Cột mốc lịch sử 

Tại Hạ viện, các nghị sĩ Nhật Bản đã bầu bà Sanae Takaichi, người theo đường lối bảo thủ kiên định, làm nữ thủ tướng đầu tiên trong lịch sử đất nước. Đây là một cột mốc quan trọng đối với quốc gia vốn mang đậm truyền thống "trọng nam", nơi cả chính trị lẫn môi trường công sở lâu nay đều do những người đàn ông lớn tuổi nắm giữ.

Theo hãng tin AP, bà Takaichi kế nhiệm ông Shigeru Ishiba, chấm dứt khoảng trống quyền lực kéo dài ba tháng và những tranh cãi sau thất bại của đảng Dân chủ Tự do (LDP) trong cuộc bầu cử hồi tháng 7. Ông Ishiba, người chỉ tại vị một năm, đã cùng nội các từ chức vào đầu ngày, mở đường cho người kế nhiệm.

Bà Takaichi giành được 237 phiếu bầu, nhiều hơn bốn phiếu so với mức đa số. Đứng thứ hai là Yoshiko Noda, lãnh đạo đảng Dân chủ Lập hiến Nhật Bản, với 149 phiếu.

Chiến thắng của bà là kết quả của một thỏa thuận liên minh giữa LDP và đảng Duy tân Nhật Bản (Nippon Ishin no Kai) - một đảng cánh hữu có trụ sở tại Osaka. Liên minh này giúp đảm bảo cho chiến thắng của bà, song vẫn chưa đạt được đa số ở cả hai viện quốc hội và sẽ phải tranh thủ sự ủng hộ của các nhóm đối lập khác để thông qua các dự luật. Đây được xem là rủi ro khiến chính phủ mới có thể bất ổn và tồn tại không lâu.

Thỏa thuận liên minh được đưa ra vào phút chót sau khi LDP mất đi đối tác lâu năm Komeito, vốn có lập trường ôn hòa và trung dung hơn. Sự chia rẽ này đe dọa làm thay đổi cán cân quyền lực trong đảng cầm quyền, vốn đã thống trị chính trường Nhật Bản suốt nhiều thập kỷ mà gần như không bị gián đoạn.

Trên đài NHK, Tổng thư ký LDP Shunichi Suzuki cho biết, giải quyết tình trạng giá cả tăng cao và ổn định kinh tế là ưu tiên hàng đầu của chính phủ mới, đồng thời gửi lời xin lỗi công chúng về sự chậm trễ do các cuộc đấu đá quyền lực nội bộ sau bầu cử. Ông nói, liên minh mới sẽ hợp tác với các đảng đối lập để nhanh chóng giải quyết các vấn đề kinh tế, đáp ứng kỳ vọng của người dân.

Bà Takaichi đang chạy đua với thời gian khi gấp rút chuẩn bị bài phát biểu chính sách đầu tiên, các cuộc hội đàm với Tổng thống Mỹ Donald Trump và các hội nghị thượng đỉnh khu vực. Bà cần nhanh chóng đề ra biện pháp kiềm chế giá cả và thúc đẩy kinh tế trước cuối tháng 12 nhằm xoa dịu sự thất vọng của công chúng.

Hành trình của người phụ nữ “ngoại đạo” 

Không giống nhiều đồng nghiệp nam, bà Takaichi không xuất thân từ gia đình chính trị. Bà sinh ra tại Nara, gần Osaka, trong một gia đình bình thường - cha làm việc cho công ty ô tô, mẹ là cảnh sát. Sau khi tốt nghiệp Đại học Kobe với bằng quản trị kinh doanh, bà thực tập tại Quốc hội Mỹ cho nữ nghị sĩ Pat Schroeder (đảng Dân chủ) và làm phát thanh viên truyền hình trước khi trở lại Nhật Bản và được bầu vào quốc hội năm 1993.

Gia nhập đảng Dân chủ Tự do, bà đã được bầu làm đại biểu quốc hội chín lần và đảm nhiệm nhiều vị trí cấp cao như Bộ trưởng Nội vụ, Bộ trưởng An ninh Kinh tế và Chủ tịch Hội đồng Nghiên cứu Chính sách của đảng. Gần đây nhất, bà là bộ trưởng trong chính phủ của Thủ tướng Fumio Kishida.

Chiến thắng của bà Takaichi trong cuộc đua lãnh đạo LDP đầu tháng 10, vượt qua các đối thủ ôn hòa, được xem là dấu mốc chuyển hướng cánh hữu của đảng này - vốn đang chịu tổn thất nặng nề từ hai cuộc bầu cử gần đây và bê bối quỹ đen chính trị.

Ở tuổi 64, bà Takaichi được biết đến không chỉ với lập trường cứng rắn mà còn bởi cá tính khác biệt: tay trống nhạc heavy metal rock, đam mê xe mô-tô Kawasaki và là người phụ nữ từng bị xem là “ngoại đạo” trong thế giới chính trị nam giới.

Thách thức và di sản đang hình thành

Sau khi được bầu, bà Takaichi sẽ phải đối mặt với hàng loạt thách thức: giá hàng hóa leo thang, tỷ lệ sinh giảm mạnh, dân số già hóa và lực lượng lao động thu hẹp. Bên cạnh đó, công chúng Nhật ngày càng phản đối nhập cư ồ ạt, khiến việc bù đắp nhân lực càng khó khăn.

Ngoài ra, chính phủ mới còn chịu áp lực từ chính sách thuế quan khắt khe của Tổng thống Mỹ Donald Trump, vốn đã làm rung chuyển các nền kinh tế châu Á đầu năm nay.

Thách thức lớn hơn là khôi phục niềm tin công chúng vào LDP, khi đảng này đang đối mặt cuộc khủng hoảng lớn nhất trong nhiều thập kỷ và đã mất thế đa số trong quốc hội sau bê bối quỹ đen thời Thủ tướng Ishiba.

Dù chỉ cần giành ghế lãnh đạo đảng cầm quyền là đủ để trở thành thủ tướng, con đường lên nắm quyền của bà Takaichi không hề dễ dàng. Sau khi LDP mất liên minh kéo dài 26 năm với Komeito, bà phải nhanh chóng tìm đối tác mới và cuối cùng bắt tay với đảng Duy Tân Nhật Bản ngay trước cuộc bỏ phiếu.

Đảng của bà Takaichi kỳ vọng bà sẽ là gương mặt mới giúp khôi phục lòng tin của cử tri, giữa bối cảnh bốn đời thủ tướng thay nhau trong vòng năm năm qua. Nhưng để duy trì quyền lực, “Bà đầm thép của Nhật Bản” sẽ phải nhanh chóng chứng minh năng lực.

Là học trò của cố Thủ tướng Shinzo Abe, bà Takaichi khẳng định lập trường bảo thủ rõ rệt. Giống như người thầy của mình, bà ủng hộ sửa đổi hiến pháp hòa bình, đến thăm đền Yasukuni - hành động gây phẫn nộ ở Trung Quốc và Hàn Quốc, đồng thời phản đối hôn nhân đồng giới và phong trào cho phép các cặp vợ chồng sử dụng họ riêng.

Một số quan điểm này, đặc biệt là chủ trương cứng rắn với Trung Quốc, có thể làm phức tạp thêm quan hệ khu vực của Nhật Bản. Ngay trong nước, giới quan sát lo ngại các đề xuất chi tiêu mạnh tay và cắt giảm thuế của bà có thể làm trầm trọng thêm tình trạng lạm phát và chi phí sinh hoạt cao.

Tuy nhiên, bạn bè và những người ủng hộ bà ở Nara lại cho rằng ẩn sau người phụ nữ cứng rắn này cũng có một nét đẹp mềm mại. Trong một cuộc phỏng vấn với hãng tin Reuters, người từng làm tóc cho bà, Yukitoshi Arai, kể rằng ngay cả kiểu tóc của bà Takaichi – mà ông gọi là “Kiểu tóc Sanae” – cũng được thiết kế để thể hiện sự quan tâm đến người khác. "Kiểu tóc này trông bóng mượt, sắc nét và sành điệu. Hai bên tóc dài, nhưng bà cố tình vén ra sau tai như một cách thể hiện rằng bà lắng nghe người khác một cách cẩn thận", ông nói.

Việc bà Takaichi trở thành nữ thủ tướng đầu tiên đã trở thành biểu tượng phá vỡ rào cản vô hình trong nền chính trị Nhật Bản. Từ một người dẫn chương trình truyền hình, bà đã vươn lên hàng ngũ quyền lực cao nhất, khẳng định vị thế của mình trong một xã hội bảo thủ - hình ảnh của một nhà lãnh đạo truyền thống nhưng đầy bản lĩnh, sẵn sàng viết tiếp chương mới cho chính trị Nhật Bản.