Bài 1: Dòng chảy sáng tạo từ truyền thống đến hiện đại

Từ sau ngày đất nước thống nhất, TP Hồ Chí Minh luôn là “nguồn cảm hứng” sáng tạo mạnh mẽ của văn học - nghệ thuật Việt Nam. 50 năm qua, những thế hệ văn nghệ sĩ nơi đây đã không ngừng cống hiến, góp phần kiến tạo diện mạo văn hóa hiện đại mà vẫn đậm đà bản sắc dân tộc, cũng như mở ra tầm nhìn mới cho hành trình phát triển công nghiệp văn hóa và khát vọng sáng tạo của Thành phố mang tên Bác.

Từ nền tảng cách mạng đến bản sắc đô thị sáng tạo

Trải qua nửa thế kỷ xây dựng và phát triển, văn học - nghệ thuật TP Hồ Chí Minh đã khẳng định vị thế là một trong những dòng chảy năng động và sáng tạo bậc nhất của cả nước. Từ văn chương, âm nhạc, mỹ thuật đến sân khấu, điện ảnh... mỗi lĩnh vực đều góp phần phản ánh sâu sắc hơi thở của đô thị hiện đại, nơi con người luôn vươn lên giữa đổi thay.

“Qua 50 năm, nền văn học - nghệ thuật thành phố đã vượt qua nhiều thách thức, tiếp tục phát triển, đồng hành cùng công cuộc đổi mới, phản ánh chân thực đời sống đấu tranh, lao động và sáng tạo của nhân dân”, ông Dương Anh Đức, Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy TP Hồ Chí Minh nhận định.

Từ những năm đầu sau 1975, TP Hồ Chí Minh đã sớm trở thành trung tâm quy tụ văn nghệ sĩ khắp mọi miền đất nước. Các tác phẩm văn học thời kỳ này mang đậm tinh thần cách mạng, khắc họa người dân thành phố trong công cuộc khôi phục và dựng xây cuộc sống mới. Bước sang thời kỳ đổi mới, văn nghệ TP Hồ Chí Minh lại bứt phá với nhiều phong cách sáng tạo, mở đường cho những tư duy nghệ thuật hiện đại, tự do và đa thanh.

Hiện TP Hồ Chí Minh có gần 6.000 hội viên văn học - nghệ thuật, trong đó 26 người được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh, 95 người được trao Giải thưởng Nhà nước cùng hàng trăm nghệ sĩ được phong tặng danh hiệu cao quý. Đây là con số minh chứng cho sức sống bền bỉ và quy mô sáng tạo lớn nhất cả nước.

Song song với sự đổi mới sáng tạo, công tác bảo tồn và phát huy di sản văn hóa truyền thống được đặc biệt chú trọng. Thành phố đã triển khai nhiều chương trình trình diễn, truyền dạy nghệ thuật dân gian, từ đờn ca tài tử, cải lương, hát bội cho đến lễ hội dân gian Nam bộ. Không chỉ gìn giữ tinh hoa xưa, các nghệ sĩ trẻ còn mạnh dạn thử nghiệm, làm mới không gian trình diễn truyền thống bằng công nghệ, sắp đặt và hình thức thị giác hiện đại.

Các tác phẩm văn học, mỹ thuật, sân khấu, điện ảnh ra đời trong 50 năm qua đã khẳng định tinh thần nhân văn, nghĩa tình, đặc trưng của người TP Hồ Chí Minh. Chính sự giao thoa giữa truyền thống và hiện đại đã làm nên bản sắc độc đáo của một đô thị sáng tạo, cởi mở và bao dung.

Động lực sáng tạo và phát triển kinh tế

Không chỉ là đời sống tinh thần, văn học - nghệ thuật đã trở thành một trụ cột của công nghiệp sáng tạo. Hiện nay, TP Hồ Chí Minh có gần 97.000 người hoạt động trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật, cùng 17.670 doanh nghiệp văn hóa, đóng góp 5,7% GRDP hàng năm. Đây là minh chứng rõ ràng cho tiềm năng kinh tế sáng tạo của đô thị lớn nhất nước.

Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh Trần Thị Diệu Thúy khẳng định: “Những ngày văn học - nghệ thuật TP Hồ Chí Minh không chỉ là dịp nhìn lại chặng đường đã qua, mà còn mở ra giai đoạn phát triển mới, lan tỏa cảm hứng sáng tạo, thúc đẩy công nghiệp văn hóa và khẳng định vai trò trung tâm sáng tạo của TP Hồ Chí Minh trong khu vực Đông Nam Á”.

Không gian triển lãm “TP Hồ Chí Minh - 50 năm, nơi hội tụ những dòng sông” tại Nhà Văn hóa Thanh niên đã tái hiện sống động hành trình nghệ thuật của thành phố. Hàng trăm hoạt động trình diễn, video art, múa, nhạc cảnh và thời trang đường phố tạo nên một bức tranh đa sắc, trẻ trung, nơi văn hóa gặp gỡ công nghệ và đổi mới.

Trong tầm nhìn hướng tới công nghiệp văn hóa, TP Hồ Chí Minh xác định văn học - nghệ thuật không chỉ là niềm tự hào mà còn là nguồn năng lượng phát triển bền vững. Chính từ những sáng tạo nghệ thuật, Thành phố đã và đang kiến tạo hình ảnh một đô thị nhân văn, năng động, sáng tạo, “trái tim văn hóa” của cả nước.

Bài cuối: Đưa văn hóa trở thành trụ cột tinh thần của sự phát triển