Việc chỉnh trang tuyến phố dài 55 m này dự kiến hoàn thành trước dịp Đại lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội và được nhìn nhận như là bước đi đầu tiên trong bảo tồn khu phố cổ. Theo đó, những ngôi nhà trong phạm vi dự án sẽ được cải tạo lại theo đúng thiết kế ban đầu.

Cần cải tạo đồng bộ

Ngay hôm được giới thiệu tại Trung tâm thông tin du lịch phố cổ 28 Hàng Buồm, dự án này đã thu hút sự quan tâm của đông đảo người dân và cả các đơn vị kinh doanh du lịch bởi phố Tạ Hiền gắn với một biệt danh "ngã tư quốc tế" lúc nào cũng tấp nập khách du lịch nước ngoài; hơn nữa tuyến phố này lại nằm trong khu vực trung tâm của khu phố cổ Hà Nội; giữa phố có rạp Quảng Lạc - nơi diễn tuồng nổi tiếng một thời (sẽ được trùng tu riêng).

Anh Lại Văn Quân, hướng dẫn viên du lịch kể: Phố Tạ Hiền (thời Pháp có tên là Géraud) có sức hút kỳ lạ với khách nước ngoài, đặc biệt là với những khách Tây ba lô. Đến với Hà Nội, điểm đặt chân đầu tiên của họ là phố Tạ Hiền. Và sau những ngày thăm thú, tận hưởng, phố Tạ Hiền cũng là điểm nghỉ sau cùng trước lúc ra sân bay. Đây là tuyến phố du lịch và người dân ở đây sinh sống bằng nghề làm dịch vụ du lịch, thương mại. Có lẽ vì vậy, dự án chỉnh trang phố Tạ Hiền thu hút sự quan tâm của giới kinh doanh du lịch.

Những người dân nằm trong dự án chỉnh trang tuyến phố đều đồng ý với chủ trương cải tạo. Bà Ngô Ái Ngọc, nhà ở số 17 Tạ Hiền cho biết: "Tôi gần 70 tuổi nên rất ngại phải phá dỡ xây dựng lại, nhưng đây là chủ trương của Nhà nước nên tôi cũng đồng ý tiến hành sửa chữa. Nhưng đã làm thì nên làm đồng nhất, đẹp thì đẹp cả, một tuyến phố cổ dài hơn 200 m, vậy mà chỉ làm có 55 m, trong khi đoạn còn lại lên tận Hàng Buồm là đoạn xấu nhất, bẩn nhất... lại không được cải tạo. Bên cạnh đó, thời gian thi công cần nhanh chứ không thể như làm đường ống thoát nước gần đây mất tới cả tháng khiến công việc kinh doanh và sinh hoạt của nhiều hộ bị ảnh hưởng".

Thí điểm trước khi nhân rộng

Dự án chỉnh trang tuyến phố cổ Tạ Hiền là một phần trong dự án hợp tác giữa Hà Nội và thành phố Toulouse (Pháp) do Ban Quản lý phố cổ Hà Nội làm chủ đầu tư, Viện Kiến trúc, Quy hoạch Đô thị và Nông thôn tư vấn, thiết kế, với tổng kinh phí gần 15 tỉ đồng.

Theo đồ án thiết kế do Ban Quản lý phố cổ Hà Nội giới thiệu, phạm vi chỉnh trang là một phần của phố Tạ Hiền (dài 55 m). Kiến trúc đặc trưng khoảng đầu thế kỷ 20. Trong đó, cải tạo mặt đứng và mái dãy số lẻ từ nhà số 5 đến 27 (gồm 10 ngôi nhà liền khối, quy mô 2 tầng, mái ngói dốc, giống nhau, mang ảnh hưởng của kiến trúc Pháp). Còn mặt chẵn cải tạo lớp nhà ngoài, mặt đứng từ nhà số 8 đến số 18B (đây là những ngôi nhà có kiến trúc tương tự giống nhau, nhưng lại mang nét kiến trúc truyền thống Việt Nam). Tuy nhiên, hầu hết hai dãy này đã bị biến dạng, xuống cấp, một số nhà, người dân đã cải tạo làm mất tính chất ban đầu. Do đó, mặt đứng của 2 dãy nhà sẽ được chỉnh trang tu bổ lại cho đúng với thiết kế cũ. Toàn bộ mái hiên và kích thước cửa, mái vẩy, màu sơn sẽ được thiết kế chung, đồng bộ. Vị trí lắp đặt điều hòa, biển quảng cáo cũng được sắp xếp theo quy chuẩn.... Đồng thời, dự án sẽ cải tạo lại mặt đường, hệ thống thoát nước, lòng đường và hè đường, hệ thống điện sinh hoạt, điện chiếu sáng công cộng…

Ông Nguyễn Hoàng Long, đại diện Viện Kiến trúc, Quy hoạch Đô thị và Nông thôn (Bộ Xây dựng) cho biết: Đây là dự án cải tạo khu phố cổ có lấy ý kiến người dân trước khi thi công. Sau khi giới thiệu phương án chỉnh trang, Ban Quản lý sẽ tiếp thu ý kiến đóng góp của người dân trong khu phố cổ và sẽ trình các cấp duyệt trước khi khởi công. Bảo tồn di sản là chung cho cả xã hội nhưng con người sống ở trong những ngôi nhà cổ đó mới là đối tượng chính nên việc chỉnh trang phải phù hợp với cuộc sống của người dân phố cổ. Khi cải tạo, đơn vị thi công sẽ làm từng nhà một hoặc từng cụm liên đới. Đại diện Ban Quản lý phố cổ Hà Nội cũng cho biết: "Đây là một trong số ít những phố còn giữ được kiến trúc đồng nhất ban đầu, nên Ban Quản lý phố cổ đã lựa chọn một đoạn của công trình này để thí điểm".

Kiến trúc sư Romain Orfeuvre, đại diện phía Toulouse (Pháp) nhận xét: Dự án cải tạo một phần tuyến phố Tạ Hiền để làm mẫu cho việc cải tạo các tuyến phố khác sau này. Với dự án chỉnh trang phố Tạ Hiền, tôi và các đồng sự Việt Nam nghiên cứu cách đây hơn 4 năm và dự án này nằm trong kế hoạch dài hạn về bảo tồn phố cổ. Thực tế ngoài việc cải tạo bề ngoài, chúng tôi cũng tư vấn để người dân ở các ô phía trong cải tạo lại nhà vệ sinh, môi trường để tạo không gian sống hợp lý. Người dân là chủ thể sống của khu phố cổ nên dự án quan tâm đến môi trường sống của họ.

Xuân Cường