dục đại trà và giáo dục mũi nhọn.

Theo Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội Trần Thế Cương, Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương đã chỉ rõ: Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục là một trong những giải pháp để thực hiện đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục. Với tinh thần đó, Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội luôn nhận thức rõ, muốn có sản phẩm giáo dục tốt, phải có đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên tốt; giáo dục và đào tạo Thủ đô hướng đến sự phát triển của một nền giáo dục tiên tiến, hiện đại như nền giáo dục tiên tiến, hiện đại của các nước phát triển trong khu vực và thế giới.

Thành phố Hà Nội đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách để phát triển đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục và tập trung nguồn lực rất lớn, dành nguồn kinh phí đầu tư cơ sở vật chất trường học. Ngành Giáo dục và Đào tạo cơ bản hoàn thành công tác xây dựng định hướng phát triển hệ thống giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông và giáo dục thường xuyên; phát triển mạng lưới trường mầm non, trường phổ thông và giáo dục thường xuyên thành phố đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050; phối hợp đơn vị chủ trì cập nhật vào Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Đồ án điều chỉnh Quy hoạch Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065 theo quy định. Ngành tập trung xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia đối với cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông.

Tính đến ngày 3/10/2025, với 80,6% số trường đạt chuẩn quốc gia, Hà Nội hoàn thành chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ nhiệm kỳ 2020-2025. Trong đó, cấp mầm non đạt 82,5% (671 trường đạt chuẩn trong tổng số 813 trường mầm non); cấp tiểu học đạt 78,5% (568/724); cấp trung học cơ sở đạt 82,5% (506/613); trung học phổ thông đạt 54,9% (67/122). Kết quả này cho thấy sự nỗ lực rất lớn của các nhà trường, chính quyền các địa phương và sự ủng hộ của phụ huynh học sinh.

Từ chuyển đổi số đến trường học hạnh phúc

Là một trong những lĩnh vực được ưu tiên trong Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 với mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo, hướng đến xây dựng một nền giáo dục mở, để nâng cao chất lượng giáo dục, thành phố Hà Nội chủ động tiên phong ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và đào tạo hướng đến chuyển đổi số toàn diện.

Thực hiện Kế hoạch số 57/KH-UBND ngày 7/2/2024 của UBND thành phố về Chuyển đổi số, xây dựng thành phố Hà Nội thông minh năm 2024, Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội đã ban hành Kế hoạch số 668/KH-SGDĐT ngày 8/3/2024 về Chuyển đổi số, an toàn thông tin, xây dựng thành phố Hà Nội thông minh ngành Giáo dục và Đào tạo năm 2024; Kế hoạch số 864/KH-SGDĐT ngày 26/3/2024 về triển khai thí điểm Học bạ số các trường phổ thông ngành Giáo dục và Đào tạo thành phố Hà Nội.

Những năm qua, công tác cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo được quan tâm; chỉ số cải cách hành chính của Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội đứng trong top 10 sở, ngành, cơ quan thuộc thành phố. Hà Nội là đơn vị dẫn đầu cả nước về kết quả triển khai học bạ số cấp tiểu học với 97,64% học sinh khối 1 đến khối 4 được tạo thành công học bạ số (trung bình của cả nước đạt 41%); thực hiện học bạ số đại trà ở các trường phổ thông trên địa bàn thành phố...

Theo Trưởng phòng Giáo dục Tiểu học (Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội) Đào Tân Lý, 100% trường học đã trang bị máy tính kết nối Internet; 100% hồ sơ học sinh được gắn mã số định danh; hơn 60% giáo viên được trang bị chữ ký số cá nhân... Đây là những điều kiện thuận lợi để Hà Nội triển khai thí điểm thành công học bạ số. Dữ liệu học tập được số hóa, phụ huynh đỡ vất vả khi làm thủ tục chuyển trường hoặc nộp hồ sơ tuyển sinh, đồng thời tăng tính minh bạch, chính xác và độ tin cậy trong quản lý kết quả học tập, rèn luyện của học sinh.

Điểm nhấn đáng chú ý về chuyển đổi số của ngành Giáo dục Hà Nội trong những năm học gần đây còn là việc Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội quyết liệt chỉ đạo, hướng dẫn các nhà trường chuẩn bị điều kiện triển khai tuyển sinh trực tuyến, chấm dứt tình trạng phụ huynh học sinh xếp hàng ở cổng trường nộp hồ sơ tuyển sinh vốn gây bức xúc trong dư luận.

Theo Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội Trần Thế Cương, toàn ngành xác định chuyển đổi số là nội dung cần ưu tiên bố trí nguồn lực. Toàn ngành đang tập trung triển khai sử dụng chữ ký số trong giáo viên; phát triển kho học liệu số và khai thác, phát huy hiệu quả Hệ thống ôn tập, kiểm tra trực tuyến Hanoi.Study. Sở đã báo cáo thành phố về việc tăng cường đầu tư hạ tầng phục vụ chuyển đổi số; triển khai kế hoạch nâng cao kỹ năng cho giáo viên…

Chuyển đổi số trong giáo dục Thủ đô không chỉ là xu hướng tất yếu mà trở thành giải pháp trọng tâm trong nhiệm kỳ 2020-2025, mang lại nhiều đổi thay rõ rệt. Trước hết, nhờ ứng dụng công nghệ, công tác quản lý nhà trường trở nên minh bạch, khoa học và hiệu quả hơn. Những việc vốn mất nhiều thời gian như điểm danh, nhập điểm, tổng hợp báo cáo, đánh giá năng lực học sinh nay được thực hiện nhanh gọn, giảm đáng kể áp lực hành chính cho giáo viên. Chính từ đó, thầy cô có thêm quỹ thời gian và tâm sức tập trung cho giảng dạy, sáng tạo phương pháp mới, quan tâm nhiều hơn đến từng học trò.

Không dừng lại ở hiệu quả quản lý, chuyển đổi số còn mở ra không gian học tập hiện đại, trực quan và giàu tính trải nghiệm. Bài giảng điện tử, kho học liệu số hay các phần mềm mô phỏng giúp tri thức trở nên sinh động, gần gũi và dễ tiếp nhận. Học sinh có sự tự tin và hứng khởi khi việc học trở thành một trải nghiệm thú vị thay vì nghĩa vụ nặng nề, niềm vui đến trường cũng được khơi dậy một cách tự nhiên.

Quan trọng hơn, công nghệ còn góp phần làm bền chặt mối quan hệ giữa thầy - trò và nhà trường - phụ huynh. Các kênh tương tác trực tuyến giúp thông tin được trao đổi nhanh chóng, kịp thời, xây dựng môi trường học đường cởi mở, tin cậy và nhân văn hơn. Thầy cô không chỉ là người truyền đạt tri thức mà còn có nhiều điều kiện để trở thành người bạn đồng hành, lắng nghe và sẻ chia cùng học sinh. Có thể nói, chuyển đổi số không chỉ là công cụ để hiện đại hóa giáo dục mà chính là “chiếc cầu” đưa trường học đến gần hơn với mô hình trường học hạnh phúc - nơi tri thức, niềm vui và sự gắn bó giữa thầy trò được nuôi dưỡng bền lâu.

Từ những chuyển động mạnh mẽ trong lĩnh vực giáo dục - nơi tri thức được coi là nền tảng của sự phát triển bền vững, có thể thấy rõ khát vọng xây dựng con người Thủ đô toàn diện vừa có năng lực vừa có nhân cách. Và để hoàn thiện chân dung ấy, văn hóa chính là mạch nguồn nuôi dưỡng tâm hồn, tạo nên bản sắc riêng của Hà Nội - Thủ đô ngàn năm văn hiến. (Còn tiếp)

Bài 3: Giữ hồn văn hóa Thủ đô trong dòng chảy phát triển đô thị