Nằm yên tĩnh bên con đường nhộn nhịp nhất thủ đô Phnôm Pênh là tòa nhà Việt Nam xây tặng Campuchia năm 1991, nay là trụ sở Viện Hàn lâm Quốc gia Campuchia, nơi làm việc của những nhà khoa học hàng đầu xứ Chùa Tháp. Mối quan hệ hợp tác đặc biệt Việt Nam - Campuchia vẫn hiển hiện nơi đây trong câu chuyện của những viện sĩ Campuchia.

Viện sĩ Tech Samnang.

Xúc động kể về những kỷ niệm thời đi học tại Việt Nam trong những năm 1980 đầy gian khó, nâng niu những bức ảnh chụp cùng các thầy cô giáo Việt Nam, tấm bằng Tiến sỹ của Đại học Huế... bà Khlot Thyda, Viện trưởng Viện Hàn lâm Quốc gia Campuchia nói: “Thời gian trôi qua nhưng tình cảm với Việt Nam trong tôi vẫn vẹn nguyên như ngày nào”.

Ấn tượng tốt đẹp về Việt Nam trong tâm trí bà Khlot Thyda bắt đầu từ những người lính tình nguyện đã cứu bà ra khỏi trại tập trung của Khmer Đỏ. Thời gian học tập tại Việt Nam sau đó và sự tận tụy của những bác sĩ Việt Nam khi chữa bệnh cho cha bà càng bồi đắp thêm thiện cảm của bà đối với con người và đất nước Việt Nam.

Sau 4 năm học tập tại Việt Nam (1984 - 1987), bà trở lại quê hương giảng dạy tại các trường đại học. Năm 1989, bà sang Việt Nam bảo vệ luận án Tiến sỹ Phật học. Những năm tháng học tập tại Việt Nam đã giúp bà những kiến thức cơ sở cho hoạt động nghiên cứu khoa học và giảng dạy sau này. Bà Khlot Thyda tâm sự: “Tôi đã được học và được mở mang tri thức. Cho đến nay, tôi vẫn giữ quan hệ với các giáo viên, bạn bè và những người quen cũ ở Việt Nam. Chúng tôi vẫn thường xuyên qua lại, trao đổi công việc và rất quý mến nhau”.

 

Với tư cách là Viện trưởng Viện Hàn lâm Quốc gia, bà Khlot Thyda rất cảm ơn Việt Nam đã và đang giúp đỡ rất nhiều cho sự phát triển của nền khoa học Campuchia. Vào những năm 1979 - 1980, Campuchia gần như không có đội ngũ trí thức do hậu quả chính sách của chế độ Khmer Đỏ xóa bỏ trường học, thủ tiêu trí thức. Với sự giúp đỡ tận tình của các chuyên gia Việt Nam, nhiều thanh niên Campuchia được lựa chọn gửi đi học tại Việt Nam và nhiều nước khác, trở thành hạt nhân cho giới trí thức Campuchia hiện nay. Trong số 14 Viện sỹ Viện Hàn lâm Campuchia hiện nay có tới 4 - 5 người từng bắt đầu sự nghiệp nghiên cứu khoa học của mình tại những giảng đường ở Việt Nam.

Hiện nay, Viện Hàn lâm Quốc gia Campuchia vẫn duy trì và phát triển quan hệ hợp tác với các viện của Việt Nam như Viện Khoa học Xã hội và Nhân văn, Viện Ngôn ngữ... Hai bên thường xuyên tổ chức các cuộc gặp, hội thảo và trao đổi cán bộ nghiên cứu... Viện trưởng Khlot Thyda cho biết: “Cả 32 lĩnh vực nghiên cứu của Viện Hàn lâm Quốc gia Campuchia đều được chúng tôi tham khảo từ Việt Nam. Hãy bắt đầu từ những cái nhỏ nhất, miễn là có lợi cho nhân dân hai nước. Ngay cả những sách hay về ẩm thực Việt Nam cũng được chúng tôi dịch ra để giới thiệu tại Campuchia”.

Với những người không được học tập, đào tạo tại Việt Nam như Viện sĩ Tech Samnang, những cảm nhận về Việt Nam được bắt nguồn từ chính lịch sử phát triển của Viện Hàn lâm Quốc gia Campuchia

Viện sỹ Tech Samnang cho biết, Viện Hàn lâm Quốc gia Campuchia, sau khi được tái lập năm 1999, đã mở rộng quan hệ hợp tác với nhiều quốc gia như Ấn Độ, Hàn Quốc, Trung Quốc..., nhưng Viện vẫn ưu tiên thúc đẩy quan hệ hợp tác với Việt Nam. Bởi Việt Nam là người bạn không chỉ giúp Campuchia thoát khỏi nạn diệt chủng mà còn giúp Campuchia xây dựng nguồn nhân lực và cơ sở vật chất trong những ngày đầu gian khó. Viện sỹ Tech Samnang tâm sự: “Một bằng chứng cụ thể chính là tòa nhà của Viện Hàn lâm Quốc gia Campuchia do Việt Nam xây tặng. Tôi vẫn thường nói với các sinh viên, công trình này tuy không to lớn, hiện đại, nhưng nó là lịch sử. Chúng ta hãy cảm ơn các bạn Việt Nam vì đã giúp chúng ta vào những lúc khó khăn nhất. Tình cảm và sự giúp đỡ của bạn bè trong lúc hoạn nạn, gian nan thật đáng quý”.

Cùng chung quan điểm với Viện trưởng Khlot Thyda, Viện sỹ Tech Samnang cho rằng, giới khoa học Campuchia cũng như nhân dân Campuchia mong muốn tiếp tục hợp tác, trao đổi với Việt Nam. Việc tăng cường hợp tác, trao đổi sẽ giúp hai bên thêm hiểu về nhau, mang lại hiệu quả thiết thực và bền vững trong mối quan hệ song phương.

Viện sĩ Tech Samnang hóm hỉnh: “Sự hợp tác trên cơ sở đoàn kết, thông hiểu về nhau sẽ đem lại kết quả tốt đẹp. Cũng như chuyện làm rể Việt Nam của tôi vậy. Chúng tôi gặp nhau ở Nga khi tôi đang theo học ở đó. Tình yêu và sự cảm thông giúp chúng tôi vượt qua rào cản khác biệt về ngôn ngữ, phong tục..., để bây giờ có được một gia đình hạnh phúc, đầm ấm. Nhờ cô ấy tôi đã hiểu nhiều hơn, yêu nhiều hơn đất nước Việt Nam”.

Xuân Khu (P/v TTXVN tại Campuchia)