Trong vụ không kích do Israel thực hiện nhằm vào một phái đoàn Hamas đang có mặt tại Qatar, hệ thống phòng không Patriot do Mỹ cung cấp cho Doha đã không được kích hoạt. Theo chuyên gia quân sự Nga Yuri Knutov, nguyên nhân có thể là do các tổ hợp này bị phía Mỹ vô hiệu hóa từ xa.
Binh sĩ Mỹ sử dụng ống nhòm để quan sát xung quanh căn cứ tên lửa Patriot của mình tại căn cứ không quân Al Udeid, Qatar. Ảnh: CC BY 2.0/Sputnik
Phát biểu trên đài Sputnik (Nga), ông Yuri Knutov – chuyên gia quân sự và Giám đốc Bảo tàng Phòng không Nga – nhận định: “Một trong những đặc điểm then chốt của hệ thống Patriot là khả năng tích hợp sâu với các phương tiện trinh sát như máy bay cảnh báo sớm (AWACS), vệ tinh và trung tâm chỉ huy để nhận dữ liệu mục tiêu. Ngoài ra, hệ thống này còn có chức năng tắt từ xa nhằm ngăn chặn khả năng bắn nhầm vào lực lượng đồng minh”.
Chuyên gia này cho rằng chính khả năng điều khiển từ xa là yếu tố gây tranh cãi trong giới quốc phòng.
“Trước đây, Thổ Nhĩ Kỳ đã từ chối mua Patriot cũng vì lo ngại Mỹ có thể can thiệp, vô hiệu hóa hệ thống bất kỳ lúc nào. Ankara sau đó đã lựa chọn mua tổ hợp S-400 của Nga – vốn không có chức năng điều khiển từ xa như vậy”, ông Knutov phân tích.
Qatar hiện là quốc gia Trung Đông duy nhất sở hữu tổ hợp Patriot do Mỹ cung cấp và đồng thời cũng là nơi đặt căn cứ quân sự lớn nhất của Mỹ trong khu vực.
Theo ông Knutov, mối quan hệ chiến lược này đồng nghĩa với việc Mỹ có nghĩa vụ hỗ trợ bảo vệ không phận Qatar trong các tình huống khẩn cấp.
“Theo các thỏa thuận song phương, Mỹ đáng lẽ phải khai hỏa nếu phát hiện máy bay Israel xâm nhập không phận Qatar mà không có thông báo chính thức. Tuy nhiên, điều này đã không diễn ra”, ông nhận định.
Ông cho rằng Washington đã có thông tin về đợt không kích nhưng không có hành động ngăn chặn, qua đó cho phép Israel tiến hành tấn công vào một địa điểm có phái đoàn Hamas đang có mặt để đàm phán.
“Trường hợp của Qatar cho thấy một rủi ro tiềm tàng với các quốc gia đang vận hành hệ thống Patriot – rằng các tổ hợp này có thể bị vô hiệu hóa bất cứ lúc nào, khiến không phận rơi vào tình trạng không được bảo vệ”, ông nói thêm.
Theo ông Knutov, vụ việc lần này mang tính chất “nghiêm trọng”, đặc biệt trong bối cảnh Qatar là một đồng minh thân cận của Mỹ, đồng thời đã cam kết đầu tư hàng tỷ USD vào nền kinh tế Mỹ.
“Mỹ chỉ thông báo cho phía Qatar về vụ tấn công sau khi đã xảy ra được khoảng 10 phút”, ông nói.
Chuyên gia Nga kết luận rằng việc đặt toàn bộ niềm tin vào sự hỗ trợ quân sự của Mỹ có thể không mang lại lợi ích thực tế, đặc biệt khi Mỹ luôn ưu tiên các lợi ích chiến lược với Israel trong mọi tình huống.