Áp lực công việc đè nặng cấp cơ sở

Sau hơn một tháng thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, bộ máy chính quyền đang vận hành tương đối ổn định và thông suốt. Tuy nhiên, thực tế đã phát sinh vấn đề là khối lượng công việc tại cấp xã, phường tăng đột biến, trong khi thẩm quyền vẫn tập trung ở Chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch UBND cấp xã, phường. Các cán bộ chuyên môn dù có trình độ, kinh nghiệm, nhưng không được phân cấp ký duyệt, khiến tất cả hồ sơ dù đơn giản đều phải qua lãnh đạo phê duyệt…

Ông Nguyễn Trọng Hải chia sẻ, có những lúc phải ký duyệt hàng trăm bộ hồ sơ trong ngày, đọc lật từng trang giấy dày cộp đến mức sơ ý bị đứt tay… Nhưng vì tiến độ và quyền lợi người dân, ông Hải vẫn gắng hoàn thành công việc mỗi ngày, từ sáng sớm đến tối muộn. 

“Giấy người dân dùng tốt quá, dày và sắc cạnh, ký nhiều khi cứa đứt tay, chứ không phải vì làm quá sức…”, ông Nguyễn Trọng Hải vui vẻ bày tỏ.

Để đảm bảo tiến độ công việc, vị Phó Chủ tịch phường Đống Đa Nguyễn Trọng Hải thường xuyên phải mang hồ sơ vào phòng họp để tranh thủ đọc, ký duyệt giấy tờ. Thời gian làm việc cũng không còn theo khung giờ hành chính, cán bộ thường phải tranh thủ buổi sáng sớm trước họp, làm xuyên trưa, tối đến 20 giờ mới được về. Mọi thời gian đều được tận dụng tối đa để xử lý lượng hồ sơ ngày một tăng.

Thực tế tại nhiều xã, phường hiện nay cho thấy, tình trạng thiếu nhân lực tại bộ phận “một cửa” là một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến quá tải công việc. Tại xã Đông Anh (Hà Nội), Phó Chủ tịch UBND xã Nguyễn Công Phước cho biết: Từ khi mô hình chính quyền địa phương hai cấp được triển khai, đến ngày cuối 7/2025, bộ phận tiếp nhận hành chính cấp xã đã tiếp nhận hơn 4.000 hồ sơ. Trung bình mỗi ngày xử lý từ 300 - 400 hồ sơ, gấp nhiều lần so với trước đây.

Theo quy định, bộ phận “một cửa” chỉ được bố trí 5 cán bộ, nhưng để đáp ứng yêu cầu, xã đã huy động tổng cộng 9 người; đồng thời các phòng ban chuyên môn cũng phải cử thêm nhân sự hỗ trợ. Dù vậy, công việc vẫn không xuể. Cán bộ xã làm việc từ sáng sớm đến tối muộn, kể cả cuối tuần. “Buổi sáng làm đến 12 giờ, buổi chiều làm xuyên đến 18 giờ, nhiều hôm đến 20 giờ vẫn chưa xong việc…”, bà Nguyễn Thị Nhỏ, Phó chánh Văn phòng UBND xã Đông Anh chia sẻ. Đặc biệt, với đội ngũ cán bộ nữ, áp lực công việc kéo dài ảnh hưởng đến sức khỏe và đời sống cá nhân.

Nguyên nhân sâu xa không chỉ nằm ở số lượng hồ sơ, mà còn ở cơ chế phân cấp chậm trễ. Hiện nay, các thủ tục hành chính dù đơn giản vẫn cần trình lãnh đạo phường, xã ký duyệt. Cán bộ chuyên môn chưa được trao thẩm quyền, dẫn đến tình trạng “thắt nút cổ chai” trong xử lý hồ sơ…

Phân tích thực tế này, Phó Chủ tịch UBND phường Đống Đa Nguyễn Trọng Hải nhận định, việc chậm phân quyền khiến lãnh đạo phường phải “ôm” toàn bộ thủ tục, làm dồn ứ công việc không cần thiết. Trong khi nhiều cán bộ chuyên môn có khả năng, nhưng lại không có thẩm quyền. Nếu HĐND Thành phố Hà Nội sớm ban hành hướng dẫn về phân cấp, phân quyền, việc này sẽ được tháo gỡ...

Tại xã Đông Anh, bà Nguyễn Thị Nhỏ kiến nghị: “Các cấp có thẩm quyền cần xem xét bổ sung biên chế cho bộ phận tiếp nhận hồ sơ. Ít nhất phải có từ 14 - 15 người mới đáp ứng được khối lượng thực tế. Ngoài ra, việc hoàn thiện phần mềm giải quyết thủ tục hành chính điện tử cũng là yêu cầu cấp thiết, bởi hệ thống hiện tại còn nhiều lỗi kỹ thuật, gây khó khăn khi xử lý hồ sơ trực tuyến”…

Phục vụ để người dân hài lòng

Sau khi được thành lập trên cơ sở sáp nhập thị trấn Yên Định và các xã Hải Trung, Hải Long (huyện Hải Hậu cũ), xã Hải Hậu (tỉnh Ninh Bình) trở thành một trong những đơn vị hành chính có quy mô dân số lớn nhất cả nước về cấp xã, với hơn 44.800 người, diện tích tự nhiên khoảng 23 km2. Khối lượng công việc tại đây vì thế tăng vọt, đặt ra áp lực lớn đối với bộ máy chính quyền cơ sở.

Tại Trung tâm phục vụ hành chính công xã Hải Hậu, công dân đến giao dịch mỗi ngày dao động từ vài chục đến hơn 100 lượt, chủ yếu về các lĩnh vực chứng thực, đất đai và các dịch vụ công trực tuyến. Có mặt tại Trung tâm phục vụ hành chính công xã Hải Hậu (tỉnh Ninh Bình), chúng tôi chứng kiến không khí làm việc khẩn trương, nghiêm túc, tận tình, trách nhiệm từ sáng sớm đến trưa của cán bộ cơ sở nơi đây. Từng bộ hồ sơ, thủ tục của người dân được cán bộ, nhân viên xử lý, hướng dẫn giải quyết nhanh nhất có thể. 

Ông Nguyễn Xuân Tình, Phó Chủ tịch UBND xã Hải Hậu, Giám đốc Trung tâm phục vụ hành chính công cho biết: “Với đặc thù địa bàn rộng, dân cư đông, nhiều doanh nghiệp hoạt động, lượng hồ sơ phát sinh lớn, trong khi chỉ có 8 cán bộ làm tại trung tâm. Áp lực không nhỏ, nhưng anh em đều cố gắng phục vụ chu đáo để người dân hài lòng nhất”.

Dù cơ sở vật chất đã được đầu tư hiện đại, từ máy lấy số tự động, tra cứu cảm ứng, camera giám sát đến hệ thống điều hòa, bàn ghế đầy đủ, song điều khiến cán bộ tại đây gặp khó khăn nhất vẫn là sự chênh lệch giữa khối lượng việc và nhân lực. Nhiều người dân lớn tuổi ở nông thôn còn chưa quen với thủ tục trực tuyến, phải nhờ cán bộ hướng dẫn chi tiết từng bước. Như ông Trần Đức Lâm, một người dân địa phương cho biết: “Với người già, làm thủ tục online thực sự bỡ ngỡ, nhưng nhờ cán bộ ở đây tận tình hỗ trợ, nên tôi khá yên tâm…”.

Cũng theo ông Nguyễn Xuân Tình, chính quyền xã đang nỗ lực cải thiện chất lượng phục vụ người dân theo hướng thân thiện, hiện đại, không để người dân đi lại nhiều lần. Song, để vận hành ổn định, đáp ứng tốt nhu cầu thực tiễn, xã kiến nghị cần được bổ sung thêm nhân sự, hoàn thiện phần mềm xử lý hành chính điện tử và có lộ trình hỗ trợ lâu dài từ cấp trên...

Về vấn đề này, ông Phan Trung Tuấn, Vụ trưởng Vụ chính quyền địa phương (Bộ Nội vụ) khẳng định, trong bối cảnh khối lượng công việc của cấp xã hiện nay vô cùng lớn, chính quyền địa phương cấp xã không chỉ thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của cấp xã trước đây, mà còn thực hiện hầu hết các nhiệm vụ của cấp huyện chuyển về khi đã kết thúc hoạt động của chính quyền cấp huyện. Bên cạnh đó, các nghị định phân cấp, phân quyền, các luật và các văn bản, thông tư của các bộ, ngành về phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền đã chuyển giao khá nhiều nhiệm vụ phân quyền, phân cấp và nhiều nhiệm vụ của chính quyền Trung ương xuống cho chính quyền địa phương, trong đó nhiều nhiệm vụ chuyển cho cấp xã…

Bài 3: Tăng cường cán bộ để hỗ người dân