Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam vừa thông qua Hiến pháp sửa đổi - bản Hiến pháp của thời kỳ đổi mới toàn diện của đất nước. Phát huy đầy đủ nhân tố con người, Hiến pháp sửa đổi đã thể hiện một cách sâu sắc, tiến bộ quan điểm tôn trọng, bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân.

Ngày 2/12, tại Trụ sở Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng, Chủ tịch Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992 ký chứng thực Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (sửa đổi), được thông qua ngày 28/11/2013 tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XIII. Nhan Sáng - TTXVN

Đúng vào thời điểm Quốc hội chuẩn bị thông qua bản Hiến pháp mới, Việt Nam đã được bầu vào Hội đồng Nhân quyền của Liên Hợp quốc nhiệm kỳ 2014-2016 với số phiếu cao nhất trong số các ứng cử viên. Đây cũng là thời điểm Liên Hợp quốc và các nước trên thế giới, trong đó có Việt Nam, tổ chức nhiều hoạt động kỷ niệm 65 năm Ngày Nhân quyền Thế giới (10/12/1948 - 10/12/2013). Việc Việt Nam ứng cử vào Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp quốc xuất phát từ chính sách nhất quán của Đảng và Nhà nước ta là bảo vệ, thúc đẩy các quyền con người và tích cực đóng góp vào hợp tác quốc tế trong lĩnh vực này. Kết quả này là sự ghi nhận rộng rãi và đánh giá cao của cộng đồng quốc tế đối với các thành tựu về quyền con người ở Việt Nam.
Với việc thông qua Hiến pháp sửa đổi, Việt Nam đã chứng minh một cách thuyết phục với cộng đồng quốc tế về quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về nhân quyền; đồng thời tiếp tục học tập, nghiên cứu, tiếp thu những quan điểm tiến bộ, những kinh nghiệm về bảo vệ và thúc đẩy quyền con người.

Kế thừa và hoàn thiện những bản Hiến pháp trước đây, Hiến pháp sửa đổi khẳng định nguyên tắc nhà nước “công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm các quyền con người, quyền công dân về chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội”; “Quyền con người, quyền công dân chỉ có thể bị hạn chế theo quy định của Luật trong trường hợp cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe cộng đồng”. Các quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân về dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội phải do Hiến pháp quy định. Mọi sự hạn chế quyền công dân phải do luật định. Quyền của công dân không tách rời nghĩa vụ công dân. Quy định rõ hơn các quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân; bảo đảm tính khả thi, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và hội nhập quốc tế.

Nội dung tiến bộ và dân chủ này đã thể hiện rõ quan điểm tiên quyết của Nhà nước trong việc đề cao trách nhiệm của nhà nước trong mối quan hệ với quyền con người, quyền công dân; đồng thời nó cũng “đóng khung”, “ngăn chặn” hành vi xâm phạm, hạn chế quyền công dân từ phía các cơ quan, nhân viên công quyền. Bằng việc hiến định cụ thể này, Hiến pháp sửa đổi đã tạo ra cơ sở pháp lý vững chắc để mỗi người dân bảo vệ và thực hiện quyền con người và quyền công dân của mình.

Phân tích những điểm mới trong Hiến pháp sửa đổi, PGS. TS Lê Minh Thông, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, Phó Trưởng ban Biên tập Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 cho rằng, việc Ủy ban dự thảo sửa đổi Hiến pháp tiếp thu ý kiến của các nhà khoa học và nhân dân chuyển nội dung quyền công dân từ Chương V lên Chương II: "Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân" là một sự thay đổi rất lớn về tư duy, nhận thức của Nhà nước đối với việc đảm bảo quyền con người, quyền công dân theo mô hình Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Theo ông Ngô Trung Thành, Vụ trưởng Vụ Pháp luật Văn phòng Quốc hội, liên quan đến quyền con người, quyền công dân, qua tổng kết việc lấy ý kiến nhân dân có gần 7,5 triệu ý kiến tham gia của các cơ quan, tổ chức và cá nhân về vấn đề này. Đa số ý kiến đóng góp đều hoan nghênh, đồng tình với các nội dung được sửa đổi, bổ sung ở chương này vì cho rằng quyền con người là một trong những giá trị cao quý của nhân loại, đã được cộng đồng quốc tế ghi nhận.

Bên cạnh việc ghi nhận quyền, kể cả quy định nghĩa vụ của công dân, Nhà nước sẽ bảo đảm cho những quyền và nghĩa vụ đó có điều kiện thực hiện.

Về vấn đề này, theo PGS.TS Hoàng Thế Liên, Thứ trưởng Bộ Tư pháp, để Hiến pháp sửa đổi sớm đi vào cuộc sống, việc sớm nghiên cứu đề xuất hoàn thiện hệ thống pháp luật là hết sức cần thiết, đặc biệt là đối với các quy định về quyền con người, quyền công dân. Theo PGS.TS. Hoàng Thế Liên, trước mắt, các bộ, ngành cần khẩn trương tiến hành rà soát hệ thống pháp luật về quyền con người, quyền công dân; trên cơ sở rà soát, xây dựng chương trình xây dựng pháp luật nhằm bảo đảm thực thi Hiến pháp sửa đổi. Bên cạnh đó, cần bảo đảm nâng cao khả năng tiếp cận của người dân. Vấn đề này đặt ra trách nhiệm đối với các cơ quan Nhà nước, từ việc phổ biến, tuyên truyền các nội dung mới của Hiến pháp sửa đổi liên quan đến các quy định mới về quyền con người, quyền công dân đến việc hoàn thiện pháp luật và thủ tục hành chính, tổ chức bộ máy để đảm bảo thực thi.

Quang Vũ