Ông đánh giá như thế nào về những thành tích đạt được trong năm 2017 của BHXH Việt Nam, nhất là những thành tích vượt bậc trong cải cách hành chính, giảm nợ, gia tăng đối tượng tham gia?

Tiến sĩ Phạm Lương Sơn, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam.

Năm 2017, toàn ngành BHXH đã hoàn thành toàn diện, vượt mức các chỉ tiêu kế hoạch được Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ giao. Trong đó, nổi bật là đẩy mạnh cải cách hành chính, ứng dụng công nghệ tin học trong hoạt động nghiệp vụ như: Hoàn thiện các phần mềm quản lý nghiệp vụ thu, cấp sổ BHXH, thẻ BHYT; xây dựng cơ sở dữ liệu tập trung toàn Ngành; cấp mã số định danh cho người tham gia BHXH, BHYT; khai trương và vận hành Trung tâm Điều hành hệ thống công nghệ thông tin, Trung tâm Dịch vụ khách hàng, phục vụ tư vấn, giải đáp cho người dân, người lao động các vấn đề liên quan đến BHXH, BHYT, BHTN; thực hiện công tác thanh tra chuyên ngành đối với các đơn vị nợ đọng BHXH, truy thu về quỹ BHXH hàng trăm tỷ đồng, giảm nợ đọng BHXH ở mức thấp nhất từ trước đến nay; từng bước kiểm soát được mức chi phí khám chữa bệnh (KCB) BHYT bất hợp lý..., góp phần ổn định an sinh xã hội và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Đến hết năm 2017, số người tham gia BHXH (cả bắt buộc và tự nguyện) đạt khoảng 13,9 triệu người, bằng 100,8% so với kế hoạch được Thủ tướng Chính phủ giao; đặc biệt đã có khoảng 80 triệu người tham gia BHYT, bằng 102,1% so với kế hoạch được Thủ tướng Chính phủ giao và đạt độ bao phủ BHYT khoảng 86% dân số cả nước, vượt 3,8% so với kế hoạch được Thủ tướng Chính phủ giao tại Quyết định số 1167/QĐ-TTg. Tổng số thu BHXH, BHYT, BHTN toàn Ngành đạt trên 291 nghìn tỷ đồng, bằng 101,6% so với kế hoạch được Thủ tướng Chính phủ giao. Nợ BHXH phải tính lãi giảm chỉ còn 5.737 tỷ đồng, bằng 2,9% so với kế hoạch thu BHXH được giao, giảm 0,8% so với năm 2016 và là tỷ lệ nợ thấp nhất từ trước đến nay.

Qua công tác kiểm tra, thanh tra chuyên ngành, đã phát hiện 42.263 lao động thuộc đối tượng phải tham gia, nhưng chưa tham gia hoặc đóng thiếu thời gian với số tiền phải truy đóng là 88,2 tỷ đồng; 50.734 lao động đóng thiếu mức quy định với số tiền phải truy đóng là 47,3 tỷ đồng. Tổng số tiền các đơn vị được thanh tra, kiểm tra nợ là trên 2.776 tỷ đồng; số tiền nợ sau thanh tra, kiểm tra là 1.312 tỷ đồng (tỷ lệ thu hồi nợ qua công tác thanh tra, kiểm là 52,7%). Về kết quả xử lý vi phạm hành chính: đã lập Biên bản xử lý vi phạm hành chính 505 đơn vị sử dụng lao động.

Bên cạnh đó, công tác cải cách TTHC và ứng dụng CNTT cũng đạt những bước tiến “ngoạn mục”. Theo đánh giá của Ngân hàng thế giới (WB) tại Báo cáo môi trường kinh doanh toàn cầu năm 2018, mức độ thuận lợi về môi trường kinh doanh của Việt Nam xếp thứ 68/190 quốc gia và vùng lãnh thổ (tăng 14 bậc so với Báo cáo năm 2017). Trong đó, chỉ số nộp thuế, BHXH xếp thứ 86/190 (tăng 81 bậc so với Báo cáo năm 2017). Nếu so với các nước Asean 4 và Asean 6, Việt Nam đứng thứ 4, sau Singapore (thứ 7/190), Thái Lan (thứ 67/190), Malaysia (thứ 73/190). Báo cáo Chỉ số sẵn sàng ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông Việt Nam (Việt Nam ICT Index 2017) do Bộ Thông tin và Truyền thông công bố mới đây đã ghi nhận sự bứt phá ngoạn mục của BHXH Việt Nam. Tăng 18 bậc so với năm 2016, BHXH Việt Nam đã vươn lên vị trí thứ 2 trong bảng xếp hạng chung của 25 bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ có dịch vụ công...

Năm 2018, một loạt chính sách liên quan đến BHXH, BHYT có hiệu lực. Vậy trong thời gian tới, ngành BHXH sẽ triển khai những chính sách này như thế nào vào cuộc sống?

Trên cơ sở chức năng nhiệm vụ được giao, BHXH Việt Nam sẽ luôn chủ động phối hợp với các Bộ, ngành liên quan, cử cán bộ tham gia các Ban Chỉ đạo, Tổ Biên tập xây dựng dự thảo Nghị định, Thông tư hướng dẫn thi hành Luật BHXH, Luật BHYT, Luật An toàn vệ sinh lao động; kịp thời phát hiện những vấn đề vướng mắc, bất cập liên quan trực tiếp đến việc triển khai thực hiện nhiệm vụ, liên quan đến đơn vị, doanh nghiệp và người dân, để kịp thời có những đề xuất, kiến nghị với các cơ quan có thẩm quyền nghiên cứu, giải quyết.

Bảo hiểm xã hội quận Cầu Giấy triển khai đồng bộ các giải pháp cải cách thủ tục hành chính. Ảnh: Dương Ngọc/TTXVN

Trong công tác tuyên truyền cả về nội dung và hình thức theo hướng chuyên nghiệp; BHXH tập trung vào nhóm đối tượng là người tham gia BHXH tự nguyện, người tham gia BHYT theo hộ gia đình và người lao động làm việc trong các khu công nghiệp, khu chế xuất.

Ngày 24/8/2017, Ban Cán sự Đảng BHXH Việt Nam ban hành Nghị quyết số 96/NQ-BCS về “Đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác truyền thông BHXH, BHYT trong tình hình mới”, trong đó đã xác định công tác truyền thông là một nhiệm vụ quan trọng hàng đầu trong tổ chức thực hiện chính sách, pháp luật BHXH, BHYT và phải được tiến hành một cách chủ động, tích cực, thường xuyên, liên tục. Trên cơ sở đó, năm 2018, BHXH Việt Nam tiếp tục đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền theo hướng chuyên nghiệp hóa cả về nội dung và phương thức tiếp cận người tham gia, nghiên cứu các hình thức tuyên truyền phù hợp với từng nhóm đối tượng, phát huy vai trò của các cơ quan truyền thông, báo chí… nhằm giúp người dân, doanh nghiệp hiểu được quyền và nghĩa vụ về BHXH, BHYT và tự giác tham gia.

Vấn đề nợ BHXH, BHYT, BHTN luôn là vấn đề bức xúc trong thời gian qua, ảnh hưởng đến quyền lợi người lao động. Tuy nhiên, từ năm 2018, Bộ luật Hình sự (sửa đổi) sẽ có hiệu lực, ông kỳ vọng gì vào điều này?

Bộ luật Hình sự (sửa đổi) có hiệu lực từ năm 2018 đã quy định: Điều 214 “Tội gian lận BHXH, BHTN”, Điều 215 “Tội gian lận BHYT,” Điều 216 “Tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động”.

Theo Điều 214 và Điều 215, hành vi gian lận BHXH, BHYT, tùy vào số tiền chiếm đoạt, gây thiệt hại và trường hợp vi phạm sẽ bị xử phạt hành chính hoặc phạt tù; mức cao nhất phạt tiền là 500 triệu đồng, mức phạt tù cao nhất đến 10 năm. Theo Điều 216, hành vi không đóng hoặc đóng BHXH, BHYT không đầy đủ theo quy định sẽ bị xử phạt hành chính hoặc phạt tù, cao nhất lên tới 7 năm. Mức phạt tiền đối với pháp nhân là doanh nghiệp có thể lên tới 3 tỷ đồng.

Trước đây, các vi phạm về BHXH, BHYT mới chỉ quy định xử lý hành chính, nay Quốc hội đưa ra biện pháp xử lý mạnh hơn là hình sự. Tuy nhiên, chúng ta không hình sự hóa tất cả các hành vi trốn đóng, nợ đọng BHXH, BHYT. Giải pháp hình sự để xử lý những trường hợp vi phạm sẽ có tác dụng để răn đe, làm gương và đòi hỏi các cơ quan chức năng cần có những biện pháp mạnh hơn trong việc tuân thủ pháp luật về BHXH, BHYT nhằm đảm bảo quyền lợi cho người lao động.

Việc xử lý hình sự để bảo đảm công bằng trong kinh doanh của các doanh nghiệp, bình bẳng trước pháp luật. Chúng ta tiến tới nền hành chính thực hiện theo thượng tôn pháp luật, sống và làm việc theo pháp luật. Các doanh nghiệp cần làm tròn nghĩa vụ của mình. Một doanh nghiệp trốn đóng BHXH chứng tỏ mối quan hệ với người lao động không tốt và không tạo niềm tin để người lao động muốn đóng góp, xây dựng, phát triển doanh nghiệp. Khi thực hiện 3 điều luật này, việc tuân thủ pháp luật BHXH, BHYT của các doanh nghiệp sẽ tốt hơn, trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp đối với người lao động cũng sẽ cao hơn. Về phía người lao động, họ cũng sẽ phải cố gắng tuân thủ pháp luật, tạo mối quan hệ hài hòa, tiến bộ; doanh nghiệp cũng sẽ phải tăng cường đối thoại với tổ chức công đoàn trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động.

Trên cơ sở chức năng thanh tra chuyên ngành được giao, cơ quan BHXH sẽ tăng cường công tác thanh tra chuyên ngành tại các đơn vị sử dụng lao động nợ đọng BHXH, BHYT; tiếp tục phối hợp với các sở, ngành liên quan trong việc thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về BHXH, BHYT; nếu phát hiện vi phạm trốn đóng, gian lận BHXH, BHYT, cơ quan BHXH sẽ xử phạt hành chính, nếu đơn vị sử dụng lao động nào vẫn cố tình chây ì, cơ quan BHXH sẽ chuyển hồ sơ sang phía cơ quan điều tra để xử lý hình sự tội danh này.

Để tiếp tục mở rộng đối tượng tham gia BHYT, BHXH, trong thời gian tới, BHXH Việt Nam sẽ triển khai những giải pháp cụ thể nào? Nhân dịp năm mới, ông có thông điệp nào muốn gửi tới người lao động, người dân đã, đang và sẽ tham gia BHYT, BHXH?

Năm 2018, mục tiêu của ngành BHXH đặt ra trong lĩnh vực thu vẫn phải làhoàn thành và vượtcác chỉ tiêu được Chính phủ giao.Để đạt được điều này, ngoài cố gắng nội tại, ngành BHXH sẽ phối hợp chặt chẽ với các cơ quan Thuế, Kế hoạch- Đầu tư, quản lý nhà nước về lao động…, để xác định số lao động thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc; từ đó, đôn đốc, yêu cầu đơn vị, DN tham gia BHXH đầy đủ cho NLĐ; phối hợp với cơ quan Thi hành án dân sự và các ngân hàng thương mại thực hiện thu, thu nợ BHXH, BHYT; tăng cường công tác phối hợp thanh tra liên ngành, thanh tra chuyên ngành tại các đơn vị vi phạm pháp luật BHXH, BHYT.Ngành BHXH cũng mở rộng hệthống Đại lý thu BHXH, BHYT trên toàn quốc, bố trí các điểm thu, nhân viên đại lý thu đến từng thôn, bản, tổ dân phố. Đào tạo để mỗi đại lý thu là một tuyên truyền viên am hiểu về chính sách BHXH, BHYT.

Toàn Ngành sẽ tiếp tục hoàn thiện dữ liệu hộ gia đình, cấp mã số BHXH (mã định danh) cho người tham gia và thực hiện cấp thẻ BHYT đã đồng bộ dữ liệu hộ gia đình theo mã số BHXH; hoàn thành việc trả sổ BHXH; tập trung nghiên cứu về thẻ BHXH, BHYT điện tử để triển khai theo lộ trình quy định của Luật BHXH, Luật BHYT và kết nối với cơ sở dữ liệu thẻ an sinh xã hội do Bộ LĐ-TB&XH quản lý, dữ liệu quốc gia về dân cư do Bộ Công an quản lý; từng bước hoàn thiện cơ sở dữ liệu về bảo hiểm (1 trong 6 danh mục cơ sở dữ liệu quốc gia cần được ưu tiên triển khai theo Quyết định 714/QĐ-TTg ngày 22/5/2015 của Thủ tướng Chính phủ) để tạo nền tảng phát triển Chính phủ điện tử.

Chúng tôi cũng sẽ đổi mới tuyên truyền cả về nội dung và hình thức theo hướng chuyên nghiệp; tập trung vào nhóm đối tượng là người tham gia BHXH tự nguyện, người tham gia BHYT theo hộ gia đình và người lao động làm việc trong các khu công nghiệp, khu chế xuất. Phát huy vai trò của các cơ quan truyền thông, báo chí…, giúp doanh nghiệp và người dân, hiểu rõ được quyền và nghĩa vụ khi tham gia BHXH, BHYT.Tiếp tục đổi mới phương thức phục vụ; phương thức thu BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình; chi trả các chế độ BHXH, BHYT qua tổ chức dịch vụ công ích của nhà nước nhằm đảm bảo tính chuyên nghiệp và thuận lợi cho người dân; giải quyết, chi trả đầy đủ, kịp thời các chế độ về BHXH, BHYT cho người tham gia.

Nhân dịp xuân mới, ngành BHXH mong muốn mọi người hiểu rõ chính sách BHXH, BHYT là một trong những trụ cột an sinh xã hội của Đảng và Nhà nước, người lao động, người dân tham gia BHXH, BHYT cũng chính là thể hiện trách nhiệm chia sẻ cộng đồng, đồng thời sẽ có nguồn thu nhập ổn định khi về già và được chăm sóc sức khỏe nếu chẳng may ốm đau bệnh tật.

Trân trọng cám ơn ông!