Cuộc họp lần thứ 4 các quan chức cao cấp Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) - Trung Quốc (SOM) về thực hiện Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông (DOC) đã diễn ra tại Bắc Kinh ngày 14/1.

Tại cuộc họp SOM lần thứ 4, các bên đã bàn những vấn đề chính sau: Kiểm điểm thực hiện DOC; trao đổi các biện pháp triển khai bản Quy tắc hướng dẫn triển khai DOC và lịch trình hoạt động của SOM và nhóm công tác chung năm 2012. Các bên đều nhấn mạnh các nguyên tắc đã được đề ra trong Tuyên bố DOC, đặc biệt là việc bảo đảm hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn hàng hải, giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, không sử dụng hoặc đe dọa sử dụng vũ lực, tuân thủ luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS); tiếp tục đối thoại xây dựng lòng tin.

Kiểm điểm việc thực hiện Tuyên bố DOC, cuộc họp đã nhấn mạnh, các bên cần nỗ lực hơn nữa việc thực hiện đầy đủ và hiệu quả các cam kết và quy định đã được đề ra trong DOC, không làm gì phức tạp thêm tình hình, tôn trọng chủ quyền và quyền tài phán của các quốc gia ven biển đối với vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa theo UNCLOS 1982, đồng thời bàn bạc để triển khai các biện pháp xây dựng lòng tin theo các nguyên tắc đã được đề ra trong Quy tắc hướng dẫn triển khai Tuyên bố DOC đã được thông qua tháng 7/2011.

Trên cơ sở đó, cuộc họp nhấn mạnh cơ chế bảo đảm thực hiện Tuyên bố DOC, thông qua nâng cao hiệu quả và vai trò của cơ chế họp SOM ASEAN - Trung Quốc và nhóm công tác chung; xem xét các đề nghị tổ chức một số hội thảo chuyên đề về chia sẻ kinh nghiệm hợp tác và xây dựng lòng tin liên quan đến bảo đảm môi trường biển, tìm kiếm cứu nạn, giảm nhẹ rủi ro và nghiên cứu hệ sinh thái biển và đa dạng sinh học... như là những biện pháp xây dựng lòng tin.

Để có thể triển khai tổ chức các hội thảo này, ASEAN và Trung Quốc sẽ tiếp tục bàn bạc về các tài liệu khái niệm cũng như các khâu tổ chức có liên quan, dựa trên cơ sở các quy định đã được đề ra trong bản Quy tắc hướng dẫn, đặc biệt là nguyên tắc tiệm tiến, từng bước các hoạt động phải được xác định rõ từ trước trên cơ sở tham vấn và đồng thuận. Cuộc họp cũng nhấn mạnh ý nghĩa của năm 2012 là năm kỷ niệm 10 năm ký Tuyên bố DOC, do đó nhất trí cần tiếp tục đề cao ý nghĩa của DOC và sẽ tổ chức một cuộc hội thảo kỷ niệm trong năm 2012.

Tại cuộc họp, với tư cách là nước điều phối quan hệ ASEAN - Trung Quốc, đoàn Việt Nam đã phát biểu về lập trường chung của ASEAN là: Hòa bình, ổn định, an ninh, an toàn và tự do hàng hải là nguyện vọng và lợi ích chung của tất cả các nước trong và ngoài khu vực, do đó các nước phải chung tay đóng góp xây dựng vì các mục tiêu này; với các tranh chấp, các bên liên quan cần phải cam kết giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, trên cơ sở tuân thủ luật pháp quốc tế, đặc biệt là Công ước của Liên hợp quốc về Luật Biển năm 1982; tôn trọng các quyền chủ quyền và quyền tài phán của các quốc gia ven biển đối với vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa 200 hải lý theo Công ước UNCLOS 1982, thực hiện đầy đủ quy định của Tuyên bố DOC và sớm xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC); ASEAN ủng hộ việc tăng cường đối thoại xây dựng lòng tin giữa ASEAN và Trung Quốc nhằm thực hiện đầy đủ Tuyên bố DOC, hoan nghênh việc thông qua bản Quy tắc hướng dẫn triển khai Tuyên bố DOC, nhấn mạnh trong năm 2012 kỷ niệm 10 năm Tuyên bố DOC, hai bên càng cần phải bảo đảm việc thực hiện hiệu quả Tuyên bố DOC, hướng tới hoàn tất Bộ Quy tắc COC, vì hòa bình, ổn định ở Biển Đông.

Cuộc họp nhất trí tiếp tục tổ chức Cuộc họp SOM ASEAN - Trung Quốc lần thứ 5 và các cuộc họp của nhóm làm việc chung nhằm thực hiện Tuyên bố DOC trong năm 2012.

TTG