Triển khai mục tiêu của Nghị quyết 57, đến năm 2030, Việt Nam ở nhóm 3 nước dẫn đầu khu vực Đông Nam Á về nghiên cứu và phát triển AI, toàn bộ hệ thống chính trị đã và đang vào cuộc nhằm đưa ra những hướng đi hiệu quả trong ứng dụng AI, từ đó góp phần giải quyết các bài toán thực tế của quốc gia.

Ứng dụng trong mô hình chính quyền địa phương 2 cấp

Việt Nam vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp từ ngày 1/7, cùng với đó là thực hiện tinh giản 15 - 20% biên chế. Với mô hình này, từ 10.035 cả nước giảm xuống còn 3.321 đơn vị hành chính cấp xã, giảm khoảng 67%.

Thực tế cho thấy, trong giai đoạn đầu vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và thực hiện chủ trương tinh gọn bộ máy đã có những áp lực trực tiếp lên đội ngũ nhân sự cơ sở. Đó là tình trạng thiếu người nhưng khối lượng công việc tăng đột biến, điển hình là khâu xử lý hồ sơ và báo cáo.

Theo các chuyên gia AI của Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ công nghệ thông tin Việt Nam (VINASA), ứng dụng AI có thể giúp chính quyền địa phương 2 cấp dự báo tình hình, tự động hóa các quy trình, nghiệp vụ, dịch vụ công, giúp chính quyền nâng cao hiệu quả hoạt động, năng lực của cán bộ, đem lại những hiệu ứng tích cực và sự hài lòng công dân. Mỗi cán bộ cơ sở, nếu có AI Assistant 24/7 hướng dẫn nghiệp vụ theo quy định, giảm 60% thời gian tra cứu, nâng chất lượng hồ sơ. Chatbot dịch vụ công, phân loại, chuyển hướng hồ sơ tự động, kỳ vọng xử lý 70% thường gặp với người dân. Về mặt tối ưu vận hành, AI + RPA (trí tuệ nhân tạo và công nghệ sử dụng các robot phần mềm) giảm 40 đến 60% thời gian xử lý, dự báo khối lượng công việc, điều phối nhân sự.

Ông Trần Huy Tùng, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và phát triển (Công ty cổ phần Viễn thông Elcom, thành viên của VINASA) chia sẻ, Chính phủ nhiều nước như Singapore, Đan Mạch đã áp dụng thành công mô hình AI4Gov với 4 giải pháp. Mô hình này đang được ELCOM phát triển và đạt hiệu quả ban đầu trong ứng dụng tại Việt Nam.

Giải pháp đầu tiên của AI4Gov là hỗ trợ lãnh đạo ra quyết định với dashboard (bảng điều khiển dữ liệu) thông minh. AI dashboard thu thập dữ liệu theo thời gian thực, phát hiện bất thường, tự động cảnh báo, phân tích nguyên nhân và đề xuất giải pháp cụ thể. Ví dụ, trong tuần có 50 khiếu nại về giấy phép xây dựng tại một xã, chỉ trong 5 phút AI sẽ cảnh báo, phân tích nguyên nhân và đề xuất giải pháp cụ thể. Bên cạnh đó, AI cũng có thể cảnh báo sớm về dịch bệnh, thiên tai, khiếu nại tăng đột biến; tóm tắt tự động hàng trăm báo cáo thành 1 trang A4.

Giải pháp thứ hai, AI Assistant 24/7 trợ lý cho cán bộ cơ sở. Hệ thống có thể hướng dẫn từng bước xử lý nghiệp vụ phức tạp; kiểm tra tính hợp lệ hồ sơ tự động; trả lời ngay các câu hỏi về chính sách, quy định. “Qua thử nghiệm tại một số địa phương, giải pháp này giúp giảm 60% thời gian tra cứu văn bản, nâng cao chất lượng, giảm sai sót”, ông Trần Huy Tùng cho biết.

Giải pháp thứ ba, AI phục vụ người dân với chatbot dịch vụ công giúp trả lời, hướng dẫn thủ tục 24/7, kiểm tra hồ sơ trước khi nộp, giảm 70% hồ sơ bị trả lại và thông báo tự động tiến độ xử lý. Cùng với kênh phản ánh thông minh, AI tự động phân loại khiếu nại, chuyển đúng đơn vị xử lý, ưu tiên các trường hợp khẩn cấp. Người dân có thể theo dõi tiến độ qua ứng dụng, minh bạch 100%.

Cuối cùng, AI tối ưu hóa vận hành với hệ thống tự động hóa quy trình, giúp xử lý những công việc lặp đi lặp lại như nhập liệu, kiểm tra, chuyển hồ sơ, từ đó giảm 40 - 60% thời gian xử lý. AI còn có khả năng dự báo khối lượng công việc, phân bổ nhân sự hợp lý, tối ưu lịch làm việc và sử dụng phòng họp.

Ông Trần Huy Tùng cho rằng, với những ứng dụng này, AI4Gov được kỳ vọng trở thành “trợ lý số” của chính quyền địa phương hai cấp, giúp quản lý hiệu quả hơn, tự động hóa quy trình và dịch vụ, nâng cao mức độ hài lòng, tin tưởng của người dân.

AI thúc đẩy tăng trưởng kinh tế số

Theo Báo cáo Thường niên Trí tuệ nhân tạo Việt Nam 2025 của Viện Công nghệ Thông tin (Đại học Quốc gia Hà Nội) dựa trên khảo sát gần 500 doanh nghiệp và tổ chức từ tháng 7/2025, AI đang mở ra cơ hội lớn để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế số. Các ngành dẫn dắt xu hướng, cung cấp AI tại Việt Nam gồm công nghệ thông tin 31%, tài chính - ngân hàng 22%, giáo dục 17%, thương mại điện tử và y tế 15%. Nhu cầu ứng dụng AI tăng cao, đặc biệt trong 5 lĩnh vực chính: giáo dục 23%, tài chính 26%, sản xuất công nghiệp 21%, giao thông 15% và y tế 16%.

Ông Nguyễn Văn Khoa, Chủ tịch VINASA chia sẻ, AI đã trở thành năng lượng mới cho nền kinh tế toàn cầu, tương tự như điện năng hay Internet trong thế kỷ trước. Với Việt Nam, đây không chỉ là xu hướng mà là cơ hội vàng để tăng tốc phát triển. Một nghiên cứu gần đây của Amazon Web Services cho thấy, chỉ riêng năm 2024, trung bình mỗi giờ có thêm 5 doanh nghiệp trong nước bắt đầu ứng dụng AI, phản ánh làn sóng đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ này.

Đồng hành cùng doanh nghiệp trong quá trình làm chủ AI, VINASA xây dựng Dự thảo "Khung trưởng thành năng lực AI cho công ty công nghệ - STAIR Tech” và Chỉ số đo lường mức trưởng thành AI của tổ chức - STAIR Universal”.

Cụ thể, với doanh nghiệp công nghệ, STAIR Tech nhấn mạnh năng lực phát triển và nghiên cứu, sở hữu công nghệ lõi và tốc độ đổi mới. Với tổ chức đa dạng, STAIR Universal chú trọng tích hợp AI vào quy trình nghiệp vụ, quản trị rủi ro, tác động xã hội và hợp tác hệ sinh thái. “Sự trưởng thành trong AI không chỉ là một thước đo kỹ thuật, mà còn phản ánh năng lực quản trị, văn hóa đổi mới, trách nhiệm xã hội và khả năng hội nhập quốc tế. Tổ chức nào đi trước sẽ tạo lợi thế cạnh tranh bền vững, trong khi chậm chân đồng nghĩa với nguy cơ tụt hậu ngay trong chính ngành của mình”, ông Lâm Quang Nam, Phó Chủ tịch VINASA, Phó Chủ tịch Ủy ban AI VINASA nhấn mạnh.

Trên cơ sở nghiên cứu, các chuyên gia của VINASA đưa ra khuyến nghị các doanh nghiệp, tổ chức về chương trình hành động AI trong ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. Trong ngắn hạn dưới 1 năm, các đơn vị được khuyến nghị thành lập Ban chỉ đạo AI hoặc nhóm công tác AI để điều phối sáng kiến; thử nghiệm từ 1 - 2 dự án AI tập trung vào các quy trình cụ thể, dễ đo lường giá trị...Về dài hạn, các đơn vị được khuyến nghị định hình chiến lược “AI-First”, đưa AI trở thành trung tâm trong chiến lược phát triển tổ chức; hội nhập và tuân thủ chuẩn quốc tế và tham gia hệ sinh thái AI toàn cầu, hợp tác quốc tế để nâng tầm năng lực và thương hiệu.