Trong giai đoạn 2021 - 2024, Đảng, Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản định hướng, chủ trương phát triển nguồn nhân lực, nhân lực chất lượng cao. Trong thời gian gần đây, Bộ Chính trị đã ban hành bốn nghị quyết chiến lược, trong đó đều xác định phát triển nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao, là yếu tố then chốt để triển khai thành công các nghị quyết. Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương đã ban hành văn bản pháp luật, chương trình, đề án, tập trung chỉ đạo, điều hành, triển khai thực hiện các nhiệm vụ phát triển và sử dụng nguồn nhân lực. 

Trong giai đoạn giám sát, Chính phủ đã ban hành 66 văn bản. Công tác tuyên truyền, quán triệt, thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực hiện chủ trương, chính sách được thực hiện nghiêm túc, trách nhiệm. 

Kết quả giám sát bước đầu đã cung cấp thông tin tin cậy, giúp các cơ quan của Quốc hội: Góp ý kiến đối với dự thảo nghị quyết của Bộ Chính trị về hiện đại hóa, đột phá phát triển giáo dục và đào tạo; dự thảo nghị quyết về đột phá trong công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; góp ý kiến dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng; Thẩm tra và hoàn thiện dự thảo Luật Việc làm, Luật Nhà giáo, Luật Cán bộ, công chức… và một số luật, nghị quyết khác trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV; Chuẩn bị cho việc xem xét, sửa đổi, bổ sung các luật về lĩnh vực giáo dục và đào tạo trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10; chuẩn bị thẩm tra Chương trình Mục tiêu quốc gia về giáo dục và đào tạo; Chương trình Mục tiêu quốc gia về Dân số và phát triển và một số nội dung quan trọng khác. 

Phát biểu tại Phiên họp, các ý kiến của Thường vụ Quốc hội đều cho rằng, thời điểm hiện nay, nguồn nhân lực của nước ta cơ bản đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế xã hội. Nguồn nhân lực, nhân lực chất lượng cao tăng cả về số lượng và chất lượng, cơ cấu ngày càng phù hợp hơn; trình độ, kỹ năng của lực lượng lao động được nâng lên; năng suất lao động, việc làm, thu nhập của người lao động có chuyển biến tích cực. 

Đối với khu vực công lập, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức phần lớn có trình độ từ đại học trở lên; công tác tuyển dụng, sử dụng, quản lý và phát triển nguồn nhân lực được thực hiện nghiêm túc, bảo đảm công khai, minh bạch theo quy định, chất lượng, trình độ đội ngũ nhìn chung đáp ứng yêu cầu.

Đối với khu vực ngoài công lập, số lượng lao động tăng bình quân khoảng 0,65%/năm trong giai đoạn 2021 - 2024, cao nhất là khu vực có vốn đầu tư nước ngoài. Năm 2024, có gần 47,3 triệu người lao động làm việc ở khu vực ngoài nhà nước, chiếm 89,3% tổng lực lượng lao động và chiếm trên 91% tổng số lao động có việc làm của nền kinh tế. 

Chất lượng giáo dục, đào tạo ngày càng được nâng lên, đáp ứng tốt hơn nhu cầu phát triển nguồn nhân lực. Quy mô đào tạo đại học và nghề nghiệp nhìn chung ổn định trong giai đoạn giám sát. Cơ cấu ngành nghề, trình độ, lĩnh vực đào tạo đa dạng. Nhiều ngành mới được mở, thích ứng nhanh với nhu cầu của thị trường lao động. Năm 2024, cả nước có 243 cơ sở giáo dục đại học, 1.545 cơ sở giáo dục nghề nghiệp; có 932 ngành đào tạo trình độ đại học, 434 ngành đào tạo trình độ thạc sĩ, 412 ngành đào tạo trình độ tiến sĩ. Chính sách phát triển đội ngũ giảng viên, đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ đào tạo và nghiên cứu khoa học được quan tâm. 

Việc thực hiện tự chủ đại học được mở rộng, từng bước phát huy hiệu quả. Nguồn lực đầu tư được tăng cường, đa dạng hóa; hiệu quả sử dụng được nâng lên. Đào tạo nhân lực chất lượng cao bước đầu được quan tâm với hệ thống trường chuyên, các chương trình đào tạo nghề trọng điểm quốc tế, chương trình đào tạo kỹ sư và cử nhân tài năng, đào tạo có yếu tố nước ngoài... Trong đó, một số chương trình liên kết đào tạo với các cơ sở giáo dục đại học quốc tế uy tín, chất lượng, góp phần tiết kiệm kinh phí đào tạo ở nước ngoài.

Các chính sách thu hút, trọng dụng, đãi ngộ nhân lực chất lượng cao của các bộ, ngành địa phương bước đầu đã phát huy hiệu quả. Từ năm 2018 đến tháng 10/2024, có 706 sinh viên tốt nghiệp xuất sắc, cán bộ khoa học trẻ được thu hút, tuyển dụng vào làm việc trong các cơ quan, tổ chức. Nhiều công chức, viên chức, người lao động được cấp học bổng, hỗ trợ đào tạo sau đại học ở trong nước và ngoài nước, hỗ trợ một lần khi thu hút nhân tài về địa phương.

Một bộ phận nhân lực chất lượng cao có năng lực, trình độ tiệm cận với các nước tiên tiến trong khu vực và trên thế giới, đóng góp tích cực trong các hoạt động nghiên cứu, đổi mới sáng tạo, ứng dụng khoa học, công nghệ, hội nhập quốc tế.

Một số địa phương, đơn vị sự nghiệp công lập đã thực hiện thi tuyển công khai một số vị trí lãnh đạo, cho phép nhân sự ngoài hệ thống được thi tuyển, thí điểm trả lương cao cho giảng viên, bác sĩ giỏi, có cơ chế nội bộ linh hoạt về lương, môi trường làm việc và chế độ đãi ngộ khác để giữ người tài.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho rằng, trong giai đoạn vừa qua nhờ công tác đào tạo nguồn nhân lực có liên kết với nước ngoài nên nguồn nhân lực của chúng ta đã đáp ứng yêu cầu cho phát triển kinh tế - xã hội. Đạt được những thành tích trong phát triển kinh tế như vậy là do nguồn nhân lực của chúng ta được đào tạo và phát huy. 

“Giai đoạn kỷ nguyên phát triển xây dựng Việt Nam hùng cường thịnh vượng thì nguồn nhân lực hiện nay chưa đáp được. Một số ngành rất thiếu hụt. Đây là trách nhiệm rất nặng nề, to lớn của toàn đảng, toàn dân, của các ngành, các cấp trong vấn đề đào tạo nguồn nhân lực”, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định phát biểu.

Phát biểu kết thúc phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh khẳng định, về kết quả đạt được, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản thống nhất với nội dung báo cáo giám sát và dự thảo Nghị quyết đã đánh giá toàn diện tình hình, kết quả thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển và sử dụng nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, nhất là nguồn nhân lực chất lượng cao. Trong đó nội dung phát triển nguồn nhân lực bao gồm đánh giá quá trình đào tạo nguồn nhân lực trong hệ thống giáo dục quốc dân đáp ứng yêu cầu của thị trường lao động, trọng tâm giáo dục mầm non, giáo dục đại học, giáo dục nghề nghiệp. Việc đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ đáp ứng yêu cầu công việc cơ quan, tổ chức, cá nhân sử dụng lao động. 

Nhóm nội dung sử dụng nguồn nhân lực, bao gồm thu hút, tuyển dụng nhân lực, nhân tài, bố trí sử dụng lao động, đào tạo, bồi dưỡng chế độ đãi ngộ và đánh giá môi trường làm việc. Đồng thời báo cáo cũng đã đánh giá những tồn tại, hạn chế, nguyên nhân trong thể chế hóa chủ chính sách của Đảng trong việc thực hiện, tổ chức thực hiện chính sách pháp luật về phát triển và sử dụng nguồn nhân lực, làm rõ trách nhiệm của các cơ quan, đơn vị, cá nhân đối với những tồn tại, hạn chế.

Ủy ban thường vụ Quốc hội cơ bản nhất trí với 11 nhóm giải pháp, trong đó có nhóm giải pháp và hoàn thiện thể chế, chính sách pháp luật và 16 nhóm giải pháp về tổ chức thực hiện, 7 kiến nghị với Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội và 14 kiến nghị với Chính phủ, các Bộ, ngành Trung ương, 7 kiến nghị với Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các địa phương, Thường vụ cơ bản thống nhất với nội dung, kết cấu dự thảo nghị quyết.