Không quốc gia nào sở hữu hệ thống phòng không tiên tiến và toàn diện hơn Mỹ. Từ Alaska đến Florida, không phận Mỹ được bảo vệ bởi một mạng lưới rộng lớn gồm hàng nghìn cảm biến, máy bay chiến đấu hiện đại và đường truyền dữ liệu - tất cả được tích hợp vào một khuôn khổ chỉ huy duy nhất, theo nhận định của nhà bình luận cấp cao về quốc phòng và an ninh Harrison Kass, Tiến sĩ Luật từ Đại học Oregon và Thạc sĩ Báo chí Toàn cầu và Quan hệ Quốc tế của Đại học New York, với tạp chí National Interest mới đây.

Lớp thứ nhất: "Đôi mắt" trên bầu trời. Tiến sĩ Kass cho rằng, lớp phòng không đầu tiên của Mỹ là khả năng nhận thức tình huống. Mỹ và Canada chia sẻ quyền phòng thủ lục địa thông qua Bộ Tư lệnh Phòng thủ Hàng không Vũ trụ Bắc Mỹ (NORAD), bộ chỉ huy song phương tích hợp nhiều nguồn dữ liệu quan trọng.

NORAD kết hợp radar tầm xa, vệ tinh hồng ngoại trên không gian và dữ liệu không lưu dân dụng từ Cục Hàng không Liên bang (FAA). Mọi kế hoạch bay, tín hiệu phản hồi radar đều được đưa vào một bức tranh hoạt động chung theo thời gian thực trải dài khắp lục địa.

Trên khắp các đại dương, hệ thống giám sát được mở rộng bởi radar tầm xa, hệ thống Aegis trên tàu chiến và máy bay cảnh báo sớm trên không như E-3 AWACS, mở rộng phạm vi quan sát ra xa hàng nghìn km. Phạm vi bao phủ chi tiết này đảm bảo rằng bất kỳ vật thể lớn hoặc di chuyển nhanh nào xâm nhập không phận Bắc Mỹ đều được phát hiện, nhận dạng và theo dõi ngay lập tức.

Lớp thứ hai: Lực lượng phản ứng nhanh. Lớp phòng không thứ hai là các máy bay chiến đấu thực hiện nhiệm vụ Cảnh báo Phản ứng Nhanh (Quick Reaction Alert - QRA). Các tiêm kích F-15, F-16, F-22 và F-35 được tiếp nhiên liệu và trang bị vũ khí tại các căn cứ không quân trên khắp cả nước, luôn trong trạng thái sẵn sàng xuất kích và đánh chặn bất cứ lúc nào.

Lớp thứ ba: Phòng thủ chiến lược. Đằng sau các máy bay chiến đấu QRA là lớp phòng thủ chiến lược, bao gồm kiến trúc phòng thủ tên lửa đa tầng với các hệ thống Patriot, THAAD, Aegis và các tên lửa đánh chặn tầm trung trên mặt đất đặt tại Alaska và California. Cùng nhau, các hệ thống này bảo vệ nước Mỹ khỏi các mối đe dọa tên lửa khu vực và liên lục địa.

Trong không gian, Mỹ duy trì một mạng lưới vệ tinh cảnh báo sớm toàn cầu và mạng lưới cảm biến trên không gian kết nối với Bộ Tư lệnh Phương Bắc và Trung tâm Chỉ huy Quân sự Quốc gia. Các hệ thống chồng chéo này tạo ra sự dự phòng mà rất khó phát hiện ra điểm lỗi nào.

Mục tiêu cuối cùng của cấu trúc trên là sự răn đe, khiến bất kỳ nỗ lực xâm nhập nào cũng trở nên khó khăn và khó có khả năng thành công, đến mức hầu hết các đối thủ đều kết luận rằng nỗ lực xâm nhập hệ thống sẽ là vô ích.

Khả năng thích ứng, tính đa tầng và sự tập trung vào răn đe giúp hệ thống phòng không Mỹ tự tin là không phận an toàn và tinh vi nhất thế giới. Sức mạnh răn đe đến từ khả năng phát hiện và tốc độ phản ứng nhanh chóng.

Những lỗ hổng còn tồn tại

Tuy nhiên, ngay cả hệ thống phòng không của Mỹ cũng không hoàn hảo. Các mối đe dọa tầm thấp, chậm và nhỏ, như thiết bị bay không người lái (UAV), tên lửa hành trình có quỹ đạo bay thấp,... có thể khai thác điểm mù radar gần bề mặt Trái Đất.

Mạng lưới radar hiện tại của Mỹ được xây dựng để phát hiện máy bay ném bom tầm cao, chứ không phải máy bay bốn cánh quạt cỡ nhỏ như một chiếc vali xách tay. Đây là một thách thức kỹ thuật đáng kể trong bối cảnh công nghệ UAV ngày càng phổ biến.

Chiến tranh mạng và điện tử cũng đặt ra điểm yếu khác. Việc gây nhiễu GPS, giả mạo bộ phát đáp (thiết bị liên lạc thực hiện tiếp nhận tín hiệu và phát lại tín hiệu theo cách thức xác định), hoặc xâm nhập vào mạng lưới radar có thể làm sai lệch nhận thức tình huống - nền tảng của toàn bộ hệ thống phòng thủ.

Khi công nghệ thay đổi và trở nên dễ tiếp cận hơn, hệ thống phòng không Mỹ sẽ cần phải phát triển để theo kịp. Khả năng bao phủ tốt hơn ở độ cao thấp sẽ rất quan trọng đối với việc bảo vệ không phận Mỹ trong tương lai gần.

Một số thách thức trên có thể sẽ được giải quyết theo kế hoạch "Vòm Vàng" của Tổng thống Mỹ Donald Trump, nhưng kết quả cuối cùng của những kế hoạch đó vẫn còn phải chờ xem.

Tóm lại, không phận Mỹ vẫn là vùng được phòng thủ tốt nhất thế giới nhờ tính đa tầng, tích hợp và được giám sát liên tục - nhưng không phải là bất khả xâm phạm.