Sự ra đời của cuốn sách “Những trận không chiến trên bầu trời Việt Nam nhìn từ hai phía” có thể coi là cuốn sách đầu tiên thể hiện đầy đủ, có hệ thống nhất lịch sử Không quân Việt Nam kể từ khi thành lập (1964) cho đến ngày giải phóng miền Nam thống nhất đất nước năm 1975.
1.Sáng ngày 20/12/2013, dù tiết trời lạnh giá nhưng không làm chậm lại những bước chân của nhiều tướng lĩnh tuổi đời đã trên dưới 70 khi họ quay trở lại cái nôi của Không quân Việt Nam ở huyện Sóc Sơn, Hà Nội.
Biên đội Phạm Ngọc Lan, Phạm Văn Túc, Hồ Văn Quỳ, Trần Minh Phương chiến thắng trận đầu (ngày 3/4/1965). Ảnh: Tư liệu
|
Nhiều người trong số họ là quân số của Trung đoàn 921 (Đoàn Sao Đỏ), trung đoàn Không quân tiêm kích đầu tiên của Quân chủng Phòng không-Không quân, được coi là “anh cả”, là cái nôi bồi dưỡng, rèn luyện các cán bộ và phi công ưu tú của không quân Việt Nam.
Chuyến trở về này có Trung tướng Nguyễn Đức Soát, anh hùng lực lượng vũ trang, nguyên Tư lệnh Quân chủng Phòng không-Không quân, nguyên Phó Tổng Tham mưu trưởng Quân đội Nhân dân Việt Nam, phi công MiG 21; Trung tướng Phạm Phú Thái, phi công MiG 21; Đại tá Lê Thanh Đạo, phi công MiG 21, Thiếu tướng Trần Việt, phi công MiG 21,…
Với những cựu phi công ấy, buổi sáng này thật xúc động bởi đúng dịp kỷ niệm ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam và ngày hội Quốc phòng toàn dân. Họ đã thắp hương cho các liệt sỹ tại tượng đài Không quân trên núi Rậm, thôn Dược Thượng, xã Tiên Dược. Chuyến đi của họ còn ý nghĩa hơn nữa khi cũng đúng vào dịp này, cuốn sách “Những trận không chiến trên bầu trời Việt Nam (1965-1975) nhìn từ hai phía” do chính những cựu phi công thực hiện đã được giới thiệu tại Trung đoàn 921. Cuốn sách do Nguyễn Sỹ Hưng và Nguyễn Nam Liên làm chủ biên, ban cố vấn có Trung tướng Nguyễn Đức Soát.
Trung tá Nguyễn Sỹ Hưng, cựu phi công MiG-21 Trung đoàn 921 kể rằng, cuộc gặp mặt truyền thống của lực lượng không quân cách đây ba năm, nhiều cán bộ, cựu phi công rất mong muốn có được cuốn sách ghi lại quá trình hình thành, phát triển, những chiến công hiển hách, thậm chí là cả hy sinh của không quân Việt Nam. Sau cuộc gặp mặt đó, kết hợp với thực tế, cũng về các cuộc không chiến, trong khi Không quân Mỹ đã có hàng ngàn cuốn sách thì Không quân Việt Nam hầu như chưa có một công trình nào có tính hệ thống, khái quát, nêu bật chiến công hào hùng của Không quân Việt Nam. Vì vậy, ý tưởng làm sách đã nhen nhóm và đến cuối năm 2011, nhóm làm sách gồm các cựu phi công Nguyễn Sỹ Hưng, Nguyễn Nam Liên, Nguyễn Văn Quang, Lữ Thôn, Hà Quang Hưng, Nguyễn Công Huy và Từ Đễ đã chính thức bắt tay vào thực hiện ý tưởng này.
2.Cho đến hôm nay, nhìn cuốn sách cả nghìn trang, dày đặc những tư liệu kể từ trận đánh trên không đầu tiên năm 1965 đến trận đánh cuối cùng năm 1975, những trận đánh thể hiện đường lối lãnh đạo sáng suốt của Đảng, sức mạnh tập thể, gắn với từng tên tuổi anh hùng, cũng là những hồi ức khó quên của các cựu phi công trong suốt những năm kháng chiến chống Mỹ cứu nước oanh liệt; nhiều người không khỏi xúc động. Những trận không chiến trên bầu trời Việt Nam đã ghi tên vào lịch sử như: Chiến dịch Sấm Rền (Rolling Thunder) của Không quân và Hải quân Mỹ leo thang bắn phá miền Bắc những năm 1965-1968, giai đoạn ném bom hạn chế của không quân Mỹ từ vĩ tuyến 20 trở vào (1969-1971); năm 1972 với chiến dịch Linebacker I, II-nhất là những ngày cuối của chiến dịch Linebacker II “Hà Nội-Điện Biên Phủ trên không” suốt 12 ngày đêm vào tháng 12/1972…
Truyền thống là đây, kỷ niệm là đây, xương máu cũng là đây. Có chiến thắng nào mà không phải tổn thất, có vinh quang nào không phải hy sinh. Suốt thời gian làm sách họ cũng có dịp gặp mặt lại đồng đội cũ.
“Các chi tiết trong cuốn sách về từng cuộc không chiến cụ thể và chính xác bởi ngoài những tư liệu từng là tuyệt mật chưa từng công bố để đảm bảo bí mật quốc gia thời chiến; chúng tôi còn tham khảo, thu thập tư liệu từ nhiều nguồn, gặp lại rất nhiều nhân chứng như phi công Nguyễn Văn Bẩy, Lương Thế Phúc, Nguyễn Hồng Nhị, Nguyễn Văn Nghĩa, Nguyễn Đức Soát, Lê Thanh Đạo, Lê Hải, Nguyễn Đăng Tính, Nguyễn Văn Chuyên, Nguyễn Nhật Chiêu, Hồ Văn Quỳ, Nguyễn Văn Cốc…”, trung tá Nguyễn Sỹ Hưng nói. Những thông tin mà các cựu phi công cung cấp khiến cho tư liệu trở nên rõ ràng, sinh động.
Trong những chuyến đi ấy phải kể đến cuộc gặp với phi công, Đại tá Nguyễn Văn Bảy. Ông hiện đang sống tại huyện Lai Vung (Đồng Tháp). Ông được mệnh danh là “một phi công huyền thoại”, được ghi nhận là phi công duy nhất dùng MiG-17 bắn rơi nhiều máy bay Mỹ nhất trên thế giới (7 chiếc) mà nhiều phi công Mỹ kỳ cựu phải kính nể. Hay phi công Nguyễn Văn Cốc (hiện sống tại Hà Nội), là phi công bắn rơi nhiều máy bay Mỹ nhất (9 máy bay) bằng MiG-21,… Những người anh hùng này đã ghi tên vào cuốn sổ vàng biên niên sử của lực lượng không quân Việt Nam.
Điều đặc biệt, các sự kiện đó đều có tư liệu đối chiếu của phía Không quân Mỹ. Theo nhóm làm sách, cách đối chứng này cung cấp tư liệu để người đọc có cái nhìn toàn diện từ hai phía, nhưng cũng không tránh khỏi những nhận định, tổng kết về kết quả không trùng khớp. Tuy nhiên để đảm báo tính khách quan nên các số liệu này vẫn được giữ nguyên trong cùng một cuốn sách.
Cuốn sách cũng mạnh dạn đưa ra một số nhận xét ban đầu về chiến thuật, vai trò của hệ thống chỉ huy-dẫn dường của hai phía trong các trận không chiến. Qua đó, chứng minh chiến thắng của Không quân Việt Nam là tầm nhìn chiến lược của Bộ Tổng tư lệnh, trí tuệ tập thể, khả năng tổ chức-chỉ huy, điều hành chiến dịch, chiến thuật của các cán bộ chỉ huy, tham mưu, dẫn đường, các kíp trực tại các Sở chỉ huy Quân chủng Phòng không-Không quân, các binh chủng, trung đoàn; là trí lực và lòng dũng cảm của các phi công. Cuốn sách vì thế là tài liệu quý báu về nghệ thuật chiến đấu trên không.
Xuân Phong