Rắc rối chuyện xã hội hóa trang thiết bị

“Dù đã phải đồng chi trả 70% viện phí do vượt tuyến nhưng người nhà tôi vẫn phải đóng thêm 300.000 đồng sau khi chụp MRI (chụp cộng hưởng từ) sọ não tại Bệnh viện (BV) Bạch Mai. Nhân viên y tế ở đây giải thích, đó là phần chênh lệch mà người bệnh phải đóng do giá của BHYT thấp hơn giá thu thực tế của BV”, chị N. C.Q., ở Hà Nội, cho biết.

Người bệnh có thẻ bảo hiểm y tế (BHYT) vẫn phải trả thêm những khoản tiền viện phí “lạ hoắc”. Nhiều người dân lao động tự do hoặc thuộc hộ cận nghèo vẫn chưa có thẻ BHYT.

Sau khi tìm hiểu, chị Q. mới vỡ lẽ, kỹ thuật MRI được cơ quan BHYT thanh toán cho BV là 1,5 triệu đồng/lần chụp. Nếu máy chụp MRI do Nhà nước đầu tư thì người bệnh BHYT chỉ phải nộp phần đồng chi trả viện phí và không phải đóng thêm bất kỳ khoản tiền nào; nhưng do máy chụp MRI tại BV Bạch Mai là máy từ nguồn xã hội hóa (XHH) nên giá của dịch vụ này là 1,8 triệu đồng/lần chụp (không có thuốc cản quang), tức cao hơn 300.000 đồng so với giá mà bảo hiểm xã hội (BHXH) chi trả cho BV.

Vậy nên, ngoài việc thanh toán phần viện phí đồng chi trả là 1.050.000 đồng (70% của 1,5 triệu đồng), bệnh nhân còn phải trả thêm 300.000 đồng tiền chênh lệch giữa giá thanh toán của cơ quan BHXH và giá khám chữa bệnh mà BV quy định đối với dịch vụ chụp MRI.

Theo ông Lê Văn Phúc, Trưởng phòng Chế độ BHYT, Ban Thực hiện chính sách BHYT, BHXH Việt Nam, tình trạng nêu trên diễn ra phổ biến tại các BV tuyến TƯ. Tại các BV này có rất nhiều máy móc từ nguồn XHH nên ngoài phần đồng chi trả, người bệnh BHYT sẽ còn phải chi trả thêm một khoản tiền chênh lệch giữa giá thanh toán của cơ quan BHXH và giá khám chữa bệnh mà BV quy định.

Ví dụ, tại BV Bạch Mai, ngoài 3 máy chụp MRI còn có hàng loạt máy khác như: 5 máy chụp CT, 1 máy Gamma knief, 9 máy siêu âm, 6 máy X.quang số, 4 máy siêu âm tim mạch… đang hoạt động theo phương thức XHH.

BHXH VN đang yêu cầu các địa phương lập báo cáo về các dịch vụ y tế sử dụng máy móc XHH trên địa bàn. Theo nhận định ban đầu thì giá dịch vụ y tế này (được xây dựng từ sự thỏa thuận giữa BV và nơi góp vốn) thường cao hơn hẳn so với giá của BHYT thanh toán với BV. Ví dụ, một BV tuyến TƯ quy định giá dịch vụ y tế sử dụng máy Gamma knief chuyên điều trị các tổn thương não là 45 triệu đồng, nhưng BHYT chỉ chi trả cho BV 30 triệu đồng nên người bệnh sẽ phải tự trả thêm 15 triệu đồng nữa ngoài phần đồng chi trả.

Ngăn chặn tình trạng lạm dụng máy móc XHH

Theo ông Phúc, hiện nay BHXH VN chưa thể can thiệp vào việc đề xuất hay kiểm soát giá dịch vụ y tế sử dụng máy móc XHH tại các cơ sở y tế, mà theo quy định thì giám đốc BV có quyền quyết định mức giá dịch vụ y tế thuộc loại này.

Hơn nữa, tại Công văn số 2210/BYT-KH-TC ban hành ngày 16/4/2012 về việc hướng dẫn triển khai giá viện phí mới, Bộ Y tế đã khẳng định: “Cơ sở khám bệnh, chữa bệnh không thu thêm của người bệnh các chi phí đã tính trong cơ cấu giá và được cấp có thẩm quyền phê duyệt (trừ vật tư, hóa chất, chưa tính vào giá, phần đồng chi trả theo quy định của người bệnh có thẻ BHYT hoặc phần chênh lệch giữa giá thanh toán với cơ quan BHXH và giá khám chữa bệnh theo yêu cầu”.

Nghĩa là, theo quy định hiện hành thì người bệnh vẫn phải trả thêm phần chênh lệch giữa giá thanh toán của cơ quan BHXH với giá dịch vụ y tế sử dụng máy móc từ nguồn XHH mà BV quy định.

“Việc XHH máy móc trong cơ sở y tế giúp cho người bệnh được tiếp cận với những dịch vụ kỹ thuật cao, góp phần nâng cao chất lượng khám chữa bệnh... Tuy nhiên, Bộ Y tế cần xem xét và có chỉ đạo sát sao hơn về việc cho phép các cơ sở y tế sử dụng máy móc XHH trong khám chữa bệnh (quy định cụ thể về số lượng máy móc XHH được đầu tư tại từng khu vực, từng BV cũng như các chế tài giám sát, ngăn chặn tình trạng lạm dụng dịch vụ sử dụng máy móc XHH...). Như vậy mới có thể giúp người bệnh giảm bớt khoản tiền đóng thêm do sự chênh lệch giữa giá hạch toán của BHYT với giá hạch toán của BV khi sử dụng dịch vụ y tế có máy móc XHH”, ông Phúc nhấn mạnh.

Điều đáng nói là, theo quan điểm chỉ đạo của Chính phủ thì giá viện phí điều chỉnh lần này chỉ tính 3/7 yếu tố chi phí trực tiếp mà BV bỏ ra để thực hiện dịch vụ, không có chi phí khấu hao máy móc, tiền lương… (4/7 cấu phần chưa được tính vào giá viện phí đã được ngân sách nhà nước đảm bảo). Nhưng đã là máy móc XHH thì nhà đầu tư (BV và doanh nghiệp góp vốn) phải tính đúng tính đủ mọi chi phí và phải tính cả tiền lãi của số tiền đầu tư nhiều khi lên tới cả chục tỷ đồng.

Hơn nữa, các máy móc XHH này đang đặt trong các BV công, nơi vẫn được Nhà nước bao cấp về nhân lực, lương, máy móc… Đặc biệt, trong những cuộc thanh, kiểm tra tại các tỉnh bị bội chi hoặc có nguy cơ bội chi của ngành BHXH VN trong thời gian gần đây đã phát hiện nhiều BV cố tình chỉ định dịch vụ kỹ thuật bằng máy móc XHH quá mức cần thiết.

“Hầu hết các BV được thanh, kiểm tra đều có tình trạng lạm dụng chẩn đoán hình ảnh, nhất là các dịch vụ đắt tiền như MRI, CT scaner, siêu âm 3- 4D... Thậm chí, có BV còn chỉ yêu cầu bệnh nhân đi chụp MRI lúc nửa đêm nhằm tận dụng hết công suất của máy”, ông Nguyễn Tá Tỉnh, Phó trưởng Ban thực hiện chính sách BHYT, BHXH VN cho hay.

Vậy nên, GS Phạm Mạnh Hùng, Chủ tịch Tổng hội Y học Việt Nam khẳng định: Chính sách cho các BV tự chủ, XHH y tế là một chủ trương đúng đắn nhưng đã đến lúc cần phải có thêm biện pháp siết chặt. Nếu cứ thả lỏng cho các BV tự chủ, dễ dàng trong việc huy động nguồn vốn XHH để mua trang thiết bị hiện đại như hiện nay thì e rằng sẽ xảy ra tình trạng coi bệnh nhân là đối tượng thu tiền.

“Tình trạng lạm dụng máy móc XHH sẽ khiến BV công có nguy cơ dần trở thành nơi kinh doanh hợp pháp trên sức khỏe của người bệnh. Và khi giá thành dịch vụ y tế ngày càng cao thì áp lực chi phí đối với người bệnh sẽ càng cao”, GS Phạm Mạnh Hùng khuyến cáo.

Để giải quyết tình trạng quá tải, khoa Khám bệnh (Bệnh viện Đa khoa tỉnh Khánh Hòa) chủ động tăng giờ và bàn khám, cải tiến quy trình khám, có nhân viên y tế hướng dẫn, ứng dụng công nghệ thông tin quản lý bệnh viện.

Hà Linh