Hành trình gắn bó với di sản

Nhắc đến người trao truyền tình yêu, ngọn lửa đam mê với câu hò, điệu ví quê hương, nhiều thế hệ học trò ở Nghi Xuân luôn nhớ đến người giáo viên tận tâm và nhiệt tình - cô Phan Thị Thùy Diễm (sinh năm 1986), giáo viên Trường Trung học Cơ sở Thành Mỹ. Sinh ra và lớn lên trên “miền đất hát” Nghi Xuân, từ nhỏ, cô đã có năng khiếu và tình yêu đặc biệt với nghệ thuật truyền thống.

Năm 2008, sau khi tốt nghiệp Khoa Sư phạm âm nhạc - Công tác đội (Trường Đại học Hà Tĩnh), cô bắt đầu hành trình gieo chữ và truyền lửa tại một trường học ở huyện Hương Sơn. Từ năm 2012 - 2018, cô tiếp tục công tác tại Trường Tiểu học Cương Gián. Từ năm 2018 đến nay, cô là giáo viên bộ môn Âm nhạc và phụ trách công tác Đội tại Trường Trung học Cơ sở Thành Mỹ.

Trong 17 năm làm nghề giáo cũng là thời gian cô Thùy Diễm gắn bó với công tác truyền dạy dân ca Ví, Giặm cho học sinh. Đây là quãng thời gian cô không ngừng nỗ lực, tích cực thực hành biểu diễn dân ca Ví, Giặm tại các chương trình, cuộc thi cấp huyện, tỉnh và khu vực.

Sự cống hiến và tài năng của cô đã được ghi nhận. Năm 2018, cô vinh dự được công nhận là Nghệ nhân dân gian. Danh hiệu này còn là minh chứng cho trách nhiệm và nỗ lực không ngừng của cô trong việc bảo tồn di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.

“17 năm làm nghề giáo cũng là 17 năm tôi gắn bó với công tác truyền dạy dân ca Ví, Giặm cho học sinh. Tôi không nhớ đã truyền dạy cho bao nhiêu người, chỉ biết rằng, mình đã lan tỏa tình yêu đến với nhiều bạn trẻ; trong đó, nhiều bạn đã mang dân ca quê nhà đi thật xa” - cô Diễm chia sẻ.

Giữ lửa tình yêu di sản trong lòng thế hệ thế hệ trẻ

Với vai trò là giáo viên âm nhạc, Tổng phụ trách Đội kiêm Chủ nhiệm câu lạc bộ dân ca Ví, Giặm Trường Trung học Cơ sở Thành Mỹ từ năm 2018, cô Diễm xác định trọng tâm công tác là đưa di sản vào học đường một cách bài bản và có hệ thống. Cô không chỉ dừng lại ở Ví, Giặm mà còn mở rộng sang các loại hình di sản đặc sắc khác của quê hương như: Trò Kiều (các trò diễn sân khấu dân gian) và Lẩy Kiều (nghệ thuật ngâm thơ Kiều).

Từ năm 2018 - 2023, cô Diễm đã tổ chức hàng chục chương trình ngoại khóa chuyên đề về dân ca Ví, Giặm cho hàng trăm học sinh trong các trường học trên địa bàn huyện Nghi Xuân cũ. Nhờ sự tận tâm của cô, nhiều học sinh đã có thể hát thành thục và biểu diễn các làn điệu dân ca Ví, Giặm một cách chuyên nghiệp. Điều này cho thấy tính hiệu quả và lan tỏa cao của phương pháp truyền dạy mà cô áp dụng.

Trong vai trò Nghệ nhân dân gian, cô Diễm đặc biệt quan tâm đến việc phục hồi và truyền dạy Trò Kiều, góp phần lan tỏa di sản Truyện Kiều mà Đại thi hào Nguyễn Du để lại. Cô dành thời gian nghiên cứu, đơn giản hóa và dàn dựng các trích đoạn Trò Kiều phù hợp với lứa tuổi học sinh, biến các buổi ngoại khóa thành sân khấu thu nhỏ. Tương tự, nghệ thuật Lẩy Kiều cũng được cô truyền dạy một cách tinh tế, giúp học sinh cảm nhận được “thanh âm Truyện Kiều” từ chính quê hương mình.

Em Phan Xuân Dũng (học sinh lớp 9A, Trường Trung học Cơ sở Thành Mỹ, xã Tiên Điền) chia sẻ, ngay từ lúc còn là học sinh tiểu học, em đã được mẹ đưa đến học hát ở cô Thùy Diễm. Cô là người đã truyền cho em ngọn lửa và tình yêu dân ca. Đến nay, em có thể hát được nhiều làn điệu Ví, Giặm của quê hương. Không chỉ em, nhiều thế hệ học sinh trong trường thông qua câu lạc bộ dân ca Ví, Giặm có thêm hiểu biết sâu sắc và tình yêu với di sản dân ca; từ đó ý thức được trọng trách lan tỏa, giữ gìn di sản của thế hệ trẻ.

Với năng lực của một giáo viên Sư phạm âm nhạc và sự am hiểu của một Nghệ nhân dân gian, nhiều năm qua, cô là người tổ chức dàn dựng các chương trình dân ca Ví, Giặm cho nhà trường tham gia, giành giải cao tại các kỳ liên hoan tiếng hát học đường cấp huyện và toàn tỉnh. Các tiết mục do cô dàn dựng luôn có sự kết hợp hài hòa giữa yếu tố truyền thống và hơi thở hiện đại, giữ được hồn cốt của di sản nhưng vẫn hấp dẫn khán giả trẻ tuổi. Sự thành công liên tiếp tại các cuộc thi cấp tỉnh đã khẳng định chất lượng đào tạo và sự lan tỏa của dân ca Ví, Giặm trong học đường.

Cô Đặng Thị Lệ Thủy, Phó Hiệu trưởng Trường Trung học Cơ sở Thành Mỹ (xã Tiên Điền) cho biết, nhà trường rất vui mừng và tự hào khi có những giáo viên tận tâm như cô Diễm. Điều quý nhất ở cô không chỉ là tài năng hát hay, diễn giỏi mà còn tâm huyết truyền dạy để các học sinh tiếp cận di sản một cách tự nhiên, vui vẻ. Cô Diễm đã góp phần để trường học trở thành nơi nuôi dưỡng tình yêu với di sản, giúp di sản không bị đứt đoạn trong thời đại ngày nay.

Với cô Diễm: "Từ tình yêu, hiểu biết của mình về dân ca Ví, Giặm, tôi mong muốn góp sức trao truyền cho thế hệ trẻ những giá trị quý trong “kho báu” ông cha để lại, để di sản văn hóa quê hương ngày càng tỏa sáng". Từ tâm huyết và hành động thiết thực này, Nghệ nhân dân gian trẻ Phan Thị Thùy Diễm đang thực hiện một sứ mệnh cao cả: biến di sản không chỉ là niềm tự hào lịch sử, mà còn là nguồn cảm hứng và hành trang văn hóa của thế hệ tương lai.