Dư luận đặt câu hỏi, những nhà đầu tư bị thiệt hại trong dự án tiền số Antex có khả năng được bồi thường, từ việc thu hồi tài sản của các đối tượng vi phạm ?

Phóng viên Báo Tin tức và Dân tộc đã có cuộc trao đổi với Tiến sỹ, Luật sư Đặng Văn Cường, Trưởng Văn phòng Luật sư Chính Pháp (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) để làm rõ hơn hành vi cấu thành tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản của Shark Bình cùng đồng phạm.

Thưa ông, sau gần 4 năm phát hành đồng tiền số AntEx, ông Nguyễn Hòa Bình (Shark Bình) cùng 9 đồng phạm liên quan đến các vi phạm xảy ra tại Công ty CP tập đoàn NextTech do ông Nguyễn Hòa Bình là Chủ tịch Hội đồng Quản trị (HĐQT) và một số công ty đã bị khởi tố, bắt giam. Cơ quan cảnh sát điều tra đã tạm giữ, phong tỏa tiền, tài khoản, chứng khoán, tài sản của các đối tượng với tổng trị giá khoảng 900 tỷ đồng, gồm 597 cây vàng, đô la Mỹ, 18 sổ đỏ, 2 ô tô, cùng nhiều tài liệu, chứng từ, sổ sách, thiết bị điện tử liên quan. Đến nay, các đối tượng đã nộp khắc phục 3 tỷ 450 triệu đồng. Theo luật sư, nhà đầu tư Dự án tiền số Antex của Nguyễn Hòa Bình liệu có thể lấy lại tiền?

Theo quy định pháp luật tố tụng hình sự, những tài sản bị phong tỏa, niêm phong trong vụ án được xác định là vật chứng, nếu được chứng minh là tài sản do phạm tội mà có, cơ quan chức năng sẽ tịch thu, sung công hoặc hoàn trả cho các bị hại tùy theo từng trường hợp.

Những tài sản chiếm đoạt của người bị hại sẽ được thu giữ để trả lại. Những tài sản gây thiệt hại cho Nhà nước phải được bồi thường, khắc phục hậu quả. Còn tài sản hợp pháp của bị can chỉ bị xử lý nếu tòa tuyên hình phạt bổ sung như phạt tiền hoặc tịch thu.

Vụ việc liên quan đến Nguyễn Hòa Bình là một trong những án điểm đầu tiên xử lý hành vi lừa đảo qua dự án tiền số quy mô lớn tại Việt Nam, trong bối cảnh Luật Công nghiệp công nghệ số - văn bản pháp lý đầu tiên quy định về tài sản ảo sắp có hiệu lực. Trong khoảng thời gian đó, khoảng trống pháp lý đã bị lợi dụng, nhưng không đồng nghĩa với việc hành vi chiếm đoạt tiền thật là hợp pháp. 

Dự án tiền số chỉ là công cụ, phương tiện phạm tội. Khi các đối tượng huy động tiền pháp định rồi chiếm đoạt, không triển khai dự án, đó là lừa đảo chiếm đoạt tài sản hoàn toàn có thể xử lý hình sự. 

Vụ việc cũng là lời cảnh tỉnh cho cả nhà đầu tư lẫn giới kinh doanh công nghệ. Theo đó cần sớm hoàn thiện hành lang pháp lý cho tài sản số, tiền mã hóa; đồng thời tăng cường quản lý người nổi tiếng trên không gian mạng, tránh để danh tiếng bị lợi dụng vào các hoạt động phi pháp. Từ vụ án Antex, bài học lớn rút ra không chỉ nằm ở sự sụp đổ của một dự án tiền số, mà ở cách xã hội nhìn nhận và ứng xử với sự nổi tiếng, với lòng tin và trách nhiệm pháp lý trong môi trường số.

Đến nay, các bị can đã tự nguyện bồi thường hơn 3 tỷ đồng, song cơ quan điều tra vẫn đang xác định tổng thiệt hại và kêu gọi các nhà đầu tư cung cấp thông tin, chứng cứ để đảm bảo quyền lợi.

Do số lượng bị hại chưa được xác định là bao nhiêu người, chưa xác định được giá trị thiệt hại thực tế của các bị hại là bao nhiêu, nên Cơ quan tiến hành tố tụng sẽ tạm giữ số tiền này để giải quyết theo quy định pháp luật.

Quá trình giải quyết vụ án nếu bị can, những người liên quan hoặc người thân của các bị can tự nguyện bồi thường khắc phục hậu quả, tự trao trả tiền, tài sản cho những người bị hại, cơ quan tiến hành tố tụng cũng có thể ghi nhận những thỏa thuận này nếu thỏa thuận không trái pháp luật đạo đức xã hội. Còn trường hợp người phạm tội, người liên quan và người thân của họ không tự nguyện bồi thường khắc phục hậu quả thay thì việc những người bị hại, nguyên đơn dân sự sẽ được nhận lại tiền tài sản của mình khi bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật, trong giai đoạn thi hành án theo trình tự thủ tục luật định. 

Cơ quan điều tra đang kêu gọi những người bị hại, những người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan cung cấp các thông tin tài liệu và liên hệ với cơ quan điều tra để làm rõ tình tiết của vụ án, đưa ra yêu cầu, đề nghị để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Việc cơ quan tổ chức cá nhân hợp tác với cơ quan điều tra, cung cấp thông tin tài liệu sẽ giúp cho vụ án được giải quyết nhanh chóng, đảm bảo đến mức tối đa nhất quyền lợi của các tổ chức cá nhân theo quy định pháp luật.

Theo luật sư, hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản của Shark Bình cùng các cổ đông sáng lập trong việc rút tiền từ 30.000 ví của các nhà đầu tư; đồng thời chiếm đoạt số tiền rất lớn, sẽ bị đối mặt với án phạt ra sao?

Bước đầu cơ quan điều tra xác định các đối tượng đã sử dụng nhiều thủ đoạn gian dối, đưa ra các thông tin sai sự thật về dự án tiền ảo Antex, phát hành các token để huy động vốn của dự án này để hơn 30.000 nhà đầu tư góp tiền với số tiền 117 tỷ đồng.

Dự án tiền ảo Antex chỉ là phương thức, thủ đoạn lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Bản chất ở đây không phải chiếm đoạt tiền điện tử mà tiền các nhà đầu tư đã bỏ ra để mua tiền điện tử. Đây không phải là một phi vụ đầu tư, một dự án đầu tư, các đối tượng cũng không có ý định đầu tư mà đây chỉ là phương thức huy động vốn trái phép để chiếm đoạt tiền của các nhà đầu tư.

Hiện, bị can Nguyễn Hòa Bình và 9 đồng phạm khác bị khởi tố về các tội danh là Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo quy định tại Điều 174 Bộ luật Hình sự (BLHS) (với số tiền chiếm đoạt được xác định đặc biệt lớn, tới hàng trăm tỷ đồng) và Tội vi phạm về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng theo quy định tại Điều 221 BLHS.

Với tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, các bị can sẽ phải đối mặt với khung hình phạt cao nhất được quy định tại khoản 4 Điều 174 BLHS là phạt tù từ 12 năm đến 20 hoặc tù chung thân. Với tội vi phạm về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng mà thiệt hại được xác định từ 1.000.000.000 đồng trở lên, người phạm tội cũng phải đối mặt với khung hình phạt cao nhất của tội danh này là phạt tù từ 10 - 20 năm tù. Trong trường hợp bị kết tội về nhiều tội danh thì tòa án sẽ tổng hợp hình phạt theo nguyên tắc nếu hình phạt cao nhất là tù chung thân thì hình phạt chung cho nhiều tội sẽ là Tù chung thân.

Theo thông tin từ Cơ quan điều tra, đây là vụ án phức tạp liên quan đến hệ sinh thái của một doanh nghiệp lớn, có rất nhiều tổ chức cá nhân tham gia và Cơ quan điều tra còn phát hiện nhiều hành vi có dấu hiệu vi phạm pháp luật khác nên rất có thể sẽ khởi tố thêm các bị can về tội danh khác và cũng có thể sẽ khởi tố thêm các bị can khác.

Xin trân trọng cảm ơn luật sư!