Bộ trưởng Lukáš Vlček nhận định 5 năm kể từ khi EVFTA có hiệu lực vào ngày 1/8/2020, hợp tác thương mại giữa EU và Việt Nam đã có những bước tiến vượt bậc. Kim ngạch thương mại EU-Việt Nam đã tăng 12-15% hằng năm trong 5 năm qua, đạt hơn 60 tỷ euro (70 tỷ USD) vào năm 2024. Nhờ việc xóa bỏ dần thuế quan theo EVFTA, Việt Nam đã khẳng định mình là nhà xuất khẩu hàng đầu sang EU trong Hiệp hội Các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN), góp phần tăng trưởng kinh tế cao hơn, tạo việc làm và người tiêu dùng tiếp cận nhiều hơn với các sản phẩm chất lượng cao của châu Âu.

Mặc dù EU vẫn còn thâm hụt thương mại lớn với Việt Nam, nhưng các doanh nghiệp châu Âu cũng được hưởng lợi đáng kể từ việc tiếp cận nhiều hơn với thị trường đông dân thứ ba trong ASEAN, cũng như đa dạng hóa chuỗi cung ứng toàn cầu. Sự phát triển tích cực này được phản ánh trong sự phát triển nhanh chóng của quan hệ kinh tế giữa CH Séc và Việt Nam. Việt Nam đại diện cho đối tác thương mại quan trọng nhất của CH Séc trong toàn khu vực ASEAN, với tổng kim ngạch thương mại đạt mức kỷ lục 4 tỷ euro vào năm 2024. Điều này nhấn mạnh sự hợp tác sâu sắc hơn giữa hai nước, dựa trên các mối quan hệ cấp cao tích cực giữa Chính phủ Séc và Việt Nam cũng như sự hiện diện của cộng đồng người Việt lớn ở CH Séc (lớn thứ 3 ở châu Âu với khoảng 70.000 người).

Theo Bộ trưởng Lukáš Vlček, trong 5 năm qua, EVFTA đã chứng minh là một công cụ kinh tế quan trọng, đặc biệt là trong bối cảnh những biến động toàn cầu như đại dịch COVID-19, căng thẳng địa chính trị leo thang và chủ nghĩa bảo hộ. Các nhà sản xuất điện tử, ngành dệt may và ngành công nghiệp thực phẩm theo EVFTA phát triển mạnh nhờ cắt giảm thuế quan và nhu cầu ngày càng tăng của EU trong 5 năm qua. Trong bối cảnh này, các công ty Việt Nam sớm đáp ứng các tiêu chuẩn của EU đã tiếp cận thị trường nhanh hơn.

Đối với ngành công nghiệp Séc, việc giảm thuế đối với các bộ phận xe và các quy định lắp ráp sắp tới theo EVFTA đã cho phép các thương hiệu như Škoda Auto - nhà sản xuất ô tô hàng đầu của Séc, nội địa hóa sản xuất của hãng tại Việt Nam. Hợp tác với đối tác Thành Công Motor của Việt Nam, Škoda Auto gia nhập thị trường Việt Nam vào tháng 9/2023, sau đó khai trương dây chuyền sản xuất tại tỉnh Quảng Ninh vào ngày 26/3/2025. Dự án rất quan trọng vì không chỉ nâng tầm hợp tác kinh tế Séc - Việt Nam lên một tầm cao mới mà còn đóng vai trò tiên phong, tạo việc làm mới, mở rộng năng lực công nghiệp và thu hút thêm đầu tư nước ngoài vào Việt Nam. Do đó, Việt Nam sẽ trở thành trung tâm sản xuất cho Škoda Auto và các công ty Séc khác mở rộng sang các thị trường Đông Nam Á khác. Sự hợp tác giữa Škoda Auto và Thành Công Motor là một ví dụ điển hình cho một xu hướng mới nổi đó là các liên doanh kết hợp công nghệ của Séc và năng lực sản xuất của Việt Nam theo quy tắc xuất xứ thuận lợi của EVFTA tạo ra một mô hình có thể mở rộng cho sản lượng khu vực.

Bộ trưởng Lukáš Vlček khẳng định giống như trường hợp của các Hiệp định Thương mại Tự do lớn khác, vẫn còn dư địa để cải thiện việc thực hiện EVFTA. Các vấn đề đang chờ xử lý, trong đó có sự chậm trễ trong quá trình đăng ký đối với các sản phẩm nhập khẩu từ EU, cùng với các yêu cầu khắt khe, ngay cả đối với các sản phẩm đã có chứng nhận của EU, đang cản trở việc tiếp cận thị trường kịp thời và làm giảm khả năng cạnh tranh của hàng hóa EU, trong đó có cả hàng hóa từ CH Séc. Ví dụ, vấn đề xuất khẩu các sản phẩm thịt từ EU sang Việt Nam vẫn chưa được giải quyết và quá trình xin giấy phép dường như bị trì hoãn. Các trở ngại khác bao gồm các yêu cầu quy định phức tạp, chính quyền địa phương công nhận tiêu chuẩn quốc tế không đầy đủ, rào cản kỹ thuật, bao gồm chứng nhận và thử nghiệm sản phẩm... Ngoài ra, các công ty Séc đang cân nhắc thâm nhập thị trường Việt Nam cũng đang phải đối mặt với rào cản ngôn ngữ và thiếu thông tin về môi trường kinh doanh Việt Nam.

Bộ trưởng Lukáš Vlček nhấn mạnh rằng Việt Nam thực sự là “con rồng kinh tế” của châu Á và là một trong những thị trường phát triển nhanh nhất trên thế giới. Hơn nữa, Chính phủ Việt Nam đã thông qua các mục tiêu phát triển đầy tham vọng, bao gồm trở thành một trong 15 điểm đến hàng đầu thế giới cho đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), đạt mức phát thải carbon ròng bằng 0 vào năm 2050. Việc Việt Nam cũng đang thực hiện cải cách toàn diện nhằm giảm gánh nặng hành chính để cải thiện môi trường pháp lý thân thiện với doanh nghiệp là tín hiệu tích cực để các công ty châu Âu thâm nhập thị trường Việt Nam.

Theo Bộ trưởng Lukáš Vlček, tham vọng của EVFTA là loại bỏ gần như tất cả thuế quan đã chuyển thành việc tăng cường thương mại và đầu tư song phương. Tuy nhiên, tiềm năng đầy đủ của thỏa thuận vẫn đang mở ra khi cả 2 lĩnh vực kinh doanh điều hướng sự phức tạp của việc thực hiện. Ông cho rằng trong những năm tới, Việt Nam cần thúc đẩy các chính sách và ưu đãi hấp dẫn để khuyến khích các dự án đầu tư tập trung vào bảo vệ môi trường, công nghệ xanh và di động điện tử, bao gồm cả cơ sở hạ tầng sạc pin. Ngoài ra, một trong những nhiệm vụ cần hoàn thành là phê chuẩn đầy đủ Hiệp định Bảo hộ Đầu tư Việt Nam – EU (EVIPA) như một bước quan trọng trong việc khai thác toàn bộ tiềm năng của EVFTA. Bộ trưởng Lukáš Vlček nhấn mạnh CH Séc tự hào về thực tế là một trong những quốc gia châu Âu đầu tiên thông qua Hiệp định Bảo vệ Đầu tư (EVIPA) và sẽ tiếp tục khuyến khích các quốc gia thành viên khác trong EU hoàn tất quá trình phê chuẩn càng sớm càng tốt./.