Theo tờ Thời báo Á-Âu (eurasiantimes.com) ngày 25/8, trước lời chỉ trích gay gắt và đe dọa áp thêm thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump, Ấn Độ và Nga đã tái khẳng định cam kết hợp tác chiến lược, đặc biệt là trong việc phát triển Tuyến đường Biển Bắc (NSR) và Hành lang Vận tải Quốc tế Bắc-Nam (INSTC). Thay vì nhượng bộ trước áp lực của Washington, New Delhi đã ưu tiên lợi ích kinh tế và tự chủ chiến lược, cho thấy một sự thay đổi đáng chú ý trong trật tự địa chính trị toàn cầu.

Đối đầu với đe dọa thuế quan

Mỹ đã áp thuế 25% đối với hàng hóa Ấn Độ và đe dọa tăng lên 50% nhằm ngăn cản nước này mua dầu thô và vũ khí của Nga. Nhà Trắng tuyên bố đây là một nỗ lực để chấm dứt cuộc chiến ở Ukraine, vốn được cho là được thúc đẩy bởi việc New Delhi nhập khẩu dầu mỏ từ Nga.

Tuy nhiên, Ấn Độ đã thẳng thừng bác bỏ, gọi mức thuế quan là "vô lý" và bảo vệ quyền mua dầu thô từ nhà cung cấp có giá thành thấp nhất. Động thái này gián tiếp báo hiệu rằng Ấn Độ sẽ không giảm, chứ đừng nói đến chấm dứt việc mua dầu của Nga.

Trong bối cảnh căng thẳng này, Phó Thủ tướng thứ nhất của Nga Denis Manturov đã tuyên bố rằng Nga và Ấn Độ sẽ cùng nhau thăm dò Tuyến đường Biển Bắc và Hành lang Bắc-Nam. Thông báo này được đưa ra tại cuộc họp lần thứ 26 của Ủy ban liên chính phủ Ấn Độ - Nga mới đây, với sự tham dự của Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Ấn Độ S. Jaishankar.

Hai tuyến đường huyết mạch 

Sự hợp tác này không phải là mới mà là một phần trong mối quan tâm rộng lớn hơn của Ấn Độ đối với Bắc Cực. Mục tiêu là đa dạng hóa các tuyến đường thương mại để cung cấp dầu mỏ, than đá và khí đốt tự nhiên hóa lỏng của Nga nhanh hơn và rẻ hơn.

Tuyến đường Biển Bắc (NSR): Tuyến đường này chạy dọc theo bờ biển Bắc Cực của Nga, có tiềm năng rút ngắn đáng kể thời gian vận chuyển giữa châu Á và châu Âu. So với tuyến đường qua kênh đào Suez, NSR có thể rút ngắn khoảng cách giữa Thượng Hải và Rotterdam (Hà Lan) gần 4.500 km, tương đương 22%, và giảm chi phí vận chuyển từ 30 đến 40%.

Hành lang Vận tải Quốc tế Bắc-Nam (INSTC): Đây là một dự án vận tải đa phương thức dài 7.200 km kết hợp đường biển, đường sắt và đường bộ, nhằm kết nối Ấn Độ và Nga qua Iran, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thương mại giữa Nam Á và Bắc Âu.

Sự hợp tác giữa hai quốc gia đã đạt được những bước tiến đáng kể. Vào tháng 10 năm ngoái, cuộc họp đầu tiên của Nhóm công tác Ấn Độ - Nga về hợp tác NSR đã được tổ chức tại New Delhi, thảo luận về các dự án đóng tàu chung ở Bắc Cực và đào tạo thủy thủ Ấn Độ về hàng hải vùng cực Bắc.

Phòng ngừa rủi ro và tự chủ chiến lược

Quyết định của Ấn Độ tham gia vào các dự án này bất chấp áp lực của Mỹ cho thấy New Delhi đang ưu tiên lợi ích kinh tế và quyền tự chủ chiến lược. Nga hiện là nhà cung cấp dầu mỏ hàng đầu của Ấn Độ, cung cấp từ 35-40% lượng dầu thô. Việc khai thác NSR sẽ mang lại một tuyến đường vận chuyển đáng tin cậy và ngắn hơn, đảm bảo nguồn cung năng lượng không bị gián đoạn. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh các tuyến đường truyền thống bị gián đoạn do xung đột hoặc căng thẳng ở khu vực Tây Á.

Việc Ấn Độ tham gia NSR cũng là một cách để cân bằng ảnh hưởng ngày càng mở rộng của Trung Quốc tại Bắc Cực. Trung Quốc cũng là một bên tham gia chính trong thương mại Bắc Cực và đang tích cực hợp tác với Nga trong các sáng kiến liên quan đến NSR.

Như vậy, đối mặt với những đe dọa từ Mỹ, Ấn Độ dường như đang tăng cường quan hệ với cả Nga và Trung Quốc như một cách để phòng ngừa rủi ro. Chính sách đối ngoại của Ấn Độ ưu tiên quyền tự chủ chiến lược, phản đối áp lực bên ngoài nhằm duy trì quan hệ với các đối tác lâu năm. Theo Roman Babushki, Phó Đại sứ Nga tại Ấn Độ, nếu Ấn Độ gặp khó khăn khi xuất khẩu sang Mỹ, họ hoàn toàn có thể xuất khẩu sản phẩm sang Nga. Ông nhấn mạnh rằng “sự hợp tác năng lượng Ấn Độ - Nga sẽ tiếp tục bất chấp áp lực từ bên ngoài”.

Tóm lại, những động thái gần đây của Ấn Độ và Nga cho thấy các lệnh trừng phạt và áp lực kinh tế từ Mỹ chưa đạt được hiệu quả mong muốn. Thay vào đó, chúng đang thúc đẩy hai quốc gia này thắt chặt mối quan hệ, đặc biệt là trong các lĩnh vực chiến lược như năng lượng và hậu cần, định hình lại các tuyến đường thương mại toàn cầu.