Theo Euronews ngày 19/11, chi tiêu cho R&D quốc phòng tại EU đang tăng nhanh trong bối cảnh chiến sự ở Ukraine tiếp tục làm thay đổi môi trường an ninh của khu vực. Dữ liệu của cả Cơ quan Quốc phòng châu Âu (EDA) và Cơ quan Thống kê châu Âu (Eurostat) đều cho thấy xu hướng tăng rõ rệt dù có khác biệt trong phương pháp thống kê.

Theo EDA, mức đầu tư R&D quốc phòng đã tăng từ 9 tỉ euro năm 2020 lên mức dự kiến khoảng 17 tỉ euro vào năm 2025. Dữ liệu Eurostat cho thấy con số thấp hơn, nhưng vẫn ghi nhận mức tăng hơn 25% trong giai đoạn 2018-2023. Giới chuyên gia đánh giá Nga là nhân tố làm tăng tốc chi tiêu trên toàn châu Âu.

Ông Calle Håkansson, nhà nghiên cứu tại Cơ quan Nghiên cứu Quốc phòng Thụy Điển, cho rằng cuộc xung đột tại Ukraine đã trở thành bước ngoặt đối với đầu tư quân sự. Ông nhận định mục tiêu mới của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) về chi tiêu quốc phòng ở mức 3,5% GDP sẽ tiếp tục kéo theo sự gia tăng ngân sách dành cho R&D.

Số liệu Eurostat cho thấy mức chi tiêu cao tập trung vào hai nền kinh tế lớn nhất châu Âu. Pháp dẫn đầu EU với 1,6 tỉ euro chi cho R&D quốc phòng vào năm 2023, theo sau là Đức với 1,4 tỉ euro. Tổng cộng, hai nước này chi hơn 3 tỉ euro, tương đương 74% tổng mức đầu tư R&D quốc phòng của toàn khối.

Tây Ban Nha đứng thứ ba với 378 triệu euro, chiếm 9,3% tổng chi tiêu. Hà Lan và Thụy Điển hoàn thiện nhóm năm nước đứng đầu với tổng cộng 376 triệu euro. Italy, một trong bốn nền kinh tế lớn của EU, chỉ xếp thứ bảy, sau cả Na Uy. Ngoài ra, có sáu nước EU báo cáo chi tiêu R&D bằng 0 và sáu nước khác chi dưới 10 triệu euro, phản ánh sự chênh lệch lớn về ưu tiên ngân sách.

Ông Rafael Loss, chuyên gia tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại châu Âu (ECFR), nhận định sự áp đảo của Pháp và Đức phản ánh lựa chọn chính sách của từng nước. Italy và Tây Ban Nha dành tỷ trọng lớn cho chi phí nhân sự, trong khi hoạt động R&D đòi hỏi nền tảng nghiên cứu - giáo dục và hệ sinh thái đổi mới công nghệ mạnh hơn.

Ông Håkansson cho biết phần lớn năng lực công nghiệp quốc phòng tiên tiến của châu Âu tập trung tại Pháp, Đức, Anh, Italy, Tây Ban Nha và Thụy Điển, nên các hoạt động R&D chuyên sâu thường bắt nguồn từ nhóm nước này.

Theo EDA, tổng chi tiêu quốc phòng của EU đạt 343 tỉ euro năm 2024, tăng 19% so với năm trước và tương đương 1,9% GDP. EDA cho rằng đà tăng chi tiêu hiện nay tạo cơ hội để các nước tăng cường hợp tác, tận dụng các quỹ chung và cải thiện khả năng tương thích giữa những hệ thống vũ khí. Tuy nhiên, tỷ lệ dự án hợp tác vẫn còn thấp, đặt ra câu hỏi về hiệu quả của dòng vốn đang gia tăng nhanh.