Trong bối cảnh xung đột Nga - Ukraine kéo dài, chiến trường đã chứng kiến sự thay đổi đáng kể khi thiết bị bay không người lái (UAV) trở thành vũ khí chủ lực, thay thế một phần pháo binh truyền thống. Theo đài phát thanh châu Âu tự do RFE/RL ngày 20/9, gần 44 tháng sau cuộc chiến, cả hai bên đều không ngừng cải tiến chiến thuật và công nghệ. Tuy nhiên, một đơn vị UAV tinh nhuệ của Nga đã nổi lên như một "cơn ác mộng", gây ra những tổn thất nặng nề cho lực lượng Ukraine trên toàn tuyến đầu dài 1.100 km. Đơn vị này mang tên Rubicon.

Dựa trên các phát hiện mới nhất từ RFE/RL, đơn vị Rubicon không chỉ là một tổ chức quân sự đơn thuần. Maria Berlinska, người đứng đầu Trung tâm Hỗ trợ Trinh sát trên không Ukraine, nhận định: “Rubicon có ban quản lý xuất sắc, hoạt động có hệ thống, tuyển chọn nhân sự giỏi nhất, được đào tạo và cung cấp mọi nguồn lực cần thiết”.

"Nỗi kinh hoàng" mang tên Rubicon

Được thành lập vào mùa hè năm 2024, có khả năng theo lệnh của Bộ trưởng Quốc phòng Nga mới được bổ nhiệm Andrei Belousov, Rubicon chính thức được gọi là Trung tâm Hệ thống Không người lái Tiên tiến Rubicon. Dù mối liên hệ với Bộ Quốc phòng Nga chưa rõ ràng, đơn vị này đã nhanh chóng thể hiện sức mạnh vượt trội. Rob Lee, cựu sĩ quan Thủy quân Lục chiến Mỹ và là nhà phân tích quân sự tại Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại, khẳng định: "Họ là lý do chính giúp Nga có thể lấy lại gần như toàn bộ khu vực Kursk vào tháng 2 và tháng 3".

Hoạt động bí mật và có tính hệ thống cao, Rubicon đã giáng những đòn quyết định vào các tuyến đường tiếp tế của quân đội Ukraine tại làng Sudzha, khiến lực lượng phòng thủ ở đây gần như bị tê liệt. Cuối cùng, vào tháng 3, Ukraine buộc phải rút quân khỏi Kursk.

Ai là người đứng sau "thế lực" đáng gờm này? Cuộc điều tra của RFE/RL hé lộ chỉ huy của Rubicon dường như là Đại tá Sergei Budnikov, từng là sĩ quan pháo binh và bộ binh thủy quân lục chiến. 

Để thu hút nhân tài, Rubicon sẵn sàng chi trả khoản tiền thưởng hậu hĩnh. Một nhà tuyển dụng của đơn vị cho biết tiền thưởng khi ký hợp đồng có thể lên tới 3 triệu rúp (tương đương 36.000 USD).

Chiến thuật và công nghệ vượt trội

Rubicon không chỉ tập trung vào một loại hình tác chiến, mà là một tổ chức tổng hợp, thử nghiệm các chiến thuật mới và tự đào tạo người điều khiển UAV. Theo chuyên gia Lee, tính đến mùa xuân năm 2025, Rubicon có 7 đơn vị, mỗi đơn vị gồm khoảng 130-150 nhân sự, chuyên biệt hóa từng khía cạnh của chiến tranh UAV. Có đơn vị chuyên săn lùng UAV trinh sát, có đơn vị tập trung vào UAV hạng nặng, trong khi những đơn vị khác lại tinh thông về tác chiến điện tử và trinh sát tín hiệu vô tuyến để xác định vị trí của UAV Ukraine và người điều khiển.

Chính nhờ sự chuyên môn hóa cao độ này, kể từ tháng 2 năm nay, Rubicon đã tấn công một cách có hệ thống vào các đơn vị điều khiển UAV của Ukraine, những người thường hoạt động ở vị trí xa tiền tuyến. Hậu quả là, một lữ đoàn Ukraine đã mất tới 70% số lượng người điều khiển UAV chỉ trong một tuần. Theo số liệu thống kê từ LostArmour, trang web ủng hộ Điện Kremlin, hơn 25% các cuộc tấn công của Rubicon nhắm vào UAV, trong khi 15% khác nhằm vào các hệ thống radar và thông tin liên lạc.

Trung tá Kyrylo Veres, người chỉ huy một trung đoàn UAV của Ukraine, gọi hoạt động của Rubicon là "đỉnh cao" và bày tỏ hy vọng họ không mở rộng quy mô. Denys Mishchenko, một binh sĩ Ukraine, cũng cảnh báo: "Đây là một đối thủ rất mạnh cần được chú ý nhiều hơn".

Mặc dù Ukraine vẫn được đánh giá là có lợi thế về công nghệ UAV, nhưng Konrad Muzyka, nhà phân tích quân sự người Ba Lan, cho rằng khoảng cách này đã thu hẹp đáng kể nhờ Rubicon. "Họ đang tàn phá tuyến phòng thủ thứ hai và thứ ba của Ukraine, và họ làm điều đó một cách rất có hệ thống, rất bài bản", ông Muzyka nhận định.

Sự trỗi dậy của Rubicon không chỉ là một tín hiệu cho thấy sự thay đổi chiến thuật trên chiến trường, mà còn là lời cảnh tỉnh về tầm quan trọng của công nghệ và sự tổ chức bài bản trong chiến tranh hiện đại. Ukraine hiện đang phải vật lộn tìm cách đối phó với một đối thủ mới, được đầu tư mạnh mẽ và có phương pháp hoạt động hiệu quả.