Ajinomoto, nhà sản xuất thực phẩm Nhật Bản 112 năm tuổi, nổi tiếng nhất với sản phẩm mì chính (bột ngọt), đã nổi lên như một công ty ăn nên làm ra đáng ngạc nhiên bất chấp biến động do đại dịch gây ra.

Trong khi hoạt động kinh doanh các loại gia vị và nước sốt của Ajinomoto gặp khó khăn do lệnh đóng cửa làm sụp đổ ngành nhà hàng, công ty bất ngờ gặt hái lợi nhuận lớn với tư cách là nhà cung cấp vi phim cách nhiệt (buid-up film) công nghệ cao cho ngành công nghiệp chip máy tính đang bùng nổ. Nhờ thế Ajinomoto đã báo cáo lợi nhuận hoạt động kỷ lục trong quý 2 vừa qua.

Ajinomoto đã cho thấy khả năng tái tạo doanh nghiệp của Nhật Bản, giống như việc Fujifilm chuyển mình từ nhà sản xuất phim ảnh thành một hãng dược phẩm và Olympus tự biến mình từ nhà sản xuất máy ảnh đang lao đao trở thành công ty sản xuất ống nội soi hàng đầu.

Nhưng làm thế nào mà Ajinomoto có thể tiến xa và nhanh đến vậy khi hoạt động xa bên ngoài gốc rễ của mình là ngành công nghiệp thực phẩm.

Mảng kinh doanh "lạ" của Ajinomoto

Shigeo Nakamura, người đứng đầu mảng sản phẩm hóa chất của Ajinomoto, cho biết: “Tấm phim nền ABF (Ajinomoto build-up film) nằm bên trong hầu hết các máy tính để bàn và xách tay mà mọi người sử dụng. Đó là một vật liệu composite mỏng được sử dụng để gắn bộ vi xử lý vào một lớp nền, tạo thành một phần của gói chip kết nối chip với bo mạch chủ và bảo vệ nó khỏi bị hư hại”.

Phim nền ABF được sử dụng rộng rãi trong các chip điện toán công suất cao được sử dụng trong vệ tinh, trạm 5G và ô tô tự lái. Và đại dịch COVID-19 đã giải phóng nhu cầu lớn về nâng cấp cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, khiến tình trạng thiếu chip trên toàn cầu ngày càng trầm trọng. Doanh số bán hàng của Ajinomoto thậm chí có thể cao hơn nếu khách hàng của họ có thể mở rộng quy mô nhanh hơn để đáp ứng nhu cầu.

Thị trường chứng khoán đã đáp lại Ajinomoto rất tích cực, với mức giá cổ phiếu cao nhất trong 5 năm, và mảng kinh doanh bao gồm điện tử và chăm sóc sức khỏe chiếm tới 23% tổng lợi nhuận hoạt động của công ty trong năm tài chính kết thúc vào tháng 3/2021.

Mọi người thường có vẻ ngạc nhiên khi biết về hoạt động kinh doanh bán dẫn của Ajinomoto. Trong hơn một thế kỷ, Ajinomoto đã sản xuất các sản phẩm thực phẩm bao gồm gia vị, nước súp, súp khô và thực phẩm đông lạnh. Mặc dù ngày nay công ty sử dụng các nguyên liệu tự nhiên như mía và sắn để làm gia vị, nhưng trong lịch sử, Ajinomoto đã từng tạo ra các sản phẩm thông qua tổng hợp hóa học, cho phép sản xuất hàng loạt chính xác hơn và nhiều nhân viên đã tham gia vào nghiên cứu hóa học.

Khi Ajinomoto ngừng sản xuất hóa chất vào năm 1973, các nhà nghiên cứu đã quyết định làm một điều gì đó mới mẻ. Đó là khi nhánh hóa chất bắt đầu ra đời.

Thật khó tưởng tượng một công ty thực phẩm có thể sản xuất vật liệu bán dẫn và thuyết phục các nhà sản xuất chip sử dụng nó. Vật liệu này cần phải đáp ứng nhiều yêu cầu, chẳng hạn như độ bám dính tốt, khả năng chịu nhiệt cũng như không dẫn điện. Nó cũng phải rẻ và dễ xử lý. Các sản phẩm hóa học đáp ứng những yêu cầu này đã được tìm thấy trong quá trình nghiên cứu về protein và axit amin - các thành phần gia vị chính. Tuy nhiên, vẫn ít người nghĩ rằng Ajinomoto có thể tạo ra vật liệu bán dẫn.

Động lực từ kinh doanh phi thực phẩm

Khi ABF ra mắt thị trường vào năm 1999 và giành được những khách hàng đầu tiên, tốc độ tăng trưởng của mảng này rất nhanh chóng. Ajinomoto không tiết lộ khách hàng, nhưng tấm nền ABF được cho là có mặt trong bộ vi xử lý máy tính do Intel và Advanced Micro Devices sản xuất.

Doanh số bán hàng đã giảm từ năm 2008 đến năm 2016 một phần do ABF không được sử dụng trong chip điện thoại thông minh, thiết bị thống trị của thời đại. Tuy nhiên, đại dịch COVID-19 đã làm tăng vọt nhu cầu về PC khi mọi người phải học và làm việc từ xa trên toàn thế giới. Nhu cầu về ABF tiếp tục được thúc đẩy bởi quá trình gấp rút xây dựng các trung tâm dữ liệu điện toán đám mây và trạm gốc cho mạng 5G.

Ông Nakamura cho biết: "Trước đây chúng tôi chỉ có các nhà sản xuất PC là khách hàng. Giờ đây, chúng tôi có cơ sở khách hàng rộng hơn nhiều". Nhà máy của công ty ở Gunma, phía bắc Tokyo, có nhiều dư địa để thúc đẩy sản xuất.

Unimicron, một nhà sản xuất bảng mạch in của Đài Loan, một trong những khách hàng lớn của Ajinomoto, cho biết họ đang chi tới 2,56 tỷ USD để mở rộng năng lực sản xuất tấm nền ABF trong ba năm tính đến năm 2023. Nguồn cung dự kiến ​​đã được đặt hết tới tận năm 2025.

Nhờ những khách hàng như Unimicron, Ajinomoto dự kiến ​​sản lượng xuất xưởng của ABF sẽ tăng hơn gấp đôi trong 5 năm đến 2024.

Cổ phiếu của Ajinomoto đã tăng 80% trong vòng hai năm rưỡi và những nhà phân tích từng tỏ ra chua chát về nhà sản xuất thực phẩm này, giờ đang dành nhiều lời khen ngợi cho công ty.

Các nhà đầu tư đã tập trung vào triển vọng ở phân khúc phi thực phẩm của Ajinomoto, với các doanh nghiệp khác nhau chủ yếu trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe bao gồm chất lỏng được sử dụng trong tiêm tĩnh mạch, vật liệu để nuôi cấy tế bào và sản xuất thuốc theo hợp đồng, bên cạnh sản xuất ABF.

"Chúng tôi kỳ vọng mảng phi thực phẩm sẽ chiếm 60% mức tăng lợi nhuận trong ba năm tới", Hiroshi Saji, nhà phân tích cổ phiếu tại Mizuho Securities, cho biết. "Phân khúc này sẽ là động lực thu nhập của công ty."

Đổi mới mảng thực phẩm

Ajinomoto từ lâu đã nuôi tham vọng sánh ngang với những gã khổng lồ thực phẩm toàn cầu như Nestle. Dưới thời cựu Giám đốc điều hành Ito, công ty đã bắt tay vào những giao dịch sáp nhập hoành tráng nhằm thúc đẩy doanh số bán hàng ở nước ngoài.

Công ty đã thực hiện một loạt thương vụ mua lại ở Thổ Nhĩ Kỳ từ năm 2013 đến năm 2017. Tại Mỹ, Ajinomoto mua nhà sản xuất thực phẩm đông lạnh Windsor Quality Holdings với giá khoảng 800 triệu USD vào năm 2014. Tại Nam Phi, hãng mua lại nhà sản xuất thực phẩm Promasidor với giá 532 triệu USD vào năm 2016. Tại Nhật Bản, Ajinomoto đã mua lại liên doanh sản xuất đồ uống Ajinomoto General Foods với giá khoảng 245 triệu USD năm 2015. Nhưng nhiều thương vụ sáp nhập ở nước ngoài đã không thành công, buộc công ty phải xóa sổ phần lớn tài sản này vào năm 2019. 

Vào tháng 11/2018, tân CEO Nishii đột ngột thông báo chuyển sang "quản lý tài sản nhẹ", báo hiệu rằng công ty sẽ cơ cấu lại các hoạt động không có lãi và tập trung vào các lĩnh vực đầy hứa hẹn như ABF. Ajinomoto nhận thấy cần phải có một số hành động, trước những đối thủ mạnh mà họ phải đối mặt ở cả Nhật Bản và nước ngoài.

Một chiến dịch được Ajinomoto phát động là khuyến khích mọi người tiêu thụ nhiều protein hơn. Ăn không đủ protein là một vấn đề phổ biến ở người cao tuổi. Ajinomoto đã tung ra Prottie, một loại nước ngọt dạng bột pha có hàm lượng protein cao, tại Philippines và Thái Lan.

Cũng tại Thái Lan, thương hiệu cà phê đóng lon nổi tiếng của Ajinomoto, Birdy, ban đầu dành cho những người lái xe tải cần caffeine để tỉnh táo trên đường, với vị ngọt đậm. Ngày nay, Ajinomoto bán các phiên bản Birdy có hàm lượng đường thấp hơn hoặc không có đường để thu hút nhiều khách hàng quan tâm đến sức khỏe hơn, trong đó có phụ nữ.

Nhà phân tích Morita tại công ty Daiwa nhận xét: “Xét ở một khía cạnh nào đó, Ajinomoto có thể là một công ty hóa chất hơn là một công ty thực phẩm. Tôi sẽ không ngạc nhiên nếu mảng phi thực phẩm chiếm một nửa lợi nhuận của Ajinomoto trong tương lai."