Có lẽ đây là thời điểm khá thuận lợi cho nông hộ trồng cà phê Tây Nguyên bước vào giai đoạn tái canh. Lý do là Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã quyết định dành khoản tín dụng 10.000 tỷ đồng cho vay tái canh và ngành nông nghiệp đang ráo riết thực hiện chương trình này với mục tiêu mỗi năm trồng lại 20% diện tích già cỗi.

Tín dụng đã mở

Theo Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Quốc Doanh, diện tích cà phê trên 20 năm hiện có 86.000 ha, ngoài ra còn có trên 40.000 ha cà phê dưới 20 năm nhưng có biểu hiện già cỗi, sinh trưởng kém, nhiều cành không cho quả khiến năng suất và chất lượng quả rất thấp. Tổng diện tích cần phải trồng thay thế và chuyển đổi trong 5 - 10 năm tới là khoảng 140.000 - 160.000 ha. “Vì vậy, việc thực hiện chương trình tái canh cây cà phê trên địa bàn Tây Nguyên nhằm ổn định sản lượng cà phê của cả nước là rất cần thiết trong giai đoạn hiện nay” - ông Doanh khẳng định.

Cà phê Tây Nguyên đang rất cần vốn để tái canh. CTV

Theo tính toán, để tái canh một ha cà phê, các nông hộ và doanh nghiệp cần từ 120 - 150 triệu đồng. Như vậy, để tái canh 126.000 ha cà phê già cỗi, cần khoản kinh phí ít nhất lên đến trên 15.000 tỷ đồng. Nếu chỉ trông chờ vào nguồn vốn tự có của các hộ gia đình và doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh cà phê thì chắc chắn việc tái canh sẽ khó có thể triển khai được. Tuy nhiên, trong thời gian tới, kinh phí cho việc tái canh không còn là rào cản nữa. NHNN đã cam kết với Ban Chỉ đạo Tây Nguyên dành một gói tín dụng cho chương trình này. Cụ thể, NHNN đã lựa chọn Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (Agribank) là đơn vị chủ lực triển khai gói tín dụng cho vay tái canh cây cà phê, từ 8.000 - 10.000 tỷ đồng, thực hiện từ nay đến năm 2015 và năm 2016. NHNN sẽ hỗ trợ Agribank bằng nguồn tái cấp vốn từ 4.000 - 5.000 tỷ đồng cho cả vùng Tây Nguyên để có thể đưa lãi suất cho vay về mức 10 - 10,5%/năm (thấp hơn mức lãi suất cho vay thương mại trung và dài hạn thông thường 2%/năm).

Theo ông Nguyễn Tiến Đông, Phó Tổng Giám đốc Agribank, nhu cầu vốn để phát triển kinh tế xã hội vùng Tây Nguyên là rất lớn, trong khi khả năng huy động tại chỗ chỉ đạt khoảng 60%. Agribank thường xuyên phải điều chuyển vốn từ khu vực khác về cho Tây Nguyên. Không chỉ cung cấp tín dụng cho chương trình tái canh đến năm 2016, Agribank cam kết tiếp tục dành nguốn vốn tín dụng thương mại với lãi suất ưu đãi đầu tư cho khu vực Tây Nguyên, nhất là trong lĩnh vực nông nghiệp, trong đó cây cà phê là đối tượng ưu tiên đặc biệt. Cụ thể, ngân hàng này dành nguồn vốn trung, dài hạn để cho vay tái canh vườn cà phê già cỗi từ nay đến năm 2020.

Mặc dù khó khăn về nguồn được tháo gỡ, song theo ông Nguyễn Nam Hải, Tổng Giám đốc Tổng Công ty cà phê Việt Nam, mức lãi suất 10 - 10,5%/năm vẫn là quá cao so với khả năng chi trả của các nông hộ. Hiện có đến 94% diện tích cà phê là do nông hộ quản lý. Thời gian tái canh thường kéo dài từ 5 - 6 năm; trong đó 2 - 3 năm đầu luân canh trồng các loại cây trồng khác và 3 năm tiếp theo là thời kỳ kiến thiết cơ bản. Trong khoảng thời gian đó, các hộ trồng cà phê không có thu nhập, hoặc có nhưng rất ít vì trong giai đoạn tái canh, họ chỉ có nguồn thu từ cây công nghiệp ngắn ngày như lạc, đậu trồng xen với cao su. Do đó, theo ông Hải, Chính phủ nên có thêm chính sách hỗ trợ cho các nông hộ, doanh nghiệp trong thời gian tái canh và đưa lãi suất về mức 6 - 7%/năm thì sẽ hợp lý hơn.

Lập đề án và quy trình tái canh

Mới đây, Cục Trồng trọt (Bộ NN&PTNT) đã có Quyết định số 273/QĐ-TT-CCN ban hành quy trình tái canh cây cà phê vối. Theo đó, diện tích cà phê phải tái canh là những vườn cà phê trên 20 năm tuổi, sinh trưởng kém và năng suất bình quân nhiều năm liền dưới 1,5 triệu tấn/ha, không thể áp dụng biện pháp cưa đốn phục hồi hoặc ghép cải tạo được.

Những vườn cà phê dưới 20 năm tuổi, nhưng cây sinh trưởng kém, năng suất bình quân dưới 1,2 tấn nhân/ha liên tục trong 3 năm, không thể áp dụng biện pháp cưa đốn phục hồi hoặc ghép cải tạo cũng được Bộ đưa vào diện phải tái canh. Ngoài ra, diện tích tái canh phải nằm trên vùng đất có độ dốc dưới 15 độ, điều kiện nước tưới thuận lơi; tầng đất dày trên 70 cm, thoát nước tốt. Không tái canh đối với những diện tích cà phê bị nhiễm bệnh vàng lá, thối rễ do tuyến trùng hoặc nấm trong đất gây hại nặng. Theo Cục trồng trọt, với những diện tích cà phê trong tình trạng này, các hộ gia đình nên thanh lý và chuyển sang trồng loại cây trồng khác.

Bên cạnh đó, Bộ NN&PTNT đang phối hợp với các địa phương lập đề án trồng tái canh cà phê giai đoạn 2014 - 2016 và xây dựng chính sách hỗ trợ trồng tái canh cà phê già cỗi theo quy hoạch. Bộ cũng yêu cầu các địa phương hướng dẫn nông dân trồng tái canh theo đúng quy hoạch, để không phát triển tự phát; giới thiệu các mô hình, kỹ thuật tái canh đã áp dụng thành công để nhân rộng trong sản xuất.

Huyền tím - Minh Phương