Lý do đơn giản nhưng cũng rất đáng chú ý: giá bạc tăng vọt trong tháng 10, chạm mốc 53 USD/ounce. Theo cách giải thích của Bộ Tài chính Đức, diễn biến này khiến “giá trị kim loại của các đồng xu bạc mệnh giá 20 euro và 25 euro hiện đã vượt xa mệnh giá danh nghĩa”. Điều đó có nghĩa là việc phát hành những đồng xu này không còn có lợi về mặt kinh tế.

Từ đó đến nay, giá bạc chưa hề hạ nhiệt. Trong phiên giao dịch ngày 17/12, giá bạc thế giới lập đỉnh lịch sử 66,88 USD/ounce – gần gấp đôi so với cùng kỳ năm ngoái. Tính từ đầu năm đến nay, giá bạc đã tăng tới 128%, cao hơn nhiều so với mức tăng 65% trong cùng kỳ năm ngoái. Chưa dừng lại  ở đó, tới phiên 22/12 giá bạc vọt lên 69,44 USD/ounce.

Mức tăng này thậm chí còn vượt xa đà đi lên vào khoảng 67% của giá vàng trong năm nay, dù vàng mới là kim loại thu hút phần lớn sự chú ý. Theo ngôn ngữ của giới giao dịch, đà tăng của bạc mang tính “dựng đứng” (parabolic) – một hiện tượng hiếm hoi, chỉ từng xuất hiện hai lần trong lịch sử gần đây: cuối thập niên 1970 (khi thế giới đối mặt cú sốc dầu mỏ và lạm phát) và năm 2008 (khủng hoảng tài chính toàn cầu).

Điểm đáng lưu ý là lần này, giá bạc tăng mạnh không đi kèm sự sụp đổ của thị trường cổ phiếu hay trái phiếu – ít nhất là cho tới thời điểm hiện tại. Điều này khiến diễn biến trở nên bất thường, và ở góc nhìn bi quan hơn, có phần đáng lo ngại.

Vì sao giá bạc bứt phá?

Câu trả lời nằm ở sự kết hợp giữa lòng tham, nỗi sợ và mức độ tài chính hóa ngày càng sâu của thị trường hàng hóa.

Trước hết là yếu tố lòng tham, hay nói cách khác là động lực lợi nhuận. Trong vòng một năm qua, nhu cầu bạc cho sản xuất công nghiệp tăng đều, đặc biệt từ các lĩnh vực như xe điện, chip máy tính và công nghệ cao. Theo quy luật lịch sử, giá cao cuối cùng sẽ kích thích nguồn cung – tức hoạt động khai thác mở rộng – nhưng đây là quá trình không thể diễn ra trong “một sớm một chiều”.

Trong ngắn hạn, thị trường đang rơi vào tình trạng lệch pha cung – cầu. Sự mất cân đối này càng trầm trọng hơn sau khi Nhà Trắng xếp bạc vào danh mục hàng hóa chiến lược, làm dấy lên lo ngại về khả năng áp thuế trong tương lai.

Hệ quả là hoạt động tích trữ bạc gia tăng tại Mỹ, trong khi nguồn cung ở các khu vực khác trở nên eo hẹp hơn. Điều này tạo ra những khoảng chênh lệch giá bất thường giữa các trung tâm giao dịch như London và New York – và không khó để đoán rằng một số nhà đầu tư tài chính tinh ranh đang tận dụng cơ hội này để kiếm lời.

Nếu kịch bản này xảy ra, thị trường bạc hiện nay phần nào gợi nhớ đến những biến động mang tính đầu cơ trong quá khứ, dù ở mức độ nhẹ hơn. Điển hình là năm 1980, khi anh em nhà Hunt- những nhà đầu tư giàu có người Mỹ- thao túng thị trường bạc, đẩy giá tăng vọt trong thời gian ngắn, trước khi bong bóng vỡ và giá lao dốc mạnh.

Yếu tố thứ ba góp phần đẩy giá bạc đi lên là làn sóng đầu cơ của nhà đầu tư nhỏ lẻ, điều mà Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) cũng vừa đề cập. Tâm lý “FOMO” – sợ bỏ lỡ cơ hội – đang lan rộng, thúc đẩy dòng tiền đổ vào các lĩnh vực gắn với trí tuệ nhân tạo, tiền số, vàng và giờ đây là bạc.

Khi giá các tài sản này tăng mạnh, một bộ phận nhà đầu tư bắt đầu tìm đến bạc như một lựa chọn thay thế, đặc biệt vì bạc có giá trị sử dụng thực trong nền kinh tế, khác với nhiều tài sản mang nặng tính đầu cơ thuần túy. Chính điều này khiến bạc trở nên hấp dẫn hơn. Ở một góc nhìn nào đó, bạc đang được xem như “vàng mới”.

Nỗi lo phía sau đà tăng

Song song với sự hấp dẫn về lợi nhuận là nỗi lo ngày càng rõ nét về chính sách tiền tệ và tài khóa. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã ba lần cắt giảm lãi suất kể từ đầu năm nay, trong khi lạm phát vẫn cao hơn mục tiêu 2%. Điều này làm dấy lên lo ngại về hiện tượng “thống trị tài khóa” – tức là Chính phủ gây áp lực buộc ngân hàng trung ương nới lỏng chính sách để dễ dàng gánh khoản nợ công ngày càng phình to.

Ông Steven Blitz, nhà kinh tế trưởng của TD Lombard, cảnh báo rằng việc hạ lãi suất trong bối cảnh hiện nay mang rủi ro làm lạm phát nóng trở lại, đặc biệt khi Fed đồng thời để ngỏ khả năng nối lại chương trình mua trái phiếu Chính phủ.

Một nghịch lý đang hình thành: lãi suất dài hạn tại Mỹ và nhiều nền kinh tế khác tăng lên trong năm 2025, ngay cả khi lãi suất ngắn hạn giảm. Theo ông Torsten Sløk, kinh tế trưởng của Apollo, đây là mô hình “rất bất thường” nếu so với các chu kỳ cắt giảm lãi suất trước đây của Fed.

Trong bối cảnh đó, một bộ phận nhà đầu tư chuyển sang nắm giữ kim loại quý như một “giao dịch phòng ngừa sự mất giá tiền tệ” – tức đặt cược vào khả năng lạm phát hoặc rủi ro tài khóa làm xói mòn giá trị của tiền pháp định.

Nơi trú ẩn an toàn?

Tuy nhiên, không phải tất cả đều đồng tình với những lo ngại này. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent gần đây kêu gọi người dân tiếp tục mua trái phiếu Kho bạc, cho rằng đây vẫn là kênh trú ẩn và giữ giá trị đáng tin cậy.

Lịch sử cũng cho thấy không có gì đảm bảo bạc – hay vàng – luôn là tài sản an toàn. Thị trường bạc vốn mỏng và biến động mạnh đến mức giới giao dịch gọi nó là “widowmaker” – thứ có thể khiến nhà đầu tư thua lỗ nặng nề. Minh chứng rõ nhất là sau cú tăng giá kịch tính năm 1980, thị trường sụp đổ và cuốn phăng toàn bộ tài sản của giới đầu tư.

Điều đó hoàn toàn có thể lặp lại. Nhưng ở thời điểm hiện tại, lòng tham và nỗi sợ vẫn đang chi phối thị trường, được khuếch đại bởi sự bất định xoay quanh chính sách của Tổng thống Mỹ Donald Trump, từ thuế quan cho tới vai trò của Fed.

Câu chuyện về đồng xu bạc Giáng sinh tại Đức bị hủy phát hành không chỉ là một chi tiết bên lề thú vị, mà còn là biểu tượng cho thời đại hiện nay – nơi sự hưng phấn và bất an cùng tồn tại trong các thị trường tài chính, theo cách mà ngay cả Bộ Tài chính Đức có lẽ cũng không ngờ tới.