Phát triển thủy điện nhỏ được coi là hướng đi quan trọng trong chương trình phát triển công nghiệp tỉnh Cao Bằng, tuy nhiên, thời gian qua, việc phát triển thủy điện nhỏ ở tỉnh này đang gặp nhiều khó khăn vướng mắc khiến Sở Công Thương phải đề xuất loại bỏ 10 dự án ra khỏi quy hoạch, thu hồi giấy chứng nhận đầu tư 8 dự án, điều chỉnh giảm công suất 6 dự án khác.
Với địa hình đồi núi cao, nhiều sông suối, dòng chảy có độ dốc lớn, Cao Bằng có nhiều tiềm năng phát triển các nhà máy thủy điện nhỏ. Vì thế Cao Bằng đã sớm khảo sát và lập quy hoạch phát triển thủy điện nhỏ. Năm 2007, UBND tỉnh Cao Bằng đã phê duyệt bản quy hoạch phát triển thủy điện, gồm có 24 nhà máy thủy điện nhỏ, tổng công suất dự kiến 101,4 MW. Ngoài ra cơ quan khảo sát còn lập được 23 điểm có tiềm năng xây dựng nhà máy thủy điện tiếp tục được nghiên cứu, có thể bổ sung vào quy hoạch.
Để phát triển thủy điện, tỉnh kêu gọi nhiều doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh đầu tư vào lĩnh vực này, đồng thời đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách ưu tiên phát triển thủy điện nhỏ. Thế nhưng đến nay, hiệu quả mang lại từ Chương trình phát triển thủy điện vẫn chưa được như mong muốn. Trong số 24 dự án được phê duyệt, triển khai, đến nay chỉ có 2 nhà máy hoàn thành và phát được điện. Đó là thủy điện Bản Rạ, xã Đàm Thủy, huyện Trùng Khánh, công suất 18 MW và thủy điện Bản Hoàng ở xã Trường Hà, huyện Hà Quảng, công suất 0,75 MW. Các dự án còn lại, có dự án chỉ mở được con đường, xây một dãy nhà cho công nhân rồi bỏ hoang; có dự án mới thi công được phần chân đập rồi “đắp chiếu” vì hết vốn; và nhiều dự án khác doanh nghiệp mới chỉ thi công “trên giấy”.
Thực hiện yêu cầu của Chính phủ, UBND tỉnh Cao Bằng giao cho Sở Công Thương rà soát lại các dự án thủy điện nhỏ và báo cáo UBND tỉnh. Qua rà soát, Sở Công Thương đề xuất loại bỏ các dự án hiệu quả đầu tư thấp, gây ngập lụt nhiều, tác hại môi trường lớn và phải di dời quá nhiều dân cư. Các dự án khác cũng được xem xét, tính toán lại công suất cho phù hợp với yêu cầu về bảo vệ môi trường. Các dự án đang triển khai dang dở cũng được xem xét, hỗ trợ để tiếp tục thi công.
Ông Nguyễn Đặng, Giám đốc Sở Công Thương Cao Bằng khẳng định: Việc phát triển thủy điện nhỏ ở Cao Bằng là chủ trương đúng đắn và mang lại hiệu quả kinh tế cho địa phương. Mặc dù chỉ có 2 nhà máy hoàn thành và đưa vào phát điện, nhưng cả 2 đều hoạt động tốt, tạo ra hiệu quả kinh tế và dự kiến sẽ hoàn thành khấu hao sau 10 năm. Đó là minh chứng cụ thể cho hiệu quả đầu tư. Việc các dự án triển khai chậm, không hoàn thành đúng tiến độ có nhiều nguyên nhân, trong đó chủ yếu do doanh nghiệp gặp khó khăn do tác động khủng hoảng kinh tế toàn cầu, khó vay vốn… Sở đã xem xét lại năng lực của các doanh nghiệp và đề xuất, kiến nghị tỉnh thu hồi giấy chứng nhận đầu tư của 8 doanh nghiệp, giao cho doanh nghiệp khác đủ năng lực đảm nhận.
Quốc Đạt