Báo The Kyiv Post ngày 13/11 cho biết cuộc điều tra quy mô lớn do cơ quan chống tham nhũng tiến hành đã làm gia tăng làn sóng phẫn nộ trong công chúng, khi các cuộc tấn công của Liên bang Nga khiến Ukraine phải đối mặt với tình trạng mất điện trên diện rộng trước thềm mùa đông.

Hai Bộ trưởng Năng lượng và Tư pháp của Ukraine đã từ chức vào ngày 12/11 giữa lúc nổ ra vụ bê bối tham nhũng quy mô lớn, gây chấn động trong chính quyền của Tổng thống Volodymyr Zelensky, vốn đang chịu áp lực nặng nề khi các đợt không kích của Liên bang Nga làm tê liệt hệ thống điện quốc gia.

Cục Chống Tham nhũng Quốc gia Ukraine (NABU) cáo buộc rằng ông Timur Mindich, một đồng minh thân cận của Tổng thống Zelensky, đã dàn xếp một kế hoạch nhận hối lộ trị giá 100 triệu USD liên quan đến các hợp đồng tại Energoatom, công ty năng lượng hạt nhân nhà nước của Ukraine.

Theo NABU và Văn phòng Công tố viên Chống Tham nhũng Đặc biệt (SAPO), các quan chức cấp cao của Energoatom bị cáo buộc đã đòi khoản hoa hồng bất hợp pháp từ 10–15% từ các nhà thầu.

Các bản ghi âm do NABU công bố cho thấy Bộ trưởng Tư pháp Herman Halushchenko , đồng thời là cựu Bộ trưởng Năng lượng – người vừa từ chức hôm 12/11 có thể đã giúp ông Mindich rửa tiền.

Vụ việc đã thổi bùng làn sóng phẫn nộ trong công chúng, trong bối cảnh hàng triệu người Ukraine đang phải chịu cảnh mất điện luân phiên và thiếu sưởi ấm do các đợt oanh kích không ngừng của Moskva nhằm vào hệ thống năng lượng.

Trong một tuyên bố đưa ra vào tối 12/11, Tổng thống Zelensky tuyên bố: “Bộ trưởng Tư pháp và Bộ trưởng Năng lượng không thể tiếp tục tại vị”.

Ngay sau đó, theo xác nhận của Thủ tướng Yulia Svyrydenko, Bộ trưởng Tư pháp Herman Halushchenko và Bộ trưởng Năng lượng đương nhiệm Svitlana Hrynchuk đã đệ đơn từ chức.

Cả hai bộ trưởng đều chưa bị truy tố chính thức, và các nhà điều tra chưa cáo buộc bà Hrynchuk được hưởng lợi cá nhân từ vụ việc.

Tuy nhiên, ông Zelensky kêu gọi cả hai từ chức để bảo toàn niềm tin của công chúng, đồng thời nhấn mạnh rằng tham nhũng trong lĩnh vực năng lượng là điều hoàn toàn không thể chấp nhận trong thời chiến.

Thủ tướng Svyrydenko cho biết chính phủ cũng đã đình chỉ chức vụ của một Phó Chủ tịch Energoatom và ra lệnh cho công ty loại bỏ một số lãnh đạo cấp cao trong thời gian cuộc điều tra diễn ra.

Các cáo buộc tham nhũng tập trung vào các hợp đồng liên quan đến Energoatom, đơn vị cung cấp phần lớn điện năng cho Ukraine.

Theo các nhà điều tra, kế hoạch này được ông Timur Mindich, đồng minh thân cận của Tổng thống Zelensky, dàn dựng và điều hành. Ông Mindich cũng là đồng sở hữu công ty sản xuất hài Kvartal 95, công ty từng sản xuất loạt phim truyền hình nổi tiếng Servant of the People – bộ phim đã đưa ông Zelensky đến với danh tiếng chính trị.

Cơ quan Biên phòng Nhà nước cho biết ông Mindich đã rời khỏi Ukraine ngay trước khi NABU công bố vụ việc vào 10/11

Thủ tướng Svyrydenko sau đó xác nhận rằng bà đã áp đặt lệnh trừng phạt cá nhân đối với ông Mindich và một doanh nhân khác là Oleksandr Tsukerman, người đã bị truy tố trong vụ án.

Những tiết lộ này đã khiến các đối tác phương Tây của Kiev lo ngại, trong bối cảnh Liên minh châu Âu (EU) đang đánh giá tiến độ cải cách chống tham nhũng của Ukraine – một điều kiện then chốt cho các cuộc đàm phán gia nhập EU.

Trước đó trong năm nay, chính quyền của Tổng thống Zelensky đã vấp phải sự phản đối gay gắt ở trong nước và tại Brussels do các động thái bị cho là làm suy yếu tính độc lập của NABU và SAPO – chính là hai cơ quan hiện đang dẫn đầu cuộc điều tra này.

Các nghị sĩ đối lập thuộc đảng của cựu Tổng thống Petro Poroshenko đã kêu gọi chính phủ từ chức. Theo quy định, Quốc hội Ukraine vẫn phải chính thức phê chuẩn việc hai bộ trưởng rời nhiệm sở.

Khi vụ bê bối ngày càng lan rộng, hệ thống điện vốn đã mong manh của Ukraine tiếp tục hứng chịu các cuộc tấn công mới. Liên bang Nga đã tăng cường các đợt tấn công ban đêm bằng thiết bị bay không người lái (UAV) và tên lửa, nhằm vào cơ sở hạ tầng trọng yếu trong chiến dịch được cho là muốn nhấn chìm các thành phố trong bóng tối và giá lạnh trước mùa đông.

“Đây là một phép thử đối với tất cả chúng ta”, Tổng thống Zelensky nói và nhấn mạnh: “Chúng ta đang chiến đấu với kẻ thù bên ngoài, nhưng chúng ta cũng sẽ nhổ tận gốc những kẻ thù bên trong”.