Tại diễn đàn Quốc hội lần này, nhiều ý kiến lo ngại về những tác động của việc xây dựng các dự án thủy điện tại một số địa phương, trong đó có thủy điện Sông Tranh 2, thủy điện 6 và 6A tại Đồng Nai.

´Bộ Công Thương đã nhiều lần tổ chức việc rà soát các dự án thủy điện nhưng khi đi vào vận hành, một số dự án thủy điện đã xuất hiện các vấn đề về môi trường, tác động xã hội lớn, như thủy điện Sông Tranh 2. Vậy phải chăng việc quy hoạch, rà soát, kiểm tra thủy điện vẫn chưa chặt chẽ, thưa Phó Thủ tướng?

Quy hoạch thủy điện được làm từ các cấp. Trong quy hoạch chia làm hai loại: Một là quy hoạch thủy điện tại các dòng sông lớn thì do cấp bộ làm mà cụ thể là Bộ Công Thương; Hai là quy hoạch thủy điện nhỏ là do các địa phương lập và duyệt quy hoạch. Từ bước quy hoạch dự án đến bước lập dự án thủy điện phải do các công ty tư vấn lập và nghiên cứu tất cả các khía cạnh của dự án. Quy trình bao gồm: Báo cáo đánh giá tác động môi trường, đánh giá về động đất, đứt gãy, thiết kế… Trong quá trình làm lại có những hệ thống giám sát (giám sát thi công, thiết kế…).

Với thủy điện Sông Tranh 2, vừa qua, Chính phủ cũng đã giao các bộ, Hội đồng nghiệm thu nhà nước và thuê cả tư vấn nước ngoài kiểm tra đánh giá. Qua đánh giá cho thấy, việc thấm nước đã được xử lý cơ bản đến 99,9%. Dự án này cũng đã được tư vấn nước ngoài đánh giá về tính ổn định, chất lượng. Hội đồng nghiệm thu nhà nước cũng đã khẳng định, các tiêu chuẩn về thiết kế là bảo đảm, các số liệu về ổn định đập đều vượt chỉ tiêu cho phép, kể cả về số liệu động đất.

Tuy vậy, do ảnh hưởng của động đất kích thích thời gian vừa qua nên thủy điện này hiện không được cho tích nước mà phải tiếp tục theo dõi. Với thủy điện Sông Tranh 2, các cơ quan chức năng đang có các bước đánh giá hết sức thận trọng và phải đặt tiêu chí an toàn lên trước hết.

´Thưa Phó Thủ tướng, theo thống kê của Viện Vật lý địa cầu, trước khi có dự án, khu vực này chỉ xảy ra 8 trận động đất trong thời gian rất dài (hàng trăm năm). Tuy nhiên, trong vòng một năm trở lại đây có 66 trận động đất liên tục. Như vậy có phải khảo sát ban đầu đã không lường hết?

Về động đất kích thích thì trong tính toán không ai lường hết được, vì phụ thuộc vào điều kiện địa chất của từng khu vực.

Về nguyên tắc, nếu đã động đất kích thích thì thường không vượt qua mức động đất cực đại và có xu hướng tắt dần theo thời gian. Vậy nên động đất kích thích không phải là một yếu tố để loại công trình ra khỏi hệ thống và động đất kích thích tại các hồ chứa thì khoa học cũng chưa thể đánh giá được. Nhưng vẫn phải theo dõi, đánh giá, nếu động đất vượt qua mức chấn động cực đại, nghĩa là vượt qua tiêu chuẩn thiết kế, thì phải xem lại công trình và công trình sẽ không thể đưa vào vận hành.

Với thủy điện Sông Tranh 2, gia tốc nền được thiết kế là 150 cm/s2 nhưng khi thử nghiệm với gia tốc nền đến 250 cm/s2 và động đất 4,6 độ richter thì sau kiểm tra cũng không tác động đến đập.

´Vừa qua, tỉnh Đồng Nai có kiến nghị cho dừng thực hiện với dự án thủy điện 6 và 6A. Vậy, quan điểm chỉ đạo của Chính phủ đối với dự án thủy điện này như thế nào, thưa Phó Thủ tướng?

Chủ trương của Chính phủ từ lâu là các dự án thủy điện đều phải thực hiện theo đúng quy trình. Hiện nay dự án đó đang ở bước thẩm tra, đánh giá tác động môi trường, phải qua được các bước đó mới được triển khai. Hiện những vấn đề này vẫn đang được Hội đồng thẩm định xem xét, đánh giá để quyết định dự án có thể triển khai được hay không.

Ủy ban nhân dân các địa phương khi xem xét, cân nhắc các yếu tố ảnh hưởng như tác động môi trường, hiệu quả kinh tế, việc ổn định dân cư... thì cũng có thể yêu cầu không thực hiện đối với các dự án thủy điện. Vừa qua, đã có địa phương loại các dự án ra khỏi quy hoạch nghĩa là họ đã xem xét yếu tố này. Kể cả với những dự án đã xây dựng rồi nhưng sau này thấy tác động về môi trường, xã hội lớn thì trước hết phải xem có giải pháp gì để khắc phục. Nếu như tất cả các giải pháp khắc phục rồi mà vẫn không được thì sẽ phải đình công trình. Bảo đảm môi trường và đời sống của người dân phải là ưu tiên số một.

Xin cảm ơn Phó Thủ tướng!

Thu Hường (ghi)