Gia tăng sức mạnh nội sinh

Giữa tháng 9/2025, SCIC đã giải ngân 7.770 tỷ đồng vào Vietnam Airlines nâng tổng vốn đầu tư vào hãng hàng không quốc gia Việt Nam lên gần 15.000 tỷ đồng, chiếm 47,09% vốn điều lệ của VNA.

Các khoản đầu tư của SCIC giúp Vietnam Airlines không chỉ đảm bảo dòng tiền ổn định trong dài hạn mà còn giúp doanh nghiệp thoát khỏi tình trạng âm vốn chủ sở hữu, có thêm nguồn lực để phục hồi hoạt động sản xuất kinh doanh, cải thiện dòng tiền và triển khai kế hoạch mở rộng đội bay. Đây là nền tảng vững chắc cho quá trình phục hồi toàn diện và phát triển bền vững của Vietnam Airlines sau giai đoạn bị tác động nặng nề bởi đại dịch Covid-19.

Đây là một trong những hoạt động đầu tư tài chính mang sứ mệnh đặc biệt quan trọng của SCIC với tư cách là nhà đầu tư của Chính phủ. VNA được tiếp sức, có lãi trở lại, hồi phục mạnh mẽ và hứa hẹn đem lại lợi nhuận tốt cho khoản đầu tư của SCIC.

Tính đến ngày 30/9/2025, danh mục đầu tư của SCIC còn 111 doanh nghiệp, với tổng vốn theo giá trị sổ sách là 61.583 tỷ đồng, trên tổng vốn điều lệ là 269.204 tỷ đồng, bao gồm: 106 Công ty cổ phần; 01 Công ty TNHH 2 thành viên; 04 Công ty TNHH MTV.

Với hệ thống người đại diện được coi như những cánh tay nối dài của SCIC, Tổng công ty đã tích cực thực hiện quyền của cổ đông/thành viên góp vốn tại các doanh nghiệp, thúc đẩy sự đổi mới, hoạt động hiệu quả tại các doanh nghiệp.

Năm 2024, nhiều doanh nghiệp có vốn của SCIC đã hoàn thành vượt mức kế hoạch kinh doanh đề ra (chiếm 40,5%), trong đó có một số doanh nghiệp vượt kế hoạch ở mức cao như: CTCP Tư vấn đầu tư và Đầu tư Việt Nam (377,8%), CTCP Cơ khí và Khoáng sản Hà Giang (204%), CTCP Nông sản thực phẩm xuất khẩu Cần Thơ (169%), Tổng công ty Tư vấn xây dựng Việt Nam – CTCP (143%), Ngân hàng thương mại cổ phần Quân đội (115%), Tổng công ty Dược Việt Nam – CTCP (108%), Tổng công ty cổ phần Tái bảo hiểm quốc gia Việt Nam (108%), Tập đoàn Dệt May Việt Nam (108%)… Doanh nghiệp đạt tỷ suất lợi nhuận/vốn chủ sở hữu (ROE) năm 2024 trên 20% như: Ngân hàng Thương mại cổ phần Quân đội (22,6%), CTCP Sữa Việt Nam (26,1%), CTCP Nhựa Thiếu niên Tiền Phong (20,07%)…

Thực tế cho thấy hoạt động hiệu quả của các doanh nghiệp có vốn của SCIC là một trong các yếu tố đóng góp vào kết quả kinh doanh hàng năm của SCIC. Nhìn rộng hơn, trong gần 20 năm hoạt động, SCIC đã duy trì kết quả kinh doanh tích cực: tổng lợi nhuận trước thuế đạt 108.830 tỷ đồng, nộp NSNN 108.145 tỷ đồng (SCIC nằm trong TOP 20 doanh nghiệp nộp NSNN lớn nhất năm 2024 với số tiền 9.567,9 tỷ đồng), tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu (ROE) bình quân đạt khoảng 13%/năm.

Theo Chuyên gia kinh tế, PGS.TS Ngô Trí Long, quan điểm xuyên suốt trong tư duy chính sách của Đảng và Nhà nước gần đây là: Cải cách thể chế cho khu vực kinh tế tư nhân không đồng nghĩa với việc thu hẹp vai trò của DNNN. Các chính sách mới cho thấy Đảng và Nhà nước vẫn xác định DNNN là “công cụ vật chất” để định hướng, điều tiết nền kinh tế trong những lĩnh vực thiết yếu, ít hấp dẫn với tư nhân hoặc gắn liền với mục tiêu chiến lược quốc gia.

Một yêu cầu cốt lõi được khẳng định trong Luật 68/2025 về quản lý vốn nhà nước là tách bạch rõ ràng giữa vai trò Nhà nước với tư cách là “nhà đầu tư vốn” và vai trò của doanh nghiệp hoạt động theo cơ chế thị trường. Nhà nước không can thiệp hành chính vào hoạt động sản xuất - kinh doanh, chỉ giám sát phần vốn góp, giao quyền cho doanh nghiệp chủ động, tự chịu trách nhiệm.

Ông Long nêu quan điểm, trong giai đoạn mới, các DN có vốn của SCIC nói riêng và vốn nhà nước nói chung không chỉ tồn tại để bảo toàn vốn hay duy trì hoạt động, mà phải “ra sân” cùng với tư nhân, trở thành lực lượng chủ công trong các chiến lược phát triển kinh tế, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn.

Cũng phải nhấn mạnh rằng, đổi mới sáng tạo không chỉ đem lại hiệu quả thiết thực cho các doanh nghiệp được đo đếm bằng các con số doanh thu, lợi nhuận mà còn phả sức nóng vào hoạt động doanh nghiệp, tạo động lực cho cả doanh nghiệp năng động, tiến lên.

Hợp lực nắm bắt cơ hội mới

Củng cố sức mạnh nội sinh là yêu cầu sống còn song với các doanh nghiệp, việc hợp lực, tìm kiếm đối tác, mở mang ra thị trường thế giới cũng quan trọng không kém.

Xu hướng hội nhập quốc tế từ lâu được SCIC thúc đẩy mạnh mẽ. Trong quý II.2025 mới đây, SCIC và OIA đã ký biên bản ghi nhớ thành lập Quỹ đầu tư chung "Vietnam New Era Growth Fund" - Quỹ Đầu Tư Tăng Trưởng Kỷ Nguyên Mới Việt Nam”.

Quỹ được thành lập từ vốn góp của SCIC, OIA và huy động thêm từ các quỹ đầu tư khác trong khu vực Vùng Vịnh. Các ngành Quỹ ưu tiên lựa chọn đầu tư bao gồm: Hạ tầng số và viễn thông, công nghệ; Khoáng sản và luyện kim; Tài chính và cổ phần hoá Doanh nghiệp nhà nước; Nông nghiệp.

Trước đó, từ năm 2008, hoạt động xúc tiến, hợp tác đầu tư với Oman đã được SCIC thực hiện thông qua việc thành lập Công ty cổ phần Đầu tư Việt Nam - Oman (VOI). Quỹ VOI đã thực hiện hơn 20 khoản đầu tư vào nhiều lĩnh vực trọng yếu như cơ sở hạ tầng, năng lượng, công nghiệp, tài chính, giáo dục, y tế và bất động sản. Quỹ đã giải ngân 510 triệu USD, vượt xa mức cam kết ban đầu là 100 triệu USD. Với tổng giá trị đầu tư đã giải ngân, kinh nghiệm và kết quả hiệu suất đầu tư tích cực, quỹ VOI được coi là mô hình hợp tác về đầu tư thành công tại Việt Nam, tạo niềm tin thu hút các nhà đầu tư mới tại các nước Vùng Vịnh.

Ở nhiều doanh nghiệp có vốn góp của SCIC, hợp tác quốc tế đã và đang đem lại nhiều quả ngọt. Đơn cử như tại Traphaco, dự án chuyển giao công nghệ với tập đoàn dược phẩm top 3 Hàn Quốc Daewoong, triển khai trong vòng 2 năm qua, đã đem đến 15 thuốc mới. Dự án đặt mục tiêu chuyển giao tới 70 sản phẩm theo 3 giai đoạn.

Tổng công ty Dược Việt Nam mới đây đã tăng vốn tại Sanofi thành công. Đây là liên doanh có đóng góp lợi nhuận lớn nhất trong cơ cấu lợi nhuận của TCT.

Bối cảnh và tâm thế kinh doanh mới đang đòi hỏi “cú huých” mạnh cho quyền tự chủ và hiệu quả về mặt thể chế với các doanh nghiệp. Với SCIC, trên cơ sở nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế và tổng kết thực tiễn gần 20 năm hoạt động, SCIC đang báo cáo cấp có thẩm quyền về đề án củng cố, phát huy mô hình Tổng công ty theo hướng kinh doanh vốn chuyên nghiệp, tiến tới hình thành Quỹ đầu tư quốc gia; là công cụ để tái cơ cấu, nâng cao hiệu quả doanh nghiệp Nhà nước theo cơ chế thị trường; tập trung nguồn lực từ cơ cấu lại vốn tại các doanh nghiệp không thuộc diện Nhà nước nắm giữ và các nguồn lực Nhà nước giao khác để đầu tư phát triển các doanh nghiệp nhà nước quy mô lớn, các doanh nghiệp có hiệu quả cao.

Tại Đề án, SCIC cũng kiến nghị tiếp tục thúc đẩy việc chuyển giao quyền đại diện chủ sở hữu nhà nước tại tất cả các loại hình doanh nghiệp từ các Bộ/ngành/địa phương về SCIC để tiếp tục quá trình sắp xếp, cơ cấu lại DNNN, trong đó có cả các doanh nghiệp quy mô lớn trừ doanh nghiệp trong các lĩnh vực trọng yếu đã có các Tập đoàn lớn phụ trách như năng lượng, dầu khí, khoáng sản, điện lực,…; lĩnh vực quốc phòng an ninh và lĩnh vực thuần túy công ích.

Kỳ vọng rằng khi những cánh cửa cải cách thể chế được mở ra, doanh nghiệp sẽ tiếp tục có cơ hội giải phóng năng lực nội sinh, tăng quyền tự chủ và thúc đẩy hoạt động hiệu quả, minh bạch và cạnh tranh hơn.