Binh lính Nga kiểm tra lần cuối các quả bom trước khi máy bay Su-34 cất cánh ngày 8/3/2024. Ảnh: Bộ Quốc phòng Nga
Để làm được điều này, Nga đã nâng cấp công nghệ, chế tạo hệ thống trượt, biến một loại vũ khí cơ bản thời Liên Xô thành một quả bom dẫn đường có sức công phá tạo ra một miệng hố rộng 15 mét.
Theo đài truyền hình CNN, loại bom này là FAB-1500. Bom nặng 1,5 tấn nhưng có tới gần một nửa trọng lượng chứa chất nổ uy lực lớn. Loại bom này có thể phóng từ máy bay chiến đấu ở khoảng cách 60 - 70 km, nằm ngoài tầm bắn của nhiều hệ thống phòng không Ukraine.
Những video gần đây về chiến tuyến ở khu vực Donetsk đã minh họa sức mạnh to lớn của những quả bom này khi chúng tấn công những nơi mà quân Ukraine phối hợp phòng thủ, bao gồm các nhà máy nhiệt điện, nhà máy sản xuất. FAB-1500 xác định mục tiêu và bay tới mục tiêu bằng hệ thống dẫn đường và cánh tự động bật.
Joseph Trevithick, chuyên gia từng viết về quá trình phát triển bom cho tạp chí TheWarZone, cho biết loại bom này đóng vai trò như một phương án tấn công tầm xa mới và mang lại sức tàn phá cao hơn nhiều cho nhiều máy bay chiến thuật của Nga, đồng thời giúp phi công tránh xa hệ thống phòng thủ của kẻ địch.
Một người lính thuộc Lữ đoàn di động số 46 của Ukraine đang hoạt động tại thị trấn tiền tuyến Krasnohorivka ở Donetsk chia sẻ với hãng tin CNN: “Trước đây, chúng tôi chỉ bị pháo kích. Nhưng giờ đây, Nga muốn giành kiểm soát thị trấn một cách quyết liệt hơn và bắt đầu sử dụng các khí tài của lực lượng không quân, đặc biệt là FAB-1500. Tại sao họ lại sử dụng FAB-1500? Vì mức độ thiệt hại do nó gây ra là rất nghiêm trọng, kể cả khi sống sót. Nó gây áp lực rất lớn lên tinh thần của binh lính. Không phải ai cũng có thể chịu đựng được. Mặc dù hiện tại họ ít nhiều đã quen với FAB-500, nhưng nó vẫn là một thứ vũ khí khủng khiếp”.
Việc sử dụng bom FAB-1500 đã trở thành một yếu tố quan trọng trong các hoạt động quân sự của Nga ở khu vực Donetsk, đặc biệt là trong việc san bằng các tuyến phòng thủ của Ukraine trong và xung quanh Avdiivka vốn đã thất thủ vào tháng 2.
Người phát ngôn lực lượng không quân Ukraine, ông Yury Ihnat, cho biết: “Trước và trong trận chiến Avdiivka, hàng trăm quả bom đã được phóng chỉ trong vài ngày. Có 250 chiếc trong số đó hướng về Avdiivka chỉ trong 48 giờ.”
FAB-1500 là loại mạnh nhất trong dòng bom không dẫn đường thời Liên Xô hiện được chuyển đổi tại một nhà máy gần Moskva thành phiên bản bom dẫn đường.
Một binh sỹ Ukraine đi qua dãy nhà bị phá hủy trong cuộc pháo kích của Nga ngày 23/2/2024. Ảnh: Anadolu
Theo ông Justin Bronk - một nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Dịch vụ Thống nhất Hoàng gia ở London (Anh), Nga sở hữu lượng thuốc nổ lớn. Vì vậy, Nga có hỏa lực rất mạnh để sử dụng cho các tuyến phòng thủ cố định, làm tăng thương vong cho Ukraine. Tuy nhiên, những điều này chưa đủ để thay đổi cán cân trên tiền tuyến.
Các blogger quân sự Nga bắt đầu đề cập đến bom FAB-1500 vào tháng 9 năm ngoái khi quân đội Nga thử nghiệm mức độ chính xác của vũ khí này. Kênh tin Fighterbomber lưu ý: “Sau nhiều tháng thử nghiệm và sai sót, lần đầu tiên một chiếc FAB-1500 đã bắn trúng chính xác mục tiêu chiến đấu”. Theo kênh này, bộ thiết bị trượt mới được phát triển đã tăng tầm bắn của bom và FAB-1500 hiện có độ chính xác trong phạm vi 5 mét.
Vài tuần sau đó, các nguồn tin Ukraine và Nga đều nói về việc sử dụng vũ khí này ở hai mặt trận Kherson và Kharkiv.
Đến tháng 1/2024, Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergey Shoigu đi thị sát nhà máy của Tổng công ty Tên lửa Chiến thuật - một nhà sản xuất vũ khí lớn - ở Moskva và được giới thiệu phần cánh phát triển cho quả bom. Thời điểm đó, giám đốc nhà máy báo cáo năng suất nhà máy đã tăng 40% do nhà máy chuyển sang sản xuất 24/7.
Chuyên gia Bronk lưu ý bom FAB-1500 được cải tiến chỉ có thể được sử dụng để tiêu diệt các mục tiêu cố định. Trong cuộc chiến tranh tiêu hao khốc liệt ở phía Đông, các vị trí chính của Ukraine thường được quân đội Nga nắm rõ.
Tuy nhiên, các máy bay phóng những quả bom này không phải là bất khả xâm phạm. Không quân Ukraine tuyên bố đã bắn hạ một số máy bay chiến đấu Su-34 trong những tuần gần đây nhưng phần lớn hệ thống phòng không Ukraine không có đủ khả năng về tầm xa để bắn hạ máy bay ở khoảng cách 70 km.
Ông Bronk cho hay việc phát triển bom FAB-1500 giúp Nga tận dụng sức mạnh không quân chiến thuật hiệu quả hơn thay vì phải huy động máy ném bom tầm xa. Theo chuyên gia này, tính đến thời điểm hiện tại, chỉ có tổ hợp Patriot của Mỹ gần như là hệ thống phòng thủ duy nhất có tầm bắn đủ xa để ngăn chặn bom FAB-1500. Đối với tổ hợp này, quân đội Ukraine chỉ có số lượng hạn chế và tên lửa mà Patriots sử dụng đang bị trì hoãn tại Quốc hội Mỹ. Các quan chức Ukraine mong đợi những chiếc máy bay chiến đấu F-16 sớm chuyển giao cho Kiev sẽ phần nào khiến chiến đấu cơ Nga e ngại và hoạt động ở xa hơn, từ đó hạn chế các đợt tấn công dồn dập.