Một nghiên cứu do Trung tâm Nghiên cứu chung của Ủy ban châu Âu (EC) công bố cho thấy “bể hấp thụ carbon” từ rừng của EU giảm 27% trong giai đoạn 2020 - 2022 so với mức trung bình của giai đoạn 2010 - 2014 và xu hướng này tiếp tục suy giảm trong năm 2025. Tại Phần Lan nơi có 75% diện tích là rừng, tình hình còn nghiêm trọng hơn khi các khu rừng bắt đầu phát thải ròng carbon dioxit (CO2) kể từ năm 2021. Theo Viện Tài nguyên Thiên nhiên Phần Lan (Luke), riêng trong năm 2023, các khu rừng ở nước này đã thải ra 1,12 triệu tấn CO2 tương đương.

Giữa giai đoạn 1990 - 2022, các khu rừng của EU từng hấp thụ trung bình 436 triệu tấn CO2 mỗi năm, tương đương gần 10% tổng lượng phát thải của cả khối do con người tạo ra. Tuy nhiên, theo hệ thống quan trắc carbon tích hợp (ICOS), “bể hấp thụ” tại Phần Lan đã suy giảm nhanh chóng từ năm 2018. Hiện khu vực nông nghiệp và lâm nghiệp của nước này phát thải tới 11,8 triệu tấn CO2 tương đương mỗi năm, vượt mức phát thải của toàn bộ ngành giao thông năm 2017.

Ba nguyên nhân chính được chỉ ra gồm cường độ khai thác gỗ gia tăng khiến 90% sinh khối rừng bị mất do bị chặt hạ hoặc chết tự nhiên; rừng già cỗi chậm phát triển sau nhiều thập kỷ trồng mới hậu Chiến tranh Thế giới thứ hai; và hiện tượng ấm lên toàn cầu làm tăng tốc quá trình phân hủy hữu cơ trong đất, khiến carbon được giải phóng trở lại bầu khí quyển.

Theo Cơ quan Môi trường châu Âu, hiện toàn bộ lĩnh vực lâm nghiệp và nông nghiệp của EU vẫn đóng vai trò "bể hấp thụ ròng” với việc hấp thụ khoảng 198 triệu tấn CO2 tương đương trong năm 2023, bù đắp 6% lượng phát thải khí nhà kính của khối. Tuy nhiên, số lượng này đang giảm nhanh, đe dọa mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050.

Tại Pháp, trong báo cáo tháng 9/2024, Tòa Thẩm kế cho biết 25.000 ha rừng công đã bị tàn phá do hạn hán, bão và sâu bệnh trong giai đoạn 2018 - 2021. Cơ quan Lâm nghiệp Quốc gia (ONF) đang khôi phục khoảng 12.000 ha rừng mỗi năm nhưng để đạt mục tiêu đặt ra, từ nay đến năm 2050, nước Pháp cần tăng lên 21.000 ha với chi phí dự kiến 100 - 120 triệu euro/năm, gần gấp 3 lần ngân sách hiện tại. Trong khi đó, ONF đã mất 12,3% nhân sự kể từ năm 2013, khiến công tác giám sát, trồng lại và phòng cháy rừng gặp nhiều khó khăn.

Tình hình tương tự đang diễn ra trên toàn châu Âu khi Đức đối mặt với dịch bọ cánh cứng phá hoại rừng thông, Tây Ban Nha và Bồ Đào Nha hứng chịu cháy rừng mỗi mùa Hè, còn Thụy Điển ghi nhận tăng trưởng rừng chậm lại. Các nước buộc phải cân nhắc giữa lợi ích kinh tế từ khai thác gỗ và duy trì vai trò sinh thái của rừng trong việc lưu giữ carbon.

Trước nguy cơ “bể hấp thụ carbon tự nhiên” tiếp tục suy kiệt, theo đề xuất của Pháp, các quốc gia thành viên EU đã thống nhất thiết lập một “cơ chế hãm phanh khẩn cấp” cho phép điều chỉnh mục tiêu giảm phát thải CO2 đến năm 2040.