Theo quy định, năm học 2012 - 2013, các trường không được thu tiền cơ sở vật chất. Chưa kịp mừng với thông tin trên thì phụ huynh lại nhận được các khoản thu “tự nguyện” thông qua Ban đại điện (BĐD) cha mẹ học sinh.

“Ngậm bồ hòn” đóng tiền

Theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, BĐD cha mẹ học sinh không được qui định mức kinh phí ủng hộ bình quân của các cha mẹ học sinh. BĐD cha mẹ học sinh cũng không được quyên góp của người học hoặc gia đình người học, không được quyên góp các khoản ủng hộ không theo nguyên tắc tự nguyện và không phục vụ trực tiếp cho hoạt động của BĐD cha mẹ học sinh như: bảo vệ cơ sở vật chất của nhà trường, mua sắm máy móc, trang thiết bị, đồ dùng bảo đảm an ninh nhà trường…

Sợ con bị “đì”, nhiều phụ huynh buộc phải đồng ý với các khoản “tự nguyện” do BĐD cha mẹ học sinh đưa ra.

Tuy nhiên, tại TP.HCM, từ lâu các trường mầm non đều trang bị một tivi/lớp, còn ở THCS và THPT là máy chiếu, máy lạnh ở các phòng học. Đa số các khoản chi phí cho các vật dụng, trang thiết bị trên nhà trường đều vận động phụ huynh học sinh đóng góp “tự nguyện” thông qua BĐD cha mẹ học sinh. Nói là các khoản đóng góp “tự nguyện” nhưng hầu hết các trường đều quy ra một khoản nhất định để cho phụ huynh đóng góp.

Chị V.D có con học lớp chồi 2 Trường Mầm non 15 (quận 4) bức xúc nói: “Năm nay, ngoài khoản đóng tiền đầu năm hơn 1,2 triệu đồng, nhà trường còn kêu gọi phụ huynh đóng tiền mua ti vi 32 inch, qua đó mỗi phụ huynh phải tự nguyện đóng 200.000 đồng. Nói là tự nguyện thì phụ huynh muốn đóng bao nhiêu thì là quyền của phụ huynh, chứ sao lại quy ra số tiền đó rồi bắt đóng?”.

Trao đổi về vấn đề này, bà Thùy Hân -Hiệu trưởng Trường Mầm non 15, khẳng định: “Mặc dù ti vi của nhà trường đã quá cũ nhưng nhà trường vẫn không đề xuất với phụ huynh là mua ti vi mới. BĐD cha mẹ học sinh của nhà trường nhận thấy ti vi của trường nhỏ và cũ không đảm bảo sức khỏe cho con em mình nên các phụ huynh đã đưa ra ý kiến là nên thay ti vi mới. Qua tính toán thì mỗi phụ huynh đóng góp khoảng 200.000 đồng và đa số phụ huynh đều đồng tình. Tuy nhiên, vì đây là khoản tự nguyện nên tùy vào lòng hảo tâm của phụ huynh, nhà trường không ép phải đóng với số tiền như trên. Nếu khoản đóng góp của phụ huynh còn thiếu nhà trường sẽ bù thêm tiền”.

Cùng hoàn cảnh, một phụ huynh có con học lớp 1 Trường Tiểu học N.T.Đ (quận 7) cũng cho hay: “Trong buổi họp lớp vừa qua, BĐD cha mẹ học sinh đã đề xuất mua ti vi và máy tính trị giá khoảng 20 triệu đồng. Qua đó, mỗi phụ huynh đóng khoản tự nguyện mua thiết bị trên là 500.000 đồng”. Một số phụ huynh có con học tại Trường Tiểu học C.L (quận 6) cũng phản ánh sau buổi họp phụ huynh đầu năm, BĐD cha mẹ học sinh cũng kêu gọi phụ huynh đóng góp tự nguyện xây dựng cơ sở vật chất, BĐD cha mẹ học sinh đưa ra lí do mỗi lớp nên có 1 ti vi LCD 40 inch (khoảng 10 triệu đồng/cái) phục vụ việc giảng dạy và học tập. Mặc dù các đề nghị đóng góp ở đây đều mang danh nghĩa tự nguyện, nhưng mỗi phụ huynh đều “ngầm hiểu” đó là sự bắt buộc phải đóng góp.

Ai dám không “tự nguyện”?

Sợ con mình bị thầy cô giáo “quan tâm đặc biệt” nên các khoản thu “tự nguyện” hầu như chẳng phụ huynh nào dám từ chối. Nhiều phụ huynh đã phải “bấm bụng” đóng góp cho con em mình được “yên tâm học tập”. Cũng vì thế, mỗi khi lấy biểu quyết “tự nguyện” thì phụ huynh nào cũng “rụt rè” giơ tay đồng ý. Chị N.T có con học lớp 8 trường THCS ở Gò Gấp cho biết: “Nói là các khoản tự nguyện nhưng không đóng thì cũng không được. Vì mấy năm trước đóng góp tiền mua ti vi rồi nên năm nay con tôi không phải đóng góp khoản này nữa. Hai năm học trước tôi phải đóng 250.000 đồng tiền mua ti vi. Nói là tự nguyện vậy thôi chứ phụ huynh nào không đóng thì con mình sẽ bị giáo viên nhắc nhở liên tục, nhiều phụ huynh để đến cuối năm không đóng có khi còn không lấy được sổ liên lạc”.

Chị H.P có con học tại Trường Tiểu học Chi Lăng (quận 6) chia sẻ: “Thú thực, người có điều kiện thì không sao chứ những gia đình có hoàn cảnh khó khăn thì quả là nan giải. Gia đình tôi ở nhà trọ, làm thuê, thu nhập hàng tháng chẳng nhiều nhặn gì, nhưng không đóng thì không được vì người khác đóng, chẳng lẽ mình lại ngồi nhìn. Muốn trình bày vấn đề với nhà trường thì lại ngại, sợ mất lòng thầy cô, rồi sợ con em mình bị phân biệt đối xử”.

Trao đổi về vấn đề này với bà Võ Thu Tâm - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Chi Lăng, bà cho biết: “Việc mua sắm trang thiết bị là do BĐD cha mẹ học sinh đưa ra và nhận được sự đồng tình của phụ huynh học sinh. Tuy nhiên, vừa qua cũng có một số phụ huynh thắc mắc với tôi là khó khăn trong việc đóng khoản tiền mua ti vi nên nhà trường đã quyết định không thu tiền đóng góp của tất cả phụ huynh. Bên cạnh đó, nhà trường sẽ chờ đến khi nào có đủ kinh phí và vận động được các Mạnh Thường Quân ủng hộ thì nhà trường mới trang bị thêm ti vi để phục vụ nhu cầu học tập của học sinh”.

Trong khi đó, nhiều phụ huynh của Trường Tiểu học Nguyễn Thị Định cũng thắc mắc về việc BĐD cha mẹ học sinh của trường đưa ra mức thu là 500.000 đồng/học sinh để trang bị ti vi và máy lạnh là quá cao. Ông Nguyễn Hữu Tuấn - Hiệu trưởng Trường Tiểu học Nguyễn Thị Định, nhấn mạnh: “Quan điểm là không vận động, không cào bằng khi kêu gọi phụ huynh đóng góp. Giáo viên nào để xảy ra việc này sẽ bị kỷ luật. Hiện tại trường có 40 lớp thì khoảng 20 lớp chưa có ti vi. Trong khi đó, màn hình ti vi lại giúp các em hình dung bài học dễ dàng với hình ảnh kèm theo nên nhà trường phải luân chuyển các lớp để tất cả học sinh đều được học qua màn hình ti vi. Việc mua ti vi mới được tiến hành dần dần qua các năm tùy vào đóng góp của Mạnh Thường Quân chứ không cào bằng”.

Trao đổi vấn đề lạm thu qua các hình thức tự nguyện, ông Nguyễn Tiến Đạt - Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo TP.HCM cho biết: “Theo nguyên tắc, các khoản đóng góp tự nguyện do BĐD cha mẹ học sinh đưa ra và phải có sự thống nhất của phụ huynh học sinh. Tuy nhiên, không được cào bằng các khoản đóng góp mà dựa trên tinh thần tự nguyện của phụ huynh học sinh. Để chấn chỉnh tình trạng lạm thu tại các trường học, hiện Sở đang tiến hành thanh kiểm tra, nếu phát hiện trường nào thu không đúng quy định thì Sở sẽ có mức xử phạt nghiêm minh”.

Bài và ảnh: Đan Phương