Theo kênh CNN ngày 10/9, từ ngày 7/10/2023, sau khi Hamas xâm nhập Israel và thảm sát trên 1.000 người Israel rồi bắt giữ gần 250 người khác làm con tin, các lãnh đạo Hamas đã trở thành mục tiêu truy tìm của Israel. Israel khẳng định sẽ tấn công mọi thủ lĩnh Hamas, dù ở Gaza hay ở nước ngoài và họ đã thực hiện cam kết đó.

Vì vậy, có thể coi chiến dịch tấn công ban lãnh đạo Hamas ở Doha lần này là điều đã được dự báo từ lâu. Tuy nhiên, chiến dịch này gây sốc vì ba lý do sau đây.

Israel công khai nhận trách nhiệm

Lần gần nhất Israel tấn công một thủ lĩnh Hamas bên ngoài Dải Gaza là trong chiến dịch giết người thủ lĩnh Ismail Haniyeh ở Tehran (Iran) năm 2024. Khi đó, Israel hầu như không đưa ra tuyên bố gì.

Cả thế giới nghi ngờ Israel đứng sau, nhưng nguyên tắc cơ bản của các chiến dịch bí mật là không thừa nhận. Trong vụ tiêu diệt ông Haniyeh, Israel chỉ thừa nhận 5 tháng sau khi chiến dịch kết thúc.

Lần này, Israel ngay lập tức công khai nhận đã thực hiện vụ tấn công. Họ muốn thế giới biết rằng các thủ lĩnh Hamas sẽ bị nhắm mục tiêu ở bất kỳ đâu, bằng một chiến dịch táo bạo mang tên “Summit of Fire”, trong đó 10 máy bay quân sự phóng 10 quả đạn đối đất.

Xem video khoảnh khắc Israel không kích vào Doha (Nguồn: Reuters):

Tấn công ngay tại Qatar

Đây không phải là một vụ tấn công nhằm vào trại khủng bố bí mật ở vùng xa xôi. Đây là một cuộc không kích vào địa điểm được cả Mỹ và Israel biết rõ, nằm ở thủ đô một quốc gia hợp tác chặt chẽ với cả hai bên. Hành động này chưa từng có tiền lệ.

Vị trí của Hamas không phải là bí mật. Người ta luôn ngầm hiểu rằng Israel có thể ám sát các thủ lĩnh Hamas, nhưng sẽ không làm vậy ở Qatar bởi vai trò trung gian của Qatar.

Cuộc không kích làm giảm khả năng đạt được thỏa thuận về con tin

Cách duy nhất để đưa những con tin còn sống trở về an toàn là thông qua một thỏa thuận đàm phán. Các con tin bị giam giữ sâu dưới lòng đất, khiến các chiến dịch giải cứu quân sự gần như bất khả thi. Hamas đã tuyên bố rằng nỗ lực giải cứu nào cũng sẽ dẫn tới việc con tin bị giết. Nếu không có thỏa thuận, con tin sẽ không được trả tự do.

Đàm phán để đạt được thỏa thuận đòi hỏi tiếp xúc với ban lãnh đạo Hamas tại Doha, rồi thông qua họ liên lạc với các chỉ huy ở Gaza. Đó là cách duy nhất.

Chiến dịch mà Israel vừa tiến hành nhiều khả năng khiến quá trình này dừng lại. Qatar có thể đình chỉ hoặc hạ cấp vai trò trung gian. Nếu chiến dịch của Israel thành công, có thể sẽ không còn lãnh đạo Hamas nào ở bên ngoài Gaza đủ uy tín để chốt thỏa thuận và đảm bảo tự do cho con tin.

Điều này có ý nghĩa gì với các con tin?

Hamas có rất ít công cụ để đáp trả cuộc tấn công này. Khả năng quân sự của Hamas đã bị suy yếu nghiêm trọng, năng lực gây sức ép vào Israel cũng giảm sút. Hamas vẫn có thể kích động các vụ tấn công khủng bố bên trong Israel, như vụ tấn công kinh hoàng ở Jerusalem vào tuần này nhằm vào dân thường Israel đang chờ xe buýt trong giờ cao điểm buổi sáng. Nhưng nhìn chung, Hamas chỉ còn là cái bóng so với trước ngày 7/10/2023, khi tổ chức này tồn tại như một lực lượng quân sự có tổ chức.

Tuy vậy, Hamas kiểm soát số phận của các con tin, trong đó 20 người vẫn còn sống sau 700 ngày bị giam giữ. Hiện có rủi ro đáng kể rằng Hamas sẽ trả thù Israel bằng cách hành quyết một hoặc nhiều con tin. Mục đích là gửi thông điệp rằng cách duy nhất để cứu con tin là chấm dứt chiến tranh và chấp nhận Hamas tiếp tục nắm quyền ở Gaza. Đây là điều mà Israel sẽ không bao giờ làm.

Để giảm rủi ro này, Mỹ có thể tuyên bố rõ rằng tổn hại đến con tin sẽ khiến Hamas phải đối mặt với tình thế tồi tệ hơn nữa. Nhà Trắng có thể ngừng mọi nỗ lực nhằm bảo đảm thỏa thuận. Hamas từ lâu đã hy vọng ông Trump một lúc nào đó sẽ yêu cầu Israel ngừng chiến dịch ở Gaza ngay cả khi chưa đạt được thỏa thuận. Ông Trump có thể loại bỏ khả năng đó và khẳng định Mỹ sẽ chỉ ủng hộ một thỏa thuận nếu các con tin không bị hại và cuối cùng được trả tự do.

Cái kết vẫn còn xa

Trong tuyên bố được Nhà Trắng soạn thảo kỹ lưỡng, bà Karoline Leavitt nói: “Tổng thống Mỹ Donald Trump tin rằng sự cố đáng tiếc này có thể trở thành cơ hội cho hòa bình”.

Cùng thời điểm, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cho biết ông sẵn sàng thúc đẩy thỏa thuận mà Mỹ đưa ra vài ngày trước. Thỏa thuận đó yêu cầu Hamas lập tức thả toàn bộ con tin còn sống cùng thi thể người chết để đổi lấy các tù nhân Palestine và bắt đầu tiến trình đàm phán chấm dứt vĩnh viễn chiến tranh.

Thế giới có thể hy vọng Hamas sẽ chấp nhận điều kiện này, nhưng kết cục đó khó xảy ra. Kịch bản có khả năng cao hơn là xung đột tiếp tục, và trong kịch bản lạc quan nhất cũng phải mất nhiều tuần mới khôi phục được một lộ trình ngoại giao.