Diễn ra trong bối cảnh khu vực và thế giới tiếp tục đối mặt với thử thách chưa từng có tiền lệ do đại dịch COVID-19, có thể nói việc AIPA 41 vẫn được tổ chức đúng kế hoạch và hoàn tất chương trình nghị sự đề ra, trong đó tập trung thảo luận nhiều vấn đề quan trọng phù hợp với tình hình thực tiễn, đặc biệt là các biện pháp nhằm đối phó với đại dịch COVID-19 và khôi phục kinh tế sau đại dịch..., một lần nữa cho thấy ASEAN đã phát huy tinh thần “gắn kết và chủ động thích ứng”, chủ đề mà Việt Nam lựa chọn cho Năm Chủ tịch ASEAN 2020.

Trong bài phát biểu ngày 10/9 tiếp nhận chức Chủ tịch luân phiên AIPA năm 2021, người đứng đầu Hội đồng Lập pháp (Quốc hội) Brunei Pehin Abdul Rahman Taib đã đề cao vai trò của Việt Nam trên cương vị Chủ tịch AIPA trong năm 2020, đó là thúc đẩy ngoại giao nghị viện nhằm đưa khu vực ASEAN hướng tới sự gắn kết và chủ động thích ứng nhanh hơn trong thời điểm khó khăn hiện nay.

Theo đánh giá của Hội đồng Lập pháp Brunei, dưới sự dẫn dắt của Việt Nam năm 2020, AIPA đã có những phản ứng rất gắn kết trên tinh thần “ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng”, đặc biệt chủ đề của kỳ họp Đại hội đồng AIPA 41 đã tiếp tục nhấn mạnh vai trò của các nghị viện thành viên ASEAN với tư cách là tiếng nói của người dân, cũng như sự cần thiết phải đoàn kết và nhanh chóng phản ứng trước các vấn đề cấp bách.

Có thể thấy tinh thần “ASEAN gắn kết và chủ động thích ứng” đã được thể hiện ngay từ nỗ lực của Quốc hội Việt Nam, quyết tâm cùng các nghị viện thành viên AIPA khắc phục khó khăn trong bối cảnh đại dịch COVID-19. Trong nhiệm kỳ chủ tịch của Việt Nam, với việc lựa chọn nội dung và hình thức tổ chức phù hợp với tình hình thực tế, AIPA đã tổ chức được nhiều hội nghị trực tuyến và các hoạt động tương tác giữa các quốc gia thành viên AIPA, qua đó khẳng định vai trò quan trọng của ngoại giao nghị viện AIPA trong phối hợp cùng chính phủ các quốc gia thành viên ASEAN củng cố và duy trì môi trường hòa bình, an ninh, ổn định; hợp tác và phát triển; tăng cường gắn bó giữa người dân các quốc gia ở khu vực.

Bên cạnh kỳ họp Đại hội đồng AIPA 41 vừa bế mạc, có thể kể tới việc tổ chức Hội nghị trực tuyến Hội đồng tư vấn AIPA về ma túy lần thứ ba (AIPACODD 3) với chủ đề "Biến lời nói thành hành động hướng tới một cộng đồng ASEAN không có ma túy’’ và Hội nghị Nhóm tư vấn AIPA (AIPA Caucus) lần thứ 11 với chủ đề “Hợp tác nghị viện hướng tới giảm thiểu rủi ro và tăng cường khả năng hồi phục kinh tế trong giai đoạn đại dịch”... 

Nhiều đại biểu các nghị viện thành viên AIPA cho rằng việc duy trì hiệu quả hoạt động của AIPA trong bối cảnh hiện nay là minh chứng cho thấy "Việt Nam vượt khó khăn hoàn thành nhiệm kỳ Chủ tịch AIPA", như đánh giá của Chủ tịch Quốc hội Lào Pany Yathotou "Việt Nam đã làm rất tốt vai trò Chủ tịch AIPA 41". Theo người đứng đầu cơ quan lập pháp Lào, thành công của cuộc họp trực tuyến Đại hội đồng AIPA-41 đã thể hiện tinh thần trách nhiệm cao, sự sáng tạo, năng lực và kinh nghiệm của Quốc hội Việt Nam trong việc tổ chức hội nghị. 

Bên cạnh đó, trong bối cảnh cả thế giới đang phải đối mặt với những thách thức chưa từng thấy do đại dịch COVID-19, những đóng góp và sáng kiến của Việt Nam cho chương trình nghị sự của AIPA 41 cũng được đánh giá là đã thể hiện vai trò dẫn dắt của Việt Nam trong Năm Chủ tịch ASEAN cũng như cương vị Chủ tịch AIPA 41. Đơn cử như việc Chủ tịch Quốc hội Việt Nam Nguyễn Thị Kim Ngân gửi thư tới các chủ tịch nghị viện thành viên AIPA kêu gọi các cơ quan lập pháp AIPA đoàn kết nhằm đối phó với “bóng ma” đại dịch đang đe dọa tới cuộc sống của hàng triệu người dân trong khu vực ASEAN; hối thúc các nghị viện thành viên AIPA chung tay thiết lập các biện pháp và đề xuất 5 chính sách nhằm phối hợp các nỗ lực trong khu vực để kiểm soát sự lây lan chưa từng thấy của dịch bệnh.

Tại cuộc gặp giữa các nhà lãnh đạo ASEAN với AIPA ngày 26/6 vừa qua, Chủ tịch Nguyễn Thị Kim Ngân cũng nhấn mạnh sự cần thiết của phương pháp tiếp cận toàn quốc nhằm hàn gắn và phục hồi toàn diện khu vực... Phó Chủ tịch Hạ viện Philippines Raneo E. Abu đánh giá Quốc hội Việt Nam đã chứng tỏ khả năng lãnh đạo các nghị viện thành viên AIPA đối mặt với cuộc khủng hoảng COVID-19 với ý chí quyết tâm nhằm vượt qua đại dịch, hàn gắn vết thương và phục hồi như một khu vực đoàn kết, gắn kết và chủ động thích ứng. 

Trong khi đó, Chủ tịch Quốc hội Campuchia Heng Samrin và Tổng thư ký Quốc hội Campuchia Leng Peng Long đánh giá rất cao sáng kiến của Việt Nam về thành lập Hội nghị Nghị sĩ trẻ AIPA, cho rằng nội dung này có tầm quan trọng to lớn, vì "thế hệ thanh niên hiện đóng vai trò quan trọng trong cả việc phát triển đất nước và xây dựng một cộng đồng ASEAN thịnh vượng, tiến bộ”. 

Theo ý kiến của nhiều các đại biểu tham dự AIPA-41, hội nghị là dấu ấn lịch sử quan trọng trong việc hình thành cơ chế gặp gỡ, thảo luận dành cho các nghị sĩ trẻ AIPA, khẳng định mạnh mẽ vai trò, sự đóng góp quan trọng của thanh niên nói chung, nghị sĩ trẻ nói riêng trong việc tham gia vào quá trình hoạch định chính sách phát triển quốc gia thông qua tư duy táo bạo và đổi mới.

Một trong những "dấu ấn" của phiên họp Đại hội đồng AIPA 41 này chính là tinh thần đoàn kết và sự đồng lòng cùng vượt qua thử thách. Chủ tịch Quốc hội Lào khẳng định vấn đề xây dựng sự đoàn kết trong Đại hội đồng AIPA là kết quả nổi bật nhất đạt được tại hội nghị, qua đó giúp cho nguyện vọng của ASEAN và AIPA trở thành một nguyện vọng duy nhất, điều đó không chỉ đem lại sự thịnh vượng cho người dân mà còn giúp cho khu vực ASEAN có được hòa bình, ổn định và sự phát triển bền vững.

Chủ tịch Hạ viện Philippines Alan Peter S. Cayetano cho rằng đây là một trong những đại hội đồng “đáng nhớ nhất” kể từ khi AIPA ra đời vào ngày 2/9/1977 tại Manila, bởi Quốc hội Việt Nam đã khắc phục được các khó khăn để tổ chức sự kiện này nhằm chia sẻ kinh nghiệm, hiểu biết, khó khăn, các biện pháp sáng tạo và các thực tiễn tốt nhất, từ đó giúp các nước ASEAN thể hiện tinh thần đoàn kết, hợp tác và cùng nhau vươn lên - đúng như mục tiêu quan trọng hàng đầu của AIPA và ASEAN.

Nói về nguyên nhân chính giúp cho các nước thành viên AIPA đạt được thống nhất trong các vấn đề thảo luận tại cuộc họp năm nay, mặc dù các nhà lãnh đạo không được gặp nhau trực tiếp như các cuộc họp hằng năm trước đó, Chủ tịch Quốc hội Lào Pany Yathotou nêu bật vai trò của nước Chủ tịch AIPA 41 Việt Nam, với "sự chuẩn bị rất kỹ, không chỉ là việc đưa ra các nội dung, chủ đề khác nhau, mà còn là quá trình trao đổi, phối hợp, thống nhất được các nội dung khác nhau mà các nước thành viên đề xuất, biến nó trở thành sáng kiến chung của AIPA". Với việc Đại hội đồng AIPA 41 thống nhất thông qua 26 nghị quyết và thông cáo chung có nội dung mang tính bao trùm, toàn diện, vì sự thịnh vượng cho mọi người dân, Việt Nam được đánh giá đã phát huy vai trò nước Chủ tịch AIPA 41 trong việc xây dựng sự đoàn kết, nhất trí giữa các nước thành viên. 

Như nhận định của Phó Tổng Thư ký ASEAN Kung Phoak, tuy đại dịch COVID-19 đã làm chậm lại đáng kể một số hoạt động và sự kiện của ASEAN trong năm 2020, vốn được cho là năm sôi động đối với khu vực, nhưng ASEAN - dưới sự lãnh đạo đầy năng động của Việt Nam - vẫn tập trung nỗ lực xây dựng cộng đồng và thúc đẩy hội nhập khu vực. Việc đăng cai tổ chức thành công Đại hội đồng AIPA 41 trong giai đoạn khó khăn nhất của ASEAN chính là nỗ lực tiếp theo của Việt Nam, đóng góp thiết thực và hiệu quả vào nỗ lực chung biến khu vực ASEAN trở nên kiên cường, gắn kết, chủ động thích ứng bất chấp mọi thách thức trong thời gian tới. Bên cạnh đó, với vai trò chủ động, tích cực và đầy trách nhiệm của Việt Nam, việc tổ chức thành công Đại hội đồng AIPA 41, tương tự như việc tổ chức thành công Hội nghị Cấp cao trực tuyến ASEAN lần thứ 36 vào tháng 6 vừa qua, là minh chứng rõ ràng cho tình đoàn kết và hợp tác của ASEAN trên con đường xây dựng một Cộng đồng ASEAN vững mạnh, gắn kết, đùm bọc và chia sẻ lẫn nhau, thực sự hướng đến người dân và lấy người dân làm trung tâm.