12:19 09/12/2025

Châu Âu đạt thỏa thuận về khung pháp lý mới cho cây trồng chỉnh sửa gen

Liên minh Châu Âu (EU) vừa thông qua một thỏa thuận mang tính bước ngoặt về quy định đối với các giống cây trồng được phát triển bằng kỹ thuật di truyền mới (New Genomic Techniques – NGTs). Đây là cột mốc quan trọng đối với ngành giống, với kỳ vọng thúc đẩy đổi mới, tăng tính cạnh tranh và hỗ trợ mục tiêu phát triển nông nghiệp bền vững tại Châu Âu.

Việc thống nhất quy định mới này sẽ tạo điều kiện thúc đẩy đổi mới trong lĩnh vực chọn tạo giống cây trồng tại Châu Âu; giúp nông dân tiếp cận nhanh hơn tới những giống cây trồng có khả năng chống chịu tốt hơn trước biến đổi khí hậu; đồng thời giảm nhu cầu sử dụng nguyên liệu đầu vào như phân bón và thuốc bảo vệ thực vật. Bước tiến pháp lý này cũng tạo động lực cho các nhà lai tạo giống và nâng cao năng lực cạnh tranh của các công ty sản xuất nông nghiệp của Châu Âu trên thị trường quốc tế. Những quy định mới này cũng sẽ cắt giảm đáng kể gánh nặng thủ tục hành chính trong khi vẫn bảo đảm các tiêu chuẩn an toàn cao đối với cây trồng và sản phẩm NGT.

Chú thích ảnh
Ảnh: Adobe – SeedWorld Europe.

Trong thập kỷ qua, nhiều kỹ thuật di truyền mới dựa trên tiến bộ công nghệ sinh học đã được phát triển và ứng dụng. Những kỹ thuật này chưa tồn tại vào năm 2001 – thời điểm EU ban hành khung pháp lý đối với sinh vật BĐG. Vì vậy, các cây trồng được tạo ra bằng NGT hiện nay, trong đó có cây trồng chỉnh sửa gen vẫn đi theo quy định quản lý tương tự như cây trồng BĐG. Các quy định mới sẽ bảo đảm rằng cây trồng NGT lưu hành trên thị trường Châu Âu là an toàn tương đương với các giống được lai tạo theo phương pháp truyền thống. 

Theo quy định mới, cây trồng NGT thuộc nhóm 1 (gọi là NGT nhóm 1) bao gồm các giống được đánh giá là tương đương với giống tự nhiên hoặc giống tạo ra bằng phương pháp lai tạo truyền thống. Những giống cây trồng này sẽ áp dụng quy trình pháp lý đơn giản hơn, miễn trừ khỏi quy định đối với cây trồng biến đổi gen (BĐG). Quy trình xác nhận các giống cây trồng thuộc loại này sẽ dựa trên một bộ tiêu chí nhất định.

Đối với những cây trồng NGT không thuộc nhóm 1 (“NGT nhóm 2”), những yêu cầu hiện hành đối với cây trồng BĐG sẽ tiếp tục được áp dụng, bao gồm đánh giá rủi ro và cấp phép trước khi thương mại hóa. Sản phẩm từ cây trồng nhóm này sẽ áp dụng quy định về truy xuất nguồn gốc và ghi nhãn; đồng thời có thể bổ sung ghi nhãn tự nguyện về mục đích của việc biến đổi gen.

Như vậy, theo thoả thuận này, những giống cây trồng chỉnh sửa gen được đánh giá là tương tự với giống có trong tự nhiên hoặc các giống được tạo ra bằng phương pháp lai truyền thống sẽ được quản lý như cây trồng thường, không theo quy trình đánh giá và quản lý như đối với cây trồng BĐG.

Những cây trồng thuộc dạng này bao gồm các loại cây trồng có đột biến nhỏ, có mục tiêu trong vật chất di truyền (đột biến định hướng) hoặc có chèn vật chất di truyền từ cùng một loài hoặc từ các loài có thể lai chéo được (cisgenesis, bao gồm intragenesis). Việc quản lý sinh vật BĐG vẫn tiếp tục áp dụng theo pháp luật hiện hành và không thay đổi.

PV