Các vụ đánh bom vừa qua ở ga tàu điện ngầm tại thủ đô Mátxcơva (Nga) làm hơn 100 người thương vong khiến người dân nước này nhớ lại một hình ảnh tưởng như đã trôi qua nhiều năm: Những “góa phụ đen”. Họ là những nữ khủng bố sẵn sàng tham gia đánh bom liều chết dưới danh nghĩa của một cuộc “thánh chiến Hồi giáo”.

Được gọi là những “góa phụ đen” bởi các đối tượng này đều đã mất chồng, anh, em hoặc những người thân thích trong hai cuộc chiến giữa nhóm người Hồi giáo nổi loạn ở Chechnya với người Nga kể từ năm 1994. Bị kích động mạnh bởi lòng thù hận và đau khổ, các “góa phụ đen” luôn có ý nghĩ trả thù. Do đa phần là những người ít học, họ dễ dàng bị thu phục bởi các phần tử Hồi giáo cực đoạn trong quá trình tuyển mộ chiến binh cảm tử phục vụ cho các vụ tấn công ở miền nam nước Nga.

Một “góa phụ đen” người Chechnya.

Không ai biết đích xác số lượng “góa phụ đen” là bao nhiêu, nhưng con số ước tính chỉ khoảng vài chục. Họ thường đến từ khu vực miền núi Bắc Caucasus, cách Mátxcơva khoảng 1.300 km về phía nam, nơi có đông đảo cộng đồng Hồi giáo sinh sống. Các cuộc huấn luyện diễn ra trong những khu vực được bảo vệ nghiêm ngặt, nằm giữa núi rừng nơi lực lượng an ninh Nga hiếm khi chạm tới. Họ được nhồi nhét các tư tưởng cấp tiến và những lời thuyết giảng rằng người Nga là kẻ thù xâm chiếm đất nước. Những kẻ huấn luyện dạy cho họ cách giấu bom trong quần áo, cách kích nổ thiết bị và cách giữ bình tĩnh khi bị nghi ngờ. Lần cuối cùng các “góa phụ đen” xuất hiện bên ngoài khu vực Bắc Caucasus là vào năm 2004.

Thủ phạm đồng thời là nạn nhân

Trong cuộc chiến ở Chechnya, phụ nữ hầu như bị quên lãng. Kể từ khi cuộc xung đột bắt đầu những năm 1990, họ chỉ được nhắc tới như là những người tị nạn. Hàng trăm nghìn phụ nữ Chechnya phải lũ lượt rời bỏ quê hương để đến lánh nạn trong những khu trại tạm bợ ở các nước láng giềng. Chuyên gia Irina Zvigeskaya của Viện nghiên cứu phương Đông ở Mátxcơva nhận định: “Trong xã hội Chechnya có một điều kỳ lạ đang diễn ra. Trước đây, không hề có chuyện phụ nữ đi đánh nhau.

Đài tưởng niệm các nạn nhân thiệt mạng trong vụ tấn công nhà hát Dobrovka Moscow năm 2002.

Theo truyền thống, họ chỉ là người chủ gia đình và kiếm tìm hòa bình”. Tuy nhiên, những cuộc điều tra mới đây về động cơ đánh bom tự sát của phụ nữ Chechnya cho thấy, gần như toàn bộ phụ nữ Chechnya ở các khu vực xung đột đang bị stress nặng và bất ổn tinh thần, 3/4 phụ nữ mất người thân, 60% mất nhà cửa và 1/2 không có công ăn việc làm. Nhà báo Yulia Yuzik, trong cuốn sách “Những cô dâu của thánh Allah” xuất bản năm 2003, đã cố gắng tiếp cận gia đình của những phụ nữ đánh bom liều chết và phát hiện rằng cuộc sống thấp kém và tình trạng góa bụa của những bà vợ có chồng chết trong chiến tranh ở Chechnya đã khiến họ dễ dàng trở thành tình nguyện viên cho các thế lực Hồi giáo cực đoan.

Tờ Moscow Times cho biết, kể từ vụ đánh bom liều chết đầu tiên của một phụ nữ vào năm 2001, những “góa phụ đen” này đã tham gia 2/3 trong gần 40 vụ tấn công khủng bố cướp đi sinh mạng của khoảng 900 người trên khắp nước Nga. Theo nhận định của giới chuyên gia về chống khủng bố, những nhóm Hồi giáo cực đoan khác trên thế giới cũng sử dụng phụ nữ đánh bom liều chết, nhưng tỷ lệ này ở các nhóm nổi dậy Bắc Caucasus đặc biệt cao.

Phong trào đánh bom tự sát do “góa phụ đen” tiến hành bắt đầu nổi lên từ năm 2003, mặc dù trước đó một năm đã có nữ khủng bố tham gia vào vụ bắt giữ 850 con tin trong nhà hát Dobrovka Moscow hôm 23/10/2002. Một trong những trường hợp đánh bom tự sát đầu tiên do phụ nữ đảm nhiệm là vụ ám sát nhà lãnh đạo Chechnya thân Nga Akhmad Kadyrov trong một buổi lễ tôn giáo hồi tháng 5/2003. Tháng 7 và tháng 12 cùng năm đó, những nữ khủng bố Chechnya lại tiếp tục tấn công thủ đô Mátxcơva. 15 người đã thiệt mạng trong một buổi nhạc rock ngoài trời hồi tháng 7 và 6 người chết trong vụ tấn công tháng 12. “Góa phụ đen” cũng nằm trong thành phần của nhóm khủng bố gây ra cuộc thảm sát tại trường học ở Beslan (Bắc Ossetia) năm 2004, khiến 334 người thiệt mạng, trong đó có 186 trẻ em.

Nhận định về hiện tượng “góa phụ đen”, ông Nikolai Zakharov - người phát ngôn của Cơ quan An ninh Liên bang Nga (FSB) - cho rằng: Việc đội quân “góa phụ đen” do Shamil Basayev, trùm khủng bố Chechnya khét tiếng, đào tạo và huấn luyện, ồ ạt đến Mátxcơva chứng tỏ rằng hầu hết các băng nhóm loạn quân Chechnya đã suy yếu nhiều. Do đó, các thủ lĩnh cực đoan của loạn quân Chechnya không ngần ngại dùng mạng sống của phụ nữ Chechnya để gây tội ác.

Luiza Asmayeva, một “góa phụ đen” 23 tuổi, trước khi chết trong một cuộc đọ súng giữa phiến quân Chechnya với cảnh sát Nga kể lại: Cô sống ở huyện Naursky, Chechnya. Phiến quân buộc cô rời khỏi nhà, gia nhập đội quân “góa phụ đen”, được huấn luyện trở thành “bom sống” để gây tội ác ở Grozny. “Thầy tinh thần” của cô là lính đánh thuê Arập. “Góa phụ đen” được đào tạo tại một trại riêng. Phiến quân chọn phụ nữ không có cha và anh em trai, góa chồng càng tốt. Ai dám cãi lại, chúng sẽ dùng các biện pháp cưỡng ép tàn bạo, kể cả tấn công tình dục. Để rút ngắn quá trình đào tạo, các phụ nữ đều phải chích thuốc hướng thần. Dưới ảnh hưởng của thuốc, cộng thêm những áp lực bên ngoài, hầu hết các “góa phụ đen” đều tuyệt vọng, không thiết sống nữa…

Vũ Hội - Hồng Hạnh (Tổng hợp)