Tọa lạc ở vị trí đẹp nhất trên đỉnh Hòn Chồng - danh thắng nổi tiếng trong vịnh Nha Trang (Khánh Hòa), Đài thiên văn Nha Trang (Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam) là một trong những điểm đến mới mẻ dành cho du khách, những người yêu thiên văn. Đến đây, du khách không chỉ được ngắm cảnh đẹp thành phố từ trên cao, mà còn là nơi lý tưởng khám phá, tìm hiểu về bầu trời và vũ trụ. 

Đài thiên văn Nha Trang gồm một kính thiên văn quang học phản xạ do một công ty về cơ khí chính xác của Italy thiết kế và chế tạo, đường kính 0,5 mét. Cấu trúc dẫn động của kính được đồng bộ với mái vòm điều khiển tự động. Kính được trang bị một máy ảnh, bộ phân tích phổ có độ phân giải hình ảnh và quang phổ cao trong vùng bước sóng rộng, nhà chiếu hình vũ trụ khoảng 60 chỗ ngồi, phòng trưng bày vũ trụ diện tích 200 m2.

Nhà chiếu hình vũ trụ tại Đài thiên văn Nha Trang được thiết kế giống như một rạp chiếu phim, nhưng với màn hình dạng mái vòm. Tại đây, du khách có thể thưởng thức các bộ phim về vũ trụ, hành tinh, lịch sử hình thành trái đất trên mái vòm bởi hệ thống 6 máy chiếu độ phân giải cao mang lại hiệu ứng 3D chân thực.

Sau khi xem phim trong nhà chiếu hình vũ trụ, em Võ Hoàng Minh Trang, học sinh lớp 9/3 Trường Trung học cơ sở Mai Xuân Thưởng, thành phố Nha Trang, cho biết: Hiệu ứng nhà chiếu cho em cảm giác rất chân thật, khiến em không rời mắt. Ngoài ra, em nắm bắt được nhiều điều lý thú, bởi khi học bộ môn Địa lý ở trường em vẫn chưa hiểu hết.

"Em hy vọng sẽ có nhiều bạn được đến tham quan học tập, bởi thế giới khoa học ở đây vô cùng kỳ diệu. Từ đó, thôi thúc chúng em cố gắng học tập, thu thập nhiều kiến thức để không bỡ ngỡ khi nói về thế giới vũ trụ bên ngoài trái đất", Minh Trang chia sẻ.

Chị Hoàng Hà Tuyên ở thành phố Nha Trang dẫn con đến tham quan tại đây cũng đồng quan điểm trên. Chị Tuyên cho biết, vào nhà chiếu phim hay lên đài thiên văn ngắm trăng, sao khiến hai mẹ con cảm thấy rất thích thú vì được chiêm ngưỡng, tìm hiểu về vũ trụ, các vì sao, mặt trăng, các hiện tượng sự phân định các mùa trong năm, sự thay đổi vị trí các thiên thể trên bầu trời, hiện tượng quen thuộc như nhật thực, nguyệt thực… một cách trực quan.

Tiến sĩ Nguyễn Thị Thảo, Phó Giám đốc Trung tâm khám phá, Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, phụ trách các công việc của Đài thiên văn cho biết: Đài hoàn thành xây dựng vào năm 2017 với hai nhiệm vụ chính là nghiên cứu khoa học và phổ biến kiến thức về thiên văn học đến người dân. Từ đó đến nay, Đài thiên văn Nha Trang đã nhiều lần tổ chức chương trình khám phá khoa học để người dân đến khám phá. Tuy nhiên, do một số trục trặc cũng như ảnh hưởng thời tiết, dịch COVID-19 nên các hoạt động của Đài thiên văn Nha Trang bị gián đoạn.

Mới đây, Đài thiên văn Nha Trang tổ chức chương trình "Chào Xuân 2021" với nhiều hoạt động như: Chế tạo và phóng tên lửa nước; tìm hiểu về thiên văn học, mặt trăng; quan sát bầu trời bằng kính thiên văn và xem trình chiếu về vũ trụ trong Nhà chiếu hình vũ trụ. Chương trình được học sinh bậc tiểu học, trung học cơ sở và phụ huynh trên địa bàn thành phố Nha Trang tham gia nhiệt tình.

"Thông qua các hoạt động trải nghiệm về thiên văn học, chúng tôi mong muốn học sinh, phụ huynh và du khách sẽ có những ấn tượng khó quên về khoa học, thiên văn, khơi dậy đam mê khám phá thế giới vũ trụ bao la, từ đó giúp các bạn nhỏ định hình cho bản thân về công việc tương lai. Quan trọng hơn, trong tương lai, chúng tôi hướng đến đưa thiên văn học gần với người dân, để bất cứ ai khi đến Nha Trang, Khánh Hòa đều có cơ hội khám phá thực tế về bầu trời, các vì sao...", Tiến sĩ Nguyễn Thị Thảo chia sẻ.

Khó khăn lớn nhất trong thực hành các chương trình tham quan trải nghiệm là do nguồn khách còn rải rác, vì vậy trước mắt, Đài chỉ tổ chức theo sự kiện để dễ vận hành và tạo điểm nhấn cho du khách. "Đài thiên văn có thể đón cùng lúc tối đa là 180 khách tham quan. Thời gian tới, chúng tôi cố gắng tạo nhiều chương trình, sự kiện hay chiếu phim trong Nhà chiếu hình vũ trụ thường xuyên. Khi thực hiện, các hoạt động này sẽ được thông tin trên các trang mạng xã hội để người dân có nhu cầu có thể mua vé đến khám phá", Tiến sĩ Nguyễn Thị Thảo nói.

Đài thiên văn Nha Trang là một trong 2 đài thiên văn được đầu tư xây dựng trong khuôn khổ dự án Trung tâm vũ trụ Việt Nam, cùng với Đài thiên văn Hòa Lạc (Hà Nội). Đến nay, cả 2 đài thiên văn đều đã hoàn thành và đi vào hoạt động theo đúng chức năng, nhiệm vụ.