Đài CNN của Mỹ ngày 9/11 cho biết trong những tuần gần đây, Đức và Anh đã nêu bật nhiều trường hợp Liên bang Nga bám theo, gây nhiễu và can thiệp vào các vệ tinh của họ trong không gian.

“Các hành động của Liên bang Nga, đặc biệt là trong không gian, tạo nên một mối đe dọa cơ bản đối với tất cả chúng ta - một mối đe dọa mà chúng ta không thể tiếp tục phớt lờ”, Bộ trưởng Quốc phòng Đức Boris Pistorius phát biểu tại hội nghị của các lãnh đạo ngành công nghiệp không gian ở Berlin vào tháng 9 vừa qua.

Theo viện nghiên cứu RAND, việc tấn công các vệ tinh thông tin liên lạc có thể ảnh hưởng đến hình ảnh vệ tinh, viễn thông và truy cập Internet băng thông rộng qua vệ tinh. Trong khi đó, việc gây rối các hệ thống định vị và dẫn đường có thể tác động đến hoạt động quân sự cũng như hàng không dân dụng.

Những cảnh báo này xuất hiện trong bối cảnh xung đột Nga - Ukraine đã bước sang năm thứ tư Giới chức Ukraine cho biết Moskva đã tăng cường hợp tác với Bắc Kinh, trong đó Trung Quốc tiến hành trinh sát vệ tinh lãnh thổ Ukraine thay mặt cho Liên bang Nga.

Liên bang Nga đã làm gì?

Ông Pistorius cho biết hai vệ tinh trinh sát của Liên bang Nga gần đây đã bị phát hiện đang theo dõi hai vệ tinh của IntelSat, vốn được Lực lượng Vũ trang Đức và các đồng minh sử dụng.

IntelSat là nhà cung cấp dịch vụ vệ tinh thương mại có đội vệ tinh cung cấp dịch vụ cho các chính phủ và doanh nghiệp ở Mỹ và châu Âu.

“Trong những năm gần đây, Liên bang Nga và Trung Quốc đã mở rộng nhanh chóng năng lực tác chiến không gian: họ có thể gây nhiễu, làm mù, thao túng hoặc phá hủy vệ tinh bằng vũ khí động năng”, ông Pistorius nói thêm, đồng thời công bố khoản đầu tư nhiều tỷ euro cho các chương trình không gian của Đức.

Người đứng đầu Bộ Tư lệnh Không gian Vương quốc Anh cũng đưa ra cảnh báo tương tự, cho biết các vệ tinh của Liên bang Nga đang bám theo tài sản không gian của Anh và gây nhiễu “hàng tuần”.

“Họ mang theo các thiết bị có thể quan sát vệ tinh của chúng ta và cố gắng thu thập thông tin từ đó”, Thiếu tướng Paul Tedman nói với BBC tháng trước.

Việc gây nhiễu được thực hiện bằng cơ sở hạ tầng mặt đất, và Liên bang Nga đã dành nhiều năm phát triển năng lực tác chiến điện tử trong bối cảnh xung đột ở Ukraine vẫn đang diễn ra.

Ngoài ra, Tổng Thư ký NATO Mark Rutte trong năm nay tiếp tục cảnh báo về kế hoạch của Liên bang Nga nhằm phát triển vũ khí hạt nhân trong không gian để vô hiệu hóa và phá hủy vệ tinh.

Về phần mình, Tổng thống Liên bang Nga Vladimir Putin công khai tuyên bố Moskva “không có ý định triển khai vũ khí hạt nhân trong không gian”.

Tuy nhiên, theo CNN, vào năm 2024, Moskva đã phủ quyết một nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc kêu gọi các quốc gia không phát triển vũ khí hạt nhân không gian.

Đối với nghị quyết này, Trung Quốc đã bỏ phiếu trắng.

Vệ tinh hoạt động như thế nào và bị phát hiện ra sao?

Nhìn chung, việc phát hiện và xác định vị trí các vệ tinh nước ngoài trong không gian là tương đối dễ, nhưng việc xác định chính xác năng lực và mục đích của chúng lại rất khó.

Theo chuyên gia Clayton Swope, Phó Giám đốc Dự án An ninh Không gian tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS) ở Washington. D.C., giới chức thường dựa trên vị trí của vệ tinh Liên bang Nga, các vật thể gần đó, và mô hình hoạt động trong quá khứ của các vệ tinh tương tự để suy đoán ý định.

Ví dụ, nếu một vệ tinh Liên bang Nga ở lại gần một vệ tinh thông tin châu Âu trong thời gian dài, các nhà chức trách có thể suy đoán rằng nó đang làm nhiệm vụ theo dõi.

Các chuyên gia tin rằng những vệ tinh Liên bang Nga đã tiến gần hai vệ tinh IntelSat mà Đức sử dụng một phần là để chặn tín hiệu.

Ở quỹ đạo thấp hơn, Liên bang Nga trước đây đã thử nghiệm “những thiết bị trông giống vũ khí và bắn ra đạn thật”, chuyên gia Swope nói với CNN.

Các nhà chức trách có thể nhận dạng các vệ tinh có cấu trúc tương tự để xác định liệu chúng có phải là mối đe dọa vật lý đối với tài sản của các quốc gia khác hay không.

“Người Nga có lịch sử triển khai những loại vệ tinh kiểu đó, bám theo các vệ tinh khác như một ‘tế bào ngủ’, chờ tấn công bất cứ lúc nào”, chuyên gia Swope cho biết, đồng thời nhấn mạnh: “Rất khó để phân biệt giữa mối đe dọa về vũ khí và mối đe dọa về thu thập tình báo. Nhiều khi, bạn chỉ có thể phỏng đoán về năng lực và ý định thực sự của vệ tinh”.

Theo CNN, Cơ quan không gian Liên bang Nga từng bác bỏ những lo ngại về các vụ thử vũ khí trong không gian của họ.