Theo Tổng cục Đường bộ Việt Nam (ĐBVN), mẫu giấy phép lái xe (GPLX) mới sẽ chính thức được cấp phát, sử dụng trên toàn quốc từ quý II/2012, được in bằng tiếng Việt và tiếng Anh có giá trị lưu hành tại tất cả các nước tham gia Hiệp định GMS, dễ bảo quản, khi đến hạn có thể đổi ở mọi địa phương, thuận cho doanh nghiệp khi tuyển dụng lái xe và cơ quan chức năng nhà nước trong khâu quản lý. Đặc biệt, với những tính năng công nghệ bảo mật cao, chống làm giả trên toàn quốc, GPLX mẫu mới sẽ góp phần quản chặt đội ngũ lái xe từ gốc.

GPLX giả sắp hết thời “lộng hành”

Nhu cầu sử dụng phương tiện tham gia giao thông của người dân không ngừng gia tăng cùng những “kẽ hở” quản lý đã tạo điều kiện cho nhiều đối tượng xấu mua bán, sử dụng, làm giả GPLX ở nhiều địa phương. Thực trạng nhức nhối này là một trong những nguyên nhân gây ra nhiều vụ tai nạn giao thông (TNGT) nghiêm trọng, gây bức xúc dư luận. Theo Cục Cảnh sát giao thông (CSGT) Đường bộ, đường sắt (Bộ Công an), chỉ riêng năm 2011, CSGT cả nước đã phát hiện, thu giữ và hủy bỏ khoảng 1.500 GPLX giả các loại và không ít trong số các vụ TNGT nghiêm trọng thời gian qua gây chết người có nguyên nhân bắt nguồn từ việc sử dụng GPLX giả.

Tại nhiều tỉnh như: Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Hòa Bình, Lạng Sơn, Nghệ An... đang xuất hiện một thực tế là nhiều người dân muốn có GPLX nhưng không muốn đến các cơ sở đào tạo để học lấy bằng mà chấp nhận mua “bằng” giá rẻ. Các trường hợp này chỉ bị “lật tẩy” khi lực lượng CSGT địa phương phát hiện, bắt giữ nếu vi phạm Luật Giao thông đường bộ. Cục CSGT Đường bộ, đường sắt cũng cho biết đang lưu giữ hàng ngàn GPLX giả các loại của các địa phương từ các chiến dịch bóc gỡ, phanh phui và điều tra sau các vụ TNGT. Tuy nhiên, đến nay, vấn nạn này chưa được nhìn nhận như một hiểm họa dẫn đến TNGT, khiến công tác tuyên truyền, xử lý hạn chế. Bên cạnh đó, do lực lượng CSGT các địa phương trong quá trình kiểm soát chỉ dùng mắt thường để phân biệt GPLX thật, giả và chỉ đến khi thấy nghi ngờ, điều tra sau tai nạn mới chuyển cơ quan điều tra làm rõ, khiến tình tiết nhiều vụ TNGT bị giảm nhẹ.

Theo Phòng Cảnh sát kinh tế và ma túy (Công an Hà Nội), để tìm ra nguồn gốc của các tổ chức làm GPLX giả không hề đơn giản, vì chỉ khi bị phát hiện, bắt giữ, các lái xe vi phạm hoặc gây tai nạn mới biết họ sử dụng GPLX thật hay giả. Việc đấu tranh đối với các trường hợp điều khiển phương tiện sử dụng GPLX giả gây TNGT cũng không dễ, vì thiếu chứng cứ, nên lái xe tìm mọi cách chống đối, thách đố lực lượng làm nhiệm vụ, cộng thêm tâm lý hành khách thường cho rằng lực lượng CSGT sách nhiễu...

Theo Tổng cục ĐBVN, cả nước hiện có khoảng 2,5 triệu GPLX ô tô và 28 triệu GPLX mô tô các loại. Trong khi đó, yêu cầu hội nhập ngày càng sâu rộng, yêu cầu cải cách hành chính, đảm bảo ATGT và hiện trạng quản lý GPLX còn đang đứng trước nhiều khó khăn, bất cập. Do đó, việc thay đổi mẫu GPLX theo hướng hiện đại, quản lý GPLX theo công nghệ thông tin hoàn thiện sớm ngày nào, thì GPLX giả hết thời “lộng hành” ngày đó.

GPLX mới: Ưu việt

Nhiều cảnh sát giao thông (CSGT) các địa phương trong quá trình tuần tra, chốt trực làm nhiệm vụ cho biết: Hiện nay, trên các tuyến quốc lộ thường xuyên xảy ra các vụ lái xe vi phạm khi bị CSGT lập biên bản xử lý thường bỏ lại GPLX để tránh nộp phạt. Trong khi đó, chưa biết đến bao giờ các cơ quan chức năng mới kiểm soát được các vi phạm của lái xe. Lợi dụng những kẽ hở của pháp luật, về tính thiếu bảo mật thông tin trên GPLX cũ, cũng như tình trạng làm giả dễ dàng, tràn lan, nên việc nhiều lái xe “bỏ của chạy lấy người” đã diễn ra từ Bắc chí Nam trong thời gian dài, khiến hai ngành giao thông và công an “đau đầu”.

Quản lý được lái xe Phó vụ trưởng Vụ Quản lý phương tiện người lái (Tổng cục ĐBVN) Võ Minh Tuấn cho biết: Bắt đầu từ tháng 3/2012, việc cấp theo mẫu mới sẽ chính thức được thực hiện; hệ thống cơ sở dữ liệu quản lý GPLX thống nhất trên toàn quốc cũng sẽ chính thức đi vào hoạt động. Với công nghệ này cùng sự phối hợp chặt chẽ với Cục CSGT Đường bộ, đường sắt, đội ngũ lái xe, nhất là vận tải hành khách chắc chắn sẽ được quản chặt. Tổng cục ĐBVN đang tích cực phối hợp với nhà thầu xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về người lái xe phục vụ công tác quản lý, tra cứu, theo dõi vi phạm của người lái xe, trên cơ sở tổng hợp dữ liệu từ ngành công an, Sở GTVT các địa phương, doanh nghiệp vận tải và các cơ sở đào tạo tuyển dụng lái xe.

Do đó, việc triển khai sử dụng GPLX mẫu mới sẽ giải quyết được thực tế nêu trên. GPLX mới sẽ được đưa vào sử dụng trên toàn quốc từ đầu quý II/2012 tới đây có những ưu điểm vượt trội so với mẫu GPLX hiện nay, với kích thước 5,6 x 53,98 x 0,76mm, tương ứng với tiêu chuẩn ICAO loại ID-1 hay tiêu chuẩn ISO 7810. Phôi thẻ được làm bằng chất liệu PVC, PET, PETG, PC, Teslin, thiết kế tinh xảo, được sản xuất, quản lý thống nhất, chuẩn hóa thông tin tiếp nhận đầu vào... do đó có tính năng bảo mật cao. GPLX mới được cá thể hóa (in thông tin, ảnh) lên phôi thẻ; kết hợp giữa công nghệ sinh trắc, điện tử, viễn thông và công nghệ thông tin để quản lý cấp đổi, quản lý vi phạm của người lái xe. Thông tin dữ liệu trên GPLX mới gồm ảnh chân dung, thông tin dạng chữ và số, các mã vạch, mã từ và chíp để lưu giữ thông tin về người lái xe...

“Lý lịch” lái xe sẽ được cập nhật Ông Nguyễn Văn Quyền, Phó tổng cục trưởng Tổng cục ĐBVN cho biết: Thực hiện Đề án đổi GPLX theo mẫu mới, Tổng cục đã hoàn thiện hệ thống cơ sở dữ liệu phục vụ công tác tra cứu và theo dõi các lỗi vi phạm của đội ngũ lái xe. Theo đó, các thông tin về lái xe như bằng lái được cấp ở đâu, trong thời gian nào, vi phạm lỗi gì, bao nhiêu lần vi phạm… sẽ được cập nhật đầy đủ trên hệ thống.

Phó Tổng Cục trưởng Tổng cục ĐBVN Nguyễn Văn Quyền cho biết: Với những tính năng ưu việt nêu trên, các cơ quan quản lý nhà nước về vận tải sẽ quản lý GPLX trên cơ sở dữ liệu tập trung. Các phần mềm quản lý sẽ được xây dựng như: Phần mềm thu nhận dữ liệu đăng ký, sát hạch, cấp GPLX mới; phần mềm thu nhận dữ liệu cấp đổi, cấp lại GPLX; phần mềm quản lý đăng ký sát hạch, kiểm tra ra quyết định, cấp GPLX tại các Sở GTVT được kết nối với cơ sở dữ liệu trung ương. Do đó, sau khi hoàn thành hệ thống cơ sở dữ liệu GPLX thống nhất, các Sở GTVT có thể dễ dàng xác minh thông tin trong quá trình cấp GPLX. Lực lượng công an trong quá trình điều tra, kiểm tra, nếu phát hiện nghi ngờ GPLX giả có thể truy nhập, xác minh tính hợp pháp của GPLX và thông tin về người lái xe, nhằm hỗ trợ chính xác cho quá trình điều tra, giải quyết vụ án TNGT. Đặc biệt, hệ thống cơ sở dữ liệu quản lý GPLX khi được triển khai sẽ hỗ trợ tích cực cho doanh nghiệp vận tải, cũng như người sử dụng GPLX. Người có GPLX cũng có thể được cấp, đổi GPLX mới ở bất cứ địa phương nào trên toàn quốc, giúp tiết kiệm thời gian, chi phí đi lại. Bên cạnh đó, GPLX mới được sử dụng hợp pháp tại các nước tham gia Hiệp định GMS (Hiệp định tạo thuận lợi vận tải người và hàng hóa giữa biên giới các nước tiểu vùng Mê Công mở rộng).

Thay đổi GPLX là cần thiết Ông Nguyễn Mạnh Hùng - Chủ tịch Hiệp hội Ô tô vận tải Việt Nam cho biết: Việc thay đổi mẫu mã GPLX là cần thiết. Vì mẫu GPLX hiện nay có nhiều khiếm khuyết như: Khả năng chịu nước, chịu nhiệt kém, dễ làm giả và chưa có phần tiếng Anh, khiến lái xe gặp nhiều phiền toái khi đi ra ngoài lãnh thổ Việt Nam, nhất là tại các nước tham gia Hiệp định GMS.

Tổng cục ĐBVN hiện đang tập trung tập huấn cho Sở GTVT các địa phương đưa mẫu GPLX mới vào sử dụng và vận hành hệ thống cơ sở dữ liệu quản lý GPLX thống nhất trên toàn quốc. Hệ thống phần mềm để lưu trữ, kết nối quản lý thông tin trên toàn quốc và phần mềm nhập cơ sở dữ liệu, đào tạo chuyển giao hệ cơ sở quản lý GPLX thống nhất toàn quốc hiện đã hoàn thành.

Phí cấp GPLX mới dự kiến khoảng từ 140.000 - 150.000 đồng đang được trình Bộ Giao thông vận tải xem xét và thống nhất với Bộ Tài chính; đồng thời phối hợp với Tổng cục Cảnh sát (Bộ Công an) để sửa đổi Thông tư liên tịch giữa hai ngành về hợp tác cung cấp thông tin liên quan đến các việc đào tạo, cấp GPLX, đăng kiểm phương tiện, xử lý vi phạm. Dự kiến, việc cấp GPLX mẫu mới sẽ được tiến hành ngay đối với các trường hợp cấp mới. Đối với GPLX cũ và với ô tô sẽ tiến hành đổi loại giấy phép mới khi đến kì hạn đổi GPLX, với mô tô sẽ tiến hành đổi theo lộ trình.