Nhiều bệnh truyền nhiễm dễ lây lan trong trường học 

Theo Bác sĩ chuyên khoa 2 Nguyễn Vũ Quỳnh Hoa, Trưởng khoa Nhi Bệnh viện Đa khoa Thủ Đức, khi trẻ trở lại lớp học sau kỳ nghỉ hè, môi trường đông đúc và tiếp xúc gần gũi là điều kiện thuận lợi để các bệnh truyền nhiễm bùng phát. Tại TP Hồ Chí Minh, tháng 8 - 9 thường có mưa nhiều, không khí ẩm thấp, nhiệt độ dao động lớn trong ngày càng làm gia tăng nguy cơ lây lan các bệnh qua đường hô hấp, tiêu hóa, sốt xuất huyết, tay - chân - miệng…

“Một số bệnh truyền nhiễm có thể phòng ngừa bằng vaccine như sởi, quai bị, thủy đậu, viêm màng não… Tuy nhiên, tỷ lệ tiêm chủng hiện vẫn thấp hơn so với mục tiêu 95%. Điều này cũng cảnh báo nguy cơ bùng phát dịch trong trường học vẫn còn hiện hữu”, bác sĩ Quỳnh Hoa chia sẻ thêm.

Thực tế tại Bệnh viện Đa khoa Thủ Đức, số trẻ đến khám trong thời gian gần đây đang gia tăng rõ rệt, nổi bật nhất là các bệnh hô hấp chiếm tới 50% số ca nhập viện. Trung bình mỗi tuần, bệnh viện tiếp nhận khoảng 350 ca hô hấp, trong đó khoảng 10% phải nhập viện điều trị.

“Trong nhóm bệnh hô hấp thường gặp nhất là viêm mũi họng do siêu vi, viêm họng do liên cầu khuẩn và viêm phổi. Các tác nhân đáng chú ý gồm sởi, RSV, liên cầu khuẩn, phế cầu… Trẻ thường có biểu hiện sốt, ho, sổ mũi, hắt hơi, đau họng, thở nhanh hoặc khó thở”, bác sĩ Quỳnh Hoa thông tin.

Bên cạnh đó, sốt xuất huyết cũng gia tăng trong mùa mưa. Đây là bệnh mà hằng năm TP Hồ Chí Minh đều phải cảnh báo do số mắc và số ca nặng có xu hướng tăng cao. Bệnh tay - chân - miệng cũng có xu hướng gia tăng, thường bùng phát mạnh từ tháng 9 - 11, trùng với mùa tựu trường.

Ngoài ra, các bệnh tiêu hóa và tiết niệu cũng khá phổ biến ở trẻ, chủ yếu do thói quen uống ít nước, nhịn đi vệ sinh hoặc dùng chung bình nước, ly cốc, dễ dẫn tới tiêu chảy, viêm đường tiết niệu. Cùng với đó, tỷ lệ mắc các bệnh truyền nhiễm khác như viêm não Nhật Bản, não mô cầu, thủy đậu, quai bị… cũng có xu hướng tăng khi trẻ sinh hoạt trong môi trường tập thể đông đúc.

Bác sĩ chuyên khoa 1 Nguyễn Tiến Đạo, Quản lý Y khoa Hệ thống Tiêm chủng VNVC cho biết, thời điểm tựu trường trùng với mùa Thu - Đông, là giai đoạn virus, vi khuẩn phát triển mạnh. Môi trường học đường, nhà trẻ, ký túc xá với mật độ tiếp xúc cao, việc dùng chung vật dụng khiến bệnh truyền nhiễm dễ dàng lan rộng.

“Chỉ cần một trẻ mắc bệnh cũng có thể bùng phát thành ổ dịch trong trường học, thậm chí lây lan về gia đình, đặc biệt nguy hiểm cho ông bà lớn tuổi, trẻ sơ sinh hoặc phụ nữ mang thai”, bác sĩ Đạo nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, bác sĩ Nguyễn Tiến Đạo cũng lưu ý, trẻ mầm non và tiểu học là nhóm dễ tổn thương nhất do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Thói quen quên rửa tay, chia sẻ đồ dùng, ăn uống, vui chơi ở cự ly gần càng làm tăng nguy cơ lây nhiễm. Ngoài ra, nhiều gia đình bỏ sót các mũi tiêm nhắc do bận rộn, tạo ra “khoảng trống miễn dịch” trong cộng đồng.

“Hiện nhiều bệnh truyền nhiễm nguy hiểm đang diễn biến phức tạp. Cả nước đã ghi nhận số ca mắc, ca biến chứng nặng và ca tử vong do sốt xuất huyết, sởi, cúm, viêm não, viêm màng não… Ngành y tế cũng đã cảnh báo tình hình này sẽ tiếp diễn kéo dài, thậm chí gia tăng nhanh chóng và bùng phát mạnh hơn trong thời gian tới”, bác sĩ Đạo cảnh báo.

Phụ huynh cần chủ động phòng bệnh cho trẻ

Theo bác sĩ chuyên khoa 2 Trần Nguyễn Khôi, Phó khoa Khám bệnh Bệnh viện Nhi đồng 2, có 4 nhóm bệnh phụ huynh cần đặc biệt quan tâm khi trẻ đi học trở lại. Thứ nhất là các bệnh đường hô hấp thường gặp như cúm mùa, viêm họng, viêm amidan, viêm phế quản và COVID-19 do các biến chủng vẫn còn lưu hành. Thứ hai, do đặc thù sinh hoạt tập thể, trẻ thường dùng chung vật dụng, thực phẩm hoặc nước uống, từ đó dễ mắc các bệnh đường tiêu hóa như rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy cấp, tay - chân - miệng (lây qua dịch tiết từ nước bọt, dịch mũi, phân).

Thứ ba, nhóm bệnh truyền nhiễm đã có vaccine phòng ngừa như bạch hầu, uốn ván, ho gà, sởi, quai bị, rubella, thủy đậu… Tuy nhiên, nhiều trẻ chưa tiêm hoặc tiêm chưa đầy đủ, dẫn đến nguy cơ dịch bệnh vẫn còn hiện hữu. Cuối cùng là các bệnh lây truyền do thói quen vệ sinh kém và điều kiện sinh hoạt chung, điển hình là nhiễm ký sinh trùng đường ruột (giun, sán), viêm kết mạc lây qua tay, khăn hoặc chậu rửa chung.

Theo các bác sĩ, khi trẻ mắc bệnh phải nghỉ học, thậm chí cách ly dài ngày không chỉ ảnh hưởng đến việc học tập mà còn gây xáo trộn sinh hoạt của gia đình. Trẻ đồng thời có thể trở thành nguồn lây cho người thân, đặc biệt là người cao tuổi hoặc người có hệ miễn dịch suy giảm.

Để bảo vệ sức khỏe trong mùa tựu trường, bác sĩ chuyên khoa 2 Nguyễn Vũ Quỳnh Hoa khuyến cáo, phụ huynh cần tập cho trẻ thói quen rửa tay thường xuyên trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh, sau giờ chơi. Chuẩn bị đồ dùng cá nhân cho trẻ như bình nước, khăn, khẩu trang, dung dịch rửa tay khi đến trường; đảm bảo trẻ ăn uống đủ chất, uống đủ nước, ngủ đủ giấc để nâng cao sức đề kháng.

Khi trẻ có biểu hiện bệnh nhẹ nhưng vẫn ăn uống, sinh hoạt bình thường, cha mẹ có thể chăm sóc tại nhà bằng cách hạ sốt, bù nước, dinh dưỡng hợp lý. Tuyệt đối không tự ý mua thuốc hoặc kháng sinh. Trường hợp trẻ có triệu chứng nặng hơn, cần đưa đến cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời, đồng thời tuân thủ lịch tái khám. Với những trẻ có bệnh nền như hen, thiếu máu… phụ huynh càng cần tái khám đúng hẹn và tuân thủ điều trị dự phòng.

Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống Tiêm chủng VNVC nhấn mạnh, bên cạnh các biện pháp vệ sinh, vaccine chính là “lá chắn” quan trọng bảo vệ trẻ. Tùy theo độ tuổi và lịch sử tiêm chủng, trẻ có thể được tiêm mới hoặc nhắc lại các loại vaccine phòng như phế cầu (viêm phổi, viêm màng não), cúm, sốt xuất huyết, ho gà, bạch hầu, uốn ván, bại liệt, thủy đậu, sởi, quai bị, rubella, viêm gan A - B, não mô cầu, viêm não Nhật Bản…

Ngoài ra, phụ huynh và nhà trường cần phối hợp giám sát sức khỏe học sinh. Khi trẻ có dấu hiệu bất thường như sốt, ho, phát ban, chảy máu cam, đau bụng dữ dội… cần nhanh chóng đưa đến cơ sở y tế. Nhà trường cũng nên chủ động vệ sinh lớp học, phun thuốc diệt muỗi, xử lý môi trường và chuẩn bị phương án cách ly nếu xuất hiện ổ dịch.