Theo Thạc sĩ, bác sĩ Phạm Hoàng Trọng Hiếu, Trung tâm Tim mạch Can thiệp, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, đột quỵ não xảy ra khi mạch máu não bị tắc nghẽn hoặc vỡ, dẫn đến các tế bào não bị hoại tử. Ngược lại, đột quỵ tim bao gồm nhồi máu cơ tim (do tắc nghẽn mạch máu nuôi tim) và ngưng tim (do tim ngừng đập đột ngột).

Điểm khác biệt cốt lõi giữa đột quỵ não và đột quỵ tim là vị trí mạch máu gặp sự cố. Điều này dẫn đến cách sơ cứu hoàn toàn khác nhau. Nếu ngưng tim bắt buộc phải tiến hành ép tim tại chỗ (CPR), thì đột quỵ não lại không cần thực hiện thao tác này, nếu làm sai có thể gây hại cho người bệnh.

Để cứu sống người bệnh, thời gian là yếu tố quyết định. Người dân cần ghi nhớ những dấu hiệu điển hình để nhận diện chính xác từng loại đột quỵ:

Đột quỵ não nhận diện bằng quy tắc F.A.S.T.: F (Face - Mặt): Mặt bị méo, xệ một bên khi cười; A (Arm - Tay): Yếu hoặc liệt một bên tay, không thể giơ lên được; S (Speech - Lời nói): Nói ngọng, nói khó hoặc không thể nói; T (Time - Thời gian): Ngay khi thấy bất kỳ dấu hiệu nào, cần gọi cấp cứu 115 ngay lập tức. Các dấu hiệu khác có thể bao gồm đau đầu dữ dội, chóng mặt đột ngột, mất thăng bằng.

Đột quỵ tim: Nhồi máu cơ tim người bệnh thường còn tỉnh, biểu hiện bằng cơn đau dữ dội, cảm giác bị đè nặng, bóp nghẹt ở ngực, cơn đau có thể lan ra tay trái, cổ, hoặc hàm; thường đi kèm với khó thở và vã mồ hôi lạnh. Ngưng tim người bệnh luôn bất tỉnh, biểu hiện bằng việc ngã gục đột ngột, bất tỉnh hoàn toàn, không thở (hoặc chỉ thở ngáp), không có mạch. Đây là tình trạng cực kỳ khẩn cấp.

Khi gặp người nghi bị đột quỵ, người dân cần giữ bình tĩnh và tuân thủ một quy trình thống nhất: Gọi cấp cứu 115 ngay lập tức, đây là hành động quan trọng nhất và phải được ưu tiên hàng đầu; kiểm tra nạn nhân bằng các lay nhẹ vào vai và gọi to để kiểm tra ý thức. Quan sát lồng ngực để xem họ có thở bình thường hay không.

Nếu nạn nhân bất tỉnh và không thở bình thường (nghi ngưng tim): Bắt đầu ép tim (CPR) ngay lập tức. Đặt nạn nhân nằm ngửa trên nền cứng, thực hiện ép tim với tốc độ 100-120 lần/phút cho đến khi đội cấp cứu đến. Nếu nạn nhân còn tỉnh và đang thở giúp họ ở tư thế an toàn nhất. Nếu nghi đột quỵ não, đặt nạn nhân nằm nghiêng để giữ thông đường thở. Nếu nghi nhồi máu cơ tim, cho nạn nhân ngồi tựa lưng để giảm gánh nặng cho tim.

Trong mọi trường hợp khi nạn nhân còn tỉnh, luôn nới lỏng quần áo và trấn an người bệnh; tuyệt đối không cho nạn nhân ăn hoặc uống bất cứ thứ gì; luôn ở bên cạnh theo dõi cho đến khi nhân viên y tế đến. Tuyệt đối không chích máu đầu ngón tay, cạo gió, hoặc tự ý cho uống thuốc. Những hành động này không giải quyết được nguyên nhân gốc rễ, làm lãng phí "thời gian vàng", gây nguy hiểm và có nguy cơ nhiễm trùng.

Để giảm thiểu nguy cơ đột quỵ, các chuyên gia y tế khuyến cáo nên thăm khám định kỳ để kiểm soát huyết áp, đường huyết, mỡ máu. Từ bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia, duy trì chế độ ăn uống cân bằng, tăng rau xanh, giảm muối. Vận động đều đặn it nhất 30 phút mỗi ngày, 5 ngày mỗi tuần.