Bảy tháng đầu năm 2012, cả nước đã xuất khẩu (XK) hơn 106.000 tấn điều nhân, đạt kim ngạch gần 723 triệu USD, tăng khoảng 28% về lượng và gần 14% về giá trị. Đây là con số lạc quan, nhưng để đạt chỉ tiêu XK đề ra trong năm đòi hỏi các ngành chức năng phải có nhiều giải pháp quyết liệt hơn.

Công nhân Xí nghiệp chế biến điều và nông sản thực phẩm Bình Phước phân loại hạt điều. Ảnh: Đình Huệ- TTXVN

Tại cuộc họp của Hiệp hội điều Việt Nam (Vinacas) được tổ chức mới đây tại TP Hồ Chí Minh, ông Đặng Hoàng Giang - Tổng thư ký Vinacas, cho biết 5 tháng cuối năm, ngành tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn, trong đó nỗi lo về thị trường giảm sút đang đến rất gần. Cụ thể, các doanh nghiệp XK điều Việt Nam sẽ phải đối mặt với nhiều rào cản kỹ thuật thương mại của những quốc gia nhập khẩu ảnh hưởng trực tiếp đến XK như: Luật Sửa đổi bổ sung các quy định an toàn thực phẩm của Hoa Kỳ, các quy định kiểm soát nhập khẩu mới của EU, những rào cản kỹ thuật từ thị trường Trung Quốc… “Ngoài ra, còn khó khăn về sản xuất khi năm nay ngành đã có sự suy giảm mạnh cả về diện tích, năng suất và sản lượng đã tác động không nhỏ đến chế biến; tình trạng thiếu vốn kéo dài…” - ông Giang nói thêm.

Khác với mọi năm, năm nay mùa vụ điều kéo dài từ tháng 2 cho đến hết tháng 6 và do biến đổi khí hậu nắng mưa thất thường, tại nhiều vùng điều trọng điểm như Bình Phước, Đồng Nai phổ biến tình trạng hoa bị khô, héo đã dẫn đến tỷ lệ đậu trái chỉ đạt từ 30 - 40%. Theo số liệu thống kê của Cục Trồng trọt, hiện diện tích điều của Việt Nam tiếp tục giảm mạnh và điều đáng quan tâm là năng suất bình quân chỉ đạt 8,4 tạ/ha, giảm hơn 0,7 tạ/ha so với cùng kỳ năm 2011.

Nhằm đảm bảo đủ nguyên liệu chế biến phục vụ XK, Vinacas đã khuyến khích các doanh nghiệp nên căn cứ theo diễn biến của thị trường chủ động trong thu mua, nhập khẩu nguyên liệu nhưng phải dựa trên cơ sở tiềm năng tài chính của từng đơn vị. Vinacas cũng cảnh báo, doanh nghiệp không nên nhập với số lượng lớn và gia tăng công suất chế biến trong giai đoạn hiện nay mà cần chú trọng đầu tư nâng cao chất lượng, nghiên cứu, phát triển sản phẩm mới… “Để nhập 133.600 tấn điều thô và thu mua hết lượng điều tồn trong dân, chúng tôi cần nguồn vốn trên 96.000 tỷ đồng. Hiện chúng tôi vẫn đang đợi ngành chức năng có giải pháp giúp tiếp cận về vốn, lãi suất đồng thời có những giải pháp xử lý việc ân hạn thời hạn nộp thuế, nhất là trong điều kiện nguyên liệu nhập khẩu đang gia tăng…” - ông Nguyễn Thái Học, Chủ tịch Vinacas cho biết.

Trong một động thái nỗ lực đẩy mạnh lượng XK, theo ông Học, thời gian tới các doanh nghiệp nên quan tâm hơn nữa đến việc giao hàng cho khách, trong đó để tránh rủi ro phải đảm bảo việc chủ động đàm phán phương thức giao hàng ngay, thay vì giao xa như trước đây. Đặc biệt, các doanh nghiệp phải quan tâm đến việc quản lý chất lượng sản phẩm, công tác đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm của những lô hàng XK; tăng cường tham gia những chương trình, hoạt động xúc tiến thương mại tìm kiếm bạn hàng mới; đoàn kết, chia sẻ, thống nhất giá bán trong toàn Hiệp hội nhằm duy trì sự ổn định cho thị trường… Vinacas cũng yêu cầu các địa phương cần làm tốt công tác kiểm tra cấp giấy chứng nhận cơ sở an toàn vệ sinh thực phẩm cho doanh nghiệp, tiến tới trong tương lai xem đây là mặt hàng XK có điều kiện góp phần nâng cao hơn nữa thương hiệu điều Việt Nam.

Do khó khăn chung của nền kinh tế, Vinacas cho rằng, năm nay kim ngạch XK của ngành sẽ chỉ đạt hơn 1 tỷ USD, thấp hơn so với dự báo ban đầu khoảng 7 tỷ USD và giảm hơn 24% so với năm 2011. Dù tình hình đang không mấy sáng sủa, nhưng nhiều doanh nghiệp vẫn lạc quan vào các tháng cuối năm do đây là thời điểm những nhà nhập khẩu lớn trên thế giới tăng cường thu mua chuẩn bị phân phối cho các mùa lễ hội lớn hàng năm như Giáng sinh, Tết Dương lịch…

Một tín hiệu vui khác, hiện Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn đang tập trung những giải pháp tháo gỡ khó khăn trong XK các mặt hàng nông sản. Theo đó, các tháng cuối năm, bộ sẽ tập trung vào nhóm các giải pháp như: Tùy theo từng loại cây trồng, bộ sẽ phối hợp với các đơn vị khác để đề xuất hỗ trợ giá cụ thể; trực tiếp khảo sát, trao đổi với các địa phương để có biện pháp hỗ trợ duy trì giá có lợi cho nông dân và doanh nghiệp; cùng với ngành công thương, bộ sẽ chủ động giải quyết những rào cản thương mại, cũng như giúp doanh nghiệp tích cực khai thác thị trường để tăng khối lượng XK, bù lại sự thâm hụt về giá và xem đây là việc làm quan trọng, ưu tiên cấp bách triển khai trong tình hình hiện nay.

Lê Nghĩa