Kho carbon từ rừng và biển

Hiện Côn Đảo có 16 hòn đảo lớn nhỏ với tổng diện tích tự nhiên khoảng 75,79 km2. Quần đảo này sở hữu hệ sinh thái rừng và biển phong phú, đặc trưng cho kiểu rừng nhiệt đới hải đảo. Tổng diện tích rừng và đất lâm nghiệp ở Côn Đảo đạt hơn 6.462 ha; trong đó, rừng tự nhiên chiếm 92,88%. Tổng trữ lượng carbon rừng đạt gần 430.000 tấn, với rừng tự nhiên đóng góp lớn nhất (99,26%). Đối với hợp phần biển, tổng trữ lượng carbon đại dương ước đạt 318,02 tấn, chưa kể khoảng 15 tấn từ thảm cỏ biển.

Theo Tiến sỹ Phạm Văn Duẩn, Phó Viện trưởng Viện Sinh thái rừng và Môi trường, việc quản lý, bảo tồn rừng và biển tại Côn Đảo cần được xem xét toàn diện để phát huy tối đa vai trò của chúng như những "bể chứa" carbon tự nhiên.

Để tối ưu hóa tiềm năng này, Tiến sỹ Phạm Văn Duẩn cho rằng, Côn Đảo cần đẩy mạnh giải pháp đồng bộ. Việc ứng dụng công nghệ hiện đại như máy bay không người lái và hệ thống giám sát vệ tinh có thể giúp theo dõi và phát hiện sớm các vi phạm, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý. Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh các dự án trồng rừng và phục hồi hệ sinh thái biển. Việc trồng mới rừng ngập mặn và san hô không chỉ gia tăng diện tích "bể chứa" carbon mà còn góp phần bảo vệ bờ biển, chống xói mòn và tạo sinh cảnh cho các loài thủy sinh. Đặc biệt, Côn Đảo cần tập trung vào việc phục hồi các thảm cỏ biển, một trong những hệ sinh thái có khả năng lưu trữ carbon cao nhất trên trái đất, thường được gọi là "carbon xanh".

Về lâu dài, các chuyên gia môi trường cho rằng, Côn Đảo cần nghiên cứu và áp dụng mô hình tài chính xanh, kêu gọi đầu tư từ các tổ chức quốc tế và doanh nghiệp. Nguồn thu từ tín chỉ carbon sẽ được tái đầu tư vào bảo tồn, tạo động lực kinh tế cho cộng đồng địa phương. Với diện tích rừng lớn, trữ lượng carbon cao và xu hướng tăng diện tích rừng, Côn Đảo có tiềm năng tham gia các cơ chế tín chỉ carbon tự nguyện. Nguồn carbon từ biển, dù chiếm tỷ trọng nhỏ, vẫn có giá trị bổ sung vào danh mục tín chỉ "carbon xanh". Điều kiện tiên quyết là cần xây dựng hệ thống giám sát, báo cáo, thẩm định đạt chuẩn quốc tế, cùng với cơ chế chia sẻ lợi ích và khung pháp lý phù hợp theo Nghị định 06/2022/NĐ-CP và các hướng dẫn của Bộ Nông nghiệp và Môi trường.

Tiềm năng phát triển

Tiềm năng giảm phát thải khí nhà kính từ rừng và biển Côn Đảo là rất lớn, nhất là trong việc triển khai xây dựng mô hình bán tín chỉ carbon. Đây cũng chính là cơ sở quan trọng để Côn Đảo xây dựng đề án kinh tế tuần hoàn gắn với bảo tồn và phát huy giá trị dịch vụ hệ sinh thái. Điều này sẽ đưa Côn Đảo trở thành hình mẫu về phát triển xanh, tăng trưởng bền vững theo định hướng của TP. Hồ Chí Minh, đồng thời góp phần thực hiện cam kết của Việt Nam tại Hội nghị COP26 về đạt mức phát thải ròng bằng "0" vào năm 2050.

Theo ông Phạm Hồng Lượng, Phó Cục trưởng Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Việt Nam đã có những bước tiến đầu tiên trong việc chuyển nhượng tín chỉ carbon. Việc xây dựng, triển khai nhiệm vụ đánh giá trữ lượng carbon và tiềm năng giảm phát thải khí nhà kính tại Côn Đảo, tạo tiền đề để thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn, hướng đến nền kinh tế xanh và phát triển bền vững.

Là đơn vị trực tiếp quản lý "hệ sinh thái rừng, biển" ở Côn Đảo trong nhiều năm qua, ông Nguyễn Khắc Pho, Giám đốc Ban quản lý Vườn quốc gia Côn Đảo nhấn mạnh: Việc đánh giá đúng tiềm năng giảm phát thải là nhiệm vụ cấp thiết, giúp xác định cơ hội và lộ trình để vừa bảo tồn thiên nhiên, vừa khai thác hợp lý các giá trị dịch vụ hệ sinh thái. Côn Đảo có lợi thế đặc biệt với tiềm năng du lịch sinh thái lớn. Việc lồng ghép bảo tồn với phát triển du lịch sẽ tạo ra một mô hình kinh tế tuần hoàn, vừa bảo vệ môi trường, vừa mang lại lợi ích kinh tế cho người dân.

Để thực hiện điều này, ông Nguyễn Khắc Pho cho rằng cần phát triển các sản phẩm du lịch sinh thái có trách nhiệm, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Thay vì các hoạt động du lịch ồ ạt, cần tập trung vào các tour khám phá rừng, lặn biển ngắm san hô, quan sát rùa biển lên bờ đẻ trứng... với quy mô nhỏ, có kiểm soát chặt chẽ. Du khách tham gia có thể được giáo dục về tầm quan trọng của việc bảo tồn và đóng góp trực tiếp vào các quỹ bảo vệ môi trường thông qua phí tham quan.

Về lâu dài, các đơn vị quản lý cần đẩy mạnh nghiên cứu khoa học để đánh giá chính xác trữ lượng carbon của các hệ sinh thái rừng và biển tại Côn Đảo. Các nghiên cứu này sẽ là cơ sở khoa học để xây dựng các chính sách quản lý hiệu quả hơn, đồng thời tăng cường uy tín và sức hấp dẫn của các dự án tín chỉ carbon. Bà Lương Thị Lệ Hằng, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ TP. Hồ Chí Minh cho biết, tham gia thị trường carbon là một mô hình mới, đòi hỏi Côn Đảo phải đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế. Việc đánh giá tiềm năng giảm phát thải sẽ là cơ sở để xây dựng mô hình này, góp phần thúc đẩy bảo vệ và phát triển bền vững theo định hướng "xanh - bền vững - thông minh" của Thành phố.

Theo bà Lương Thị Lệ Hằng, vườn quốc gia Côn Đảo được biết đến là một trong những khu bảo tồn thiên nhiên quan trọng của Việt Nam, với hệ sinh thái rừng và biển đa dạng, giàu giá trị. Việc xây dựng và triển khai nhiệm vụ đánh giá trữ lượng carbon và tiềm năng giảm phát thải khí nhà kính từ rừng và biển Côn Đảo là hết sức cần thiết và cấp bách, tạo tiền đề để thúc đẩy mô hình kinh tế tuần hoàn, hướng đến nền kinh tế xanh và phát triển bền vững tại vùng đất này.

Bằng cách kết hợp hài hòa giữa bảo tồn, phát triển du lịch và sự tham gia của cộng đồng, Côn Đảo có thể biến tiềm năng giảm phát thải khí nhà kính thành một động lực mạnh mẽ cho sự phát triển bền vững. Điều này không chỉ bảo vệ "lá phổi" xanh và "bể chứa" carbon quý giá của Côn Đảo mà còn đóng góp tích cực vào nỗ lực chung của Việt Nam trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu.